3. Gerekçe: Berire Hadisinin tartışmalı bir versiyonunun en zayıf ihtimaline yapışmak
Değerlendirme: Pek çok hadis âlimlerinin buna dair sıhhatli ve bağlayıcı yorumları hiçe sayılmıştır.(5) Olay şu: Efendisi ile kendisi arasında belli bir miktar para karşılığında azat etme anlaşması (mükatebe) yapılan Berire adındaki cariye, durumu Hz. Ayşe’ye bildirerek istenilen paranın ödenmesi talebinde bulunur, Hz. Ayşe de “vela-efendilik hakkı” kendisinde olmak şartıyla kabul ettiğini ancak karşı tarafın bu hakkı vermemekte ısrar ettiğini Peygamber Efendimiz (sav)’e bildirince, Efendimiz (sav), Hz. Ayşe’ye “Sen onu satın al, azat et, vela hakkı azat edenindir” diye buyurmuştur. Çok zayıf ve varsayımlı bir rivayette güya Hz. Peygamber (sav):“Sen, onlara vela hakkı sizin olsun diyerek onu satın al, azat et, vela hakkı zaten azat edene aittir” diye buyurmuştur. Yani, bu zayıf rivayete göre fasit bir şartın ileri sürüldüğü bir akit konusunda üç görüş vardır: Ebu Hanife mezhebine göre akit de şart da batıldır, İbn Şübreme’ye göre ikisi de sahihtir, İbn Ebi Leyla’ya göre akit sahih, şart geçersiz sayılabilir. Bu zayıf rivayetin en zayıf ve kabul edilemez yorumunu kendilerine delil kabul edenler, faizli kredi işlemini bu olaya kıyaslayarak değerlendirmek istemişlerdir. Bu kıyas da arizalıdır:
Çünkü hadiste geçen olay, sahih bir alış-veriş akdi olup bu akdin temel unsurları dışında şart olarak ileri sürülen ittifaken meşru bir vela hakkı vardır. Faizli kredi işlemi olayında ise geçersiz sayılması istenilen faiz, ittifaken gayr-i meşru bir rant olup akdin temelinde vardır, dolayısıyla ne “vela hakkına” benzer ne de ona kıyaslanabilir. Nitekim İbn Ebi Leyla’ya göre şart da sahih akit de sahihtir. Yani, ona göre ittifaken meşru olan vela hakkı şeran başkasına verilebilir. Peki, faiz şartı da vela hakkı gibi helal bir hak olup başkasına verilebilir diyen var mı veya bu faizli kredi işleminde uygulamada faizden vazgeçme durumu var mı? Hayır!......
Üstelik, bu zayıf rivayetin açık metnine göre, Hz. Peygamber (sav) Ayşe Validemize (ra) : sen Berire adamlarına “tamam vela hakkı sizin olsun” söyle, nasıl olsa vela hakkı azat edenin olur, yani seninin olur, onlara olmaz, diye Resulüllah’a, Hz. Ayşe’yi onları aldatmaya yönlendirme isnadı vardır ki sözüne itibar edilen hiçbir âlim bunu kabul etmemiştir.(6)
Ayrıca, Hadiste geçen “vela hakkı” yapılan alış-veriş akdinden ve azat etme işleminden ayrı ve meşru bir haktır. Fakat faiz şartını dışarıda bırakacak ve mahiyeti iki ayrı unsurdan oluşabilecek faizli bir akit söz konusu olabilir mi? Hayır! Faizsiz bir faiz akdi olamaz.
Şu halde söz konusu olan faizli kredi çekmede veya faize para yatırmada faiz, şart değil, akdin temelinde bulunan iki temel unsurdan bir unsurdur. Dolayısıyla, bu Hadis’te söz konusu olan faizli kredi çekme işleminin caiz olduğuna dair delil olabilecek hiçbir hüküm yoktur. Vela hakkı nerede!, Faiz şartı nerede, Alım-satım işlemi nerede!, faizli işlem nerede!
