Gönül isterse neler yapar.
Gözlerimiz, bakışlarımız gönüle uymuştur.gönül isterse göz zehire bakar,yılana bakar;gönül isterse göz ibret alacağı,ders alacağı şeye bakar.
Gönül isterse,göz görülecek şeylere,dünyaya,dünya nimetlerine bakar,gönül isterse göz manaya,örtülü şeylere, ilahi sırlara bakar.
Gönül isterse,gözleri külliyat* tarafına sürer götürür.Gönül isterse onları cüz’iyyat’ta* hapseder,bırakır.
Beş duyumuzun her biri ,aynı su deposuna bağlı musluklar gibi,gönüle bağlıdırlar.gönül dilediği ile,emri ile iş görür.
Gönül ne tarafa işaret ederse,beş duyuda eteklerini toplar o tarafa koşar.
Gönül isterse, ayaklar raks eder,oyuna dalar yahut yavaş yürüyüşü bırakır,hızlı yürüyüşe geçer.
Gönül isterse el parmakları ile hesap yapar,yahut o parmaklarla kitap yazar.
Dikkat ediniz,bütün bu işleri yapan hünerli el,aslında içte bulunan gizli bir elin emridir.o gizli el bedenimizin şu görünen elini maşa gibi kullanarak bu işleri yaptırmaktadır.
Eğer gizli el isterse,şu görünen el,düşmana karşı yılan gibi öldürücü olur.Yine gönül isterse,o el bir dosta karşı yardımcı olur.
Acaba gönül bizde bulunan beş duyuya neler söylüyor,onlarla aralarında ne de gizli,akıl almaz anlaşma,ne şaşılacak bir buluşma var?
Gönül acaba,Süleyman’ın mührünü* mü buldu ki,beş duyunun yularını da eline almış,onları istediği tarafa çekip götürüyor.
Gönül Süleyman’ın mührünü elde etmiş,beden diyarında ruhani ve nefsani kuvvetlerin padişahı olmuş da bilinen görünen beş duyuyu emri altına almış,içte bulunan,görünmez beş batını duygu da zaten onun emrinde.
On duygu,yedi uzuv,daha sayılamayacak,söylenemeyecek ne kadar çok şeylerin hepsi gönlün emrinde.
Ey gönül,sen ululukta sultanlıkta Süleyman olmuşsun.parmağındaki perilere,şeytanlara hükmet.mademki beden diyarının padişahı oldun,içte bulunan kötü duyguları,nefsani ve şeytani istekleri kov,gitsin.
Bu padişahlıkta, bu beden diyarında hileye sapmazsan,şu üç azılı şeytan;hırs,şehvet ve öfke şeytanları senin insanlık ve aşk yüzüğünü çalamaz.
Ondan sonra da adın sanın dünyayı tutar,bedenin gibi iki dünyaya hakim olursun.
Eğer şeytan elinden aşk yüzüğünü,insanlık yüzüğünü alır giderse,padişahlığın yok olur;bahtın mutluluğun ölür.
MEVLANA