Sorular ve Cevapları :
1. “Fâtiha” kelimesinin kökü nedir, ne kelimedir ve sözlük anlamı nedir?
"فاتحة"= “Fâtiha” kelimesi “Açmak” anlamına gelen : " فتح – يفتح – فتحا " kökünden ism-i fâil "فاتح "olup sonundaki " ة "müenneslik için değil de ism-i fâili isme dönüştürmek için gelmiştir. Bu durumda “Açan” anlamından “açış, giriş, önsöz” anlamlarına bir geçiş olmuştur. Gerçekten de Fâtiha Suresi Kur’ân’ın âdetâ bir “Önsöz”ü durumunda olup, onun en başına konmuş ve onun belli başlı ana konuları ve hedefleri özet hâlinde verilmiştir. Bu açıdan Fatiha suresine “”küçük bir Kur’ân” diyebiliriz.
2. Fâtiha Sûresinin başka isimleri var mıdır?
Sûrenin en meşhur ismi Fâtiha’dır. Bundan başka sûreye şu isimler de verilmiştir :
1. Fâtihatü’l-Kitâb (Kitâbın girişi) 2. es-Seb’u’l-Mesânî (Tekrarlanan yedi), Bkz. : 15.71
3. Ummu’l-Kur’ân (Kur’ân’ın Anası, özü) 4. Ummu’l-Kitâb (Kitâbın Anası, özü)
5. el-Esâs (Temel, Kur’ân’ın temeli anlamında) 6. el-Vâfiye ( yeterli olan), aynı anlamda : 7. el-Kâfiye
8. Sûretü’l-Hamd ( hamd sûresi), 9. el-Kenz (hazine,muhtevasının zenginliği nedeniyle)
10. eş-Şifa (özellikle itikâdî hastalıklar için bir şifa) 11. Sûretü’s-Salât ( namaz süresi)
Kaynaklarda 20’den fazla isim zikredilmiştir.
3. Fâtiha Sûresi ne zaman inmiştir ?
Hz.Peygamber’in gönderilişinin beşinci yılında inmiştir.
Dördüncü yılda diyenler de vardır.
4. Fâtiha Sûresinin nüzul sırasındaki yeri kaçıncı sıradadır?
Sûrenin nüzul sırası 5.inci sıradadır. Ancak, ondan önce inen Alak, Kalem, Müzzemmil ve Müddessir Sûrelerinin sâdece baş taraflarındaki birkaç âyet inmesine rağmen Fâtiha Sûresi tam olarak inmiştir. Bu özelliği ile Fâtiha sûresi sureler arasında inen ilk tam sûre olarak kabul edilmiştir.
5. Fâtiha Sûresi kaç ayettir?
Fatiha Sûresi “Besmele”yi bu sûreden bir âyet kabul edenler ve etmeyenlerce de 7 âyet olarak kabul edilmiştir. Besmele’yi bu sûreden bir parça kabul etmeyenler 7.âyeti ikiye ayırarak "غير المغضوب عليهم ولا الضالين": kısmını 7.inci âyet olarak kabul etmişlerdir.
6. Hz.Peygamber Fâtiha Sûresi’nin önemi hakkında ne demiştir ?
1." لا صلاة لمن لم يقرأ بفاتحة الكتاب"“Fâtiha’yı okumayanın namazı yoktur.” Tirmizî, Mevâkît 69, Dârimî Salât 36
2."" سورة هى اعظم السور في القران “O, Kur’ân’daki sûrelerin en büyüğü olan bir sûredir.” Buharî, Tefsir 8/2
7. Fâtiha Sûresi’nin namazlarda okunmasının hükmü nedir?
Şâfiî Mezhebi, “Fâtiha’yı okumayanın namazı yoktur.” hadisinin zâhirindeki ifâdeye dayanarak namazlarda Fâtiha‘yı okumayı farz olarak kabul etmiştir. Hanefi mezhebi ise, “Kuran’dan kolayınıza geleni okuyun.” 73.20 âyetindeki genişliği de nazarı itibara alarak, onu okumayı farz değil de vâcip olarak kabul etmiştir.
8. Fâtiha Sûresi’ni bir mümin günde en azından kaç kere okumaktadır? Bu neyi gerektirir?
Her mü’min sünnetleri ile birlikte günde 40 rekat namaz kıldığına göre bu sureyi en azından 40 defa okuyor demektir. Hiç şüphesiz bu durum, bu surenin okunuşunun ve manasının her mü’min tarafından çok iyi bilinmesini gerektirmektedir. Ayrıca bu surede doğrudan doğruya Yüce Allah’a hitâb edilmektedir.
9. Fâtiha Sûresinde kaç tam cümle vardır ?
Sûrede besmeleyi saymazsak 4 tam cümle vardır :
1. Bütün hamd, âlemlerin Rabbı, Rahmân, Rahîm ve karşılık gününün yegâne hâkimi olan Allah’a mahsustur.
2. Ancak Sana kulluk ederiz.
3. Ve ancak Senden medet umarız.
4. Bizi dosdoğru yola, kendilerine nimet verdiklerinin yoluna ilet, gazaba uğramış ve sapıtmışların yoluna değil !
9. Fâtiha Sûresini mânâ ve içerik açısından kaç bölüme ayırabiliriz?
3 bölüme ayırabiliriz :
1. Hamd Bölümü : Bütün hamd, âlemlerin Rabbı, Rahmân, Rahîm ve karşılık gününün yegâne hâkimi olan
Allah’a mahsustur.
2. Söz Verme Bölümü : Ancak Sana kulluk ederiz. Ve ancak Senden medet umarız.
3. Duâ Bölümü : Bizi dosdoğru yola, kendilerine nimet verdiklerinin yoluna ilet, gazaba uğramış ve sapıtmışların
yoluna değil !
10. Kuran’ın belli başlı hangi ana konuları hangi ifadelerle bu sûredeki yerlerini almıştır?
Kuran’ın üç temel ana konusu vardır. Tevhit, Âhiret, Risâlet. Ayrıca kıssaların da Kur’ân’da belli bir ağırlığı vardır.
Tevhit : “الْحَمْدُ للّهِ” : Bütün hamdin sadece Yüce Allah’ın hakkı olduğu vurgulanmaktadır.
“رَبِّ الْعَالَمِينَ” : Bütün âlemlerin yegâne Rabbinin Allah olduğu tesbit edilmektedir.
” مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ” : Büyük mahkemede yegâne karar ve hüküm sahibinin yine O olduğu vurgulanmaktadır.
“ إِيَّاكَ نَعْبُدُ” : Kulluğu sadece Ona yapacağımıza söz vermekteyiz.
“ وإِيَّاكَ نَسْتَعِينُ” : Sâdece Ondan medet umacağımıza söz vererek varlıklar âleminde olağanüstü bir güce
ve kudrete sâhip olan yegâne varlığın yine sâdece O olduğunu tesbit etmekteyiz.
Âhiret : “يَوْمِ الدِّينِ” karşılık günü demektir, o büyük mahkemede herkesin kendi karşılığını alacağı bildirilmiştir.
Risâlet : “ صِرَاطَ الَّذِينَ أَنعَمتَ عَلَيهِمْ” ifâdesinde “kendilerine nimet verilenler”’den bahsedilmektedir. 4.69’da bunların kimler olduğu açıklanmıştır. Onların en başında peygamberler yer almaktadır. Hiç şüphesiz peygamberler arasında da kendi Peygamberimizin bizim açımızdan ayrı bir yeri ve konumu vardır. Nitekim Yüce Allah başka bir ayette kendisini sevenlerin ona uymaları gerektiğini açıkça belirtmiştir. 3.31
Kıssalar : Bunlardan başka, bilindiği gibi Kur’ân’ın üçte ikisi kıssalardan oluşmaktadır. Bu sûredeki : “kendilerine nimet verilenler ” , “ gazaba uğramış olanlar ” ve “ sapıtmış olanlar “ ifâdeleri ile bu kıssalara da genel bir atıfta bulunulmuş ve bu yaşanmış iyi veya kötü örneklere dikkat edilerek iyi örnekleri kendimize nümûne edinmemiz, kötü örneklerin de düştükleri hatalara düşmemiz istenmiş olmaktadır.
