2. Gerekçe: Değer kaybına kıyasla caiz görülmüştür.
Değerlendirme: Bu kıyasın kıyası maal farık olduğu dikkate alınmamıştır.(3) Şöyle ki;
Evvela, Müçtehitler döneminde tartışılan konu, enflasyon altındaki faizli kredi işlemi değil, zamanında ödenmemiş meşru bir alış-veriş akdinin parasal bedelinde veya uzun zaman ödenmesi geciktirilmiş faizsiz bir kredi bedelinde meydana gelen değer kaybı/yükselişi konusudur. Hiçbir müçtehidin, faizli krediyi kurtarmak için, bu yönteme başvurduğu bilinmemektedir. Müçtehitlerin tartıştıkları değer kaybı konusunun bugünkü faizli İşlemin enflasyon altına düşen faizi ile alakası söz konusu değildir.
Dolayısıyla, faizi kesinleşmiş faizli bir işlemin, İmam Ebu Yusuf’un kabul ettiği masum bir alış-veriş akdinin veya faizsiz meşru bir kredinin uzun zaman ödenmemiş bedelinde oluşan değer kaybına kıyaslanması da elbette kıyası ma’al-farıktır.
Binaenaleyh Ebu Yusuf'un cevaz verdiği vadeli alacağın değer kaybının farkı ile enflasyon altındaki faizli kredi faizi arasında olan farklı noktaları maddeler halinde aşağıda özetlenmiştir:
1) Değer kaybı, meşru bir alış-verişin veya faizsiz kredinin bedelinde, sonradan oluşabilen bir zarar/kayıptır; Enflasyon faizi ise, faiz akdinden doğan ve akitte belirlenen kesin bir artıştır.
2) Meşru alış-verişin veya faizsiz kredinin bedelinde doğabilecek kaybın miktarı, başta meçhul olduğu gibi ve hiç de doğmayabilir; Enflasyon altındaki faiz miktarı ve ödeme zamanı ise, enflasyondan değil, yapılan faiz sözleşmesinden doğan sabit ve bağlayıcı şartlı bir artıştır.
3) Ödenmesi gereken değer kaybı, alacağın değerinde oluşacak orana göre takdir edilir ve ödeme anında değer kaybı ne ise o ödenecek, yoksa hiçbir fazlalık ödenmez.
Ödenmesi gereken enflasyon faizinin miktarı ise, enflasyona göre değil, yapılan sözleşmeyle tespit edilen miktardır. Yukarıda belirtildiği gibi, enflasyon ister sıfır düzeyine insin isterse de %100’e yükselsin enflasyon oranı asla dikkate alınmaz, dikkate alınan ve ödenmesi gereken miktar, faizli sözleşmede kararlaştırılmış sabit faiz miktardır. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için bizim “İslam’da Güncel Ticari Meseleler” adlı eserimize bakılabilir.(4)
İşte, Ebu Yusuf'un cevaz verdiği değer kaybı nerede, Ebu Faizin buna kıyas ettiği enflasyon altındaki sözleşmeli faiz nerede?
Ayrıca, faizli kredi işleminde faiz, enflasyon oranının altına düşünce faizli işlem caiz olabiliyorsa, faizsiz kredi işlemindeki para değerinin enflasyon oranının üstüne çıkınca bu faizsiz kredi çekmenin de haram olması gerekmez mi?
Bu fetvanın mantığına göre “evet haram olması gerekir”. Ancak, bunu diyen hiçbir içtihat yoktur. Çünkü bu işlem başta meşru olarak yapılan bir işlemdir. Şu halde, meşru bir işlem, sonucu itibarıyla gayr-i meşru bir işleme dönüşemeyeceği gibi, gayr-i meşru bir işlem de sonucu itibarıyla meşru olamaz. Genel kural budur.
