zafer karlý
Member
KATRE RİSALESİNDEN ALLAH’IN VARLIĞINA 55 ANA DELİL
55 lisan konusu Katre risalesinde geçer. Bediüzzaman, varlıkların çok dillerle Allah'a işaret ettiğini, O’na hamd ve tespih ettiklerini nazara verir.
Bir risalede “Allah’ın varlığının delilleri mahlûkat sayısıncadır” ibaresi nakledildikten sonra bunun mübalağa olmayıp belki nakıs olduğu ifade edilir. O halde 55 rakamını farklı delil türleri, ayrı kategoriler olarak değerlendirmek gerekir.
Üstad, Cenab-ı Hakkı bize tarif eden üç büyük muarriften söz eder. Bunlar
•Kâinat kitabı,
•Kur’an-ı Kerim
•Ve Peygamber Efendimizdir (a.s.m.).
Bir risalesinde ise bu üçe vicdanı bir dördüncü olarak ekler. Demek oluyor ki bu rakamlar mutlak değildir. Ana başlıkları ifade ederler.
Katre risalesinde Allah’ın varlığına 55 ana delil zikredilmiştir. Bunlar Mesnevi-i Nuriye’nin Arapçasında tek tek açıklanmıştır. Üstadın talebelerinden Ceylan Çalışkan yazdığı nüshada bu delillerin karşılarına numaralar koymuştur. Biz de o numaralamada geçen konuları aşağıda takdim ediyoruz:
1- Tanzimat. (Nizam verme ve nizama koymalar.)
2- Muvazene.(Denge)
3- İntizam. (Tertip, düzen,)
4- İttirad. (İntizamlı, uygun şekilde. Saat gibi intizamlı hareket. Sıra ile birbirini takip eden. Ritmik.)
5–6- Şuuri olan sanatın ittikanı, kemali (ittikan: Muhkem yapılmak. Esaslı ve şüphesiz yakından bilmek.)
7- Mütehalif eşyanın tecavübü
8- Mütebaid ve mütefavit eşyanın tesanüdü. (Uzaklaşan. Bir birinden uzak bulunan.)
9- Birbirine bakan muntazam eserlerin teşabühü (semavatın yıldızları gibi)
10- Birbirini gözeten eserlerin tenasübü (çiçekler gibi)
11- Her bir zihayatın birçok şuuri esmanın tecelliyatına mazhariyeti
12–13- İrtibat ve münasebet
14- Zerrat arasında yazılmış ve nakşedilmiş cazibenin yıldızlar ve güneşler arasındaki cazibeye kardeş olması.
15- Mürekkebattaki her bir zerrenin nispetleri. (Bir kaç cisimden, elemandan yapılmış olan.)
16- Bir nev’deki tasarruf-u kudretin vüs’ati.
17- Hilkatin Vacib-ul-Vucud’a isnad edilmesindeki kolaylık.
18- Esbab-ı zahiriyenin besatetine rağmen müsebbebattaki havarık-ı nakş.(Acib ve garip olan hâdise.)
19- Kâinatın yaratılışındaki ittikan ve ihtimam gayrı mütenahi bir kudreti istilzam eder.
20- Kâinatta tecelli eden Esma’nın tesanüdü ve hatta tek bir zerrede bile teşarükü.
21- Kâinatın mecmuunda tezahür eden hikmet-i amme.
22- Kâinatın yüzünde parlayan inayet-i amme.
23- Kâinatın yüzüne yayılmış olan Rahmet-i vasia.
24- Zevilhayatın tenevvu-u hacatına göre verilen rızk-ı amm.
25- Kâinatta yayılmış olan hayat ve zihayatlar.
26- Kâinatın yüzünde parlayan bir hüsn-ü arazi ve tahsin.
27- (Bir cemal-ı mücerred’e remz eden) Kâinatta görünen bir cemal-ı hazin.
28- Kâinat kalbinde görünen ve Mahbub-u hakikiyi gösteren bir aşk-ı sadık.
29- Kâinatta hissedilen incizap ve cezbe.
30- (Bütün kâinatın bir zat-ı Vahid‘in Zilal-ı Envarı olduğuna dair) bütün kâmillerin müşahedelerine istinaden işitilen şehadetleri.
31- (Envaın cüziyyatında bazı maslahatlar gözetilerek yapılan tasarrufat.
32- Nebatat ve hayvanat enva’ının cüz’iyyatında görünen bazı faydalar için yapılan tebdil.
33- Nebatat ve hayvanat enva’ının cüz’iyyatında görünen bazı hikmetler için yapılan tahvil.
34- ( Küre-i arzın gece ve gündüzündeki gibi ) kâinat azalarında bazı gayeler için yapılan tağyir.
35- Âlemde görünen (kemalat için yapılan) tanzim.
36- Kâinatın hudusu. (Yeniden meydana gelme. Sonradan peyda olma. Yok, iken vücuda gelme.)
37- Kâinatın (vücud ve bekasında maddeten ve manen ) ihtiyacatı.
38- Kâinatın vücud ve bekasında maddeten ve manen iftikaratı.
39-(Kışta kuru olan ağaç ve arz gibi) Eşyanın kendi zatındaki fakrıyla beraber o eşyada görünen iktidar- ı mutlak.
40- Gına-yı Mutlak’ın eserlerinin görünmesiyle beraber kâinatın zatında fakir olması.
41- Kâinatın kendi zatında hayatsız ve meyyit olmasıyla beraber onda görünen envar-ı hayat.
42- Kâinatta bir şuur-u muhitin eserleri görünmesiyle beraber camid ve cahil olması.
43- Kâinatın intizamlı bir şekilde fena ve tegayyürü.
44- Müşehedat, mükalemat, füyuzat ve münacatı netice veren zevil ervahtaki ibadet-i nuraniye.
45- Kâinatın kâli ve hâli tesbihatı.
46- Müessir ve neticeli, makbul ve müstecab olan ihtiyaç sahiplerinin duaları.
47- Belaya düşenlerin ıztırar anında gerek şuurî ve gerekse gayr-ı şuurî olarak hami-i mechülüne belki Hâlikına ilticası.
48- Zahirden hakikate geçen bütün kâmil insanların müşahedeleri.
49- Kâinat dolusu görünen ve vücub ve vahdet mertebesinden nazil olan efail-i mütecelliye ve teceliyat-ı Esma.
50- Ekvanın kendi nefsine ve esbaba isnadındaki müteselsil muhalattan neş’et eden ıztırabat-ı ervah. (Ekvan : Alemler. Mahluklar. Varlıklar. Oluşlar.)
51- Görünen eşyada bizzarure ve görünmeyen eşyada ise nazar-ı akli ile varlığı anlaşılan kader.
52- İnsanın isti’dadının camiiyyeti.
53- Kevnde görünen imkân, kesret ve infial mertebesi.
54- Eşya’nın kendisi için tayin edilen nokta-ı kemale kadar harekete devamı.
55- Her şeyin batınının zahirinden daha şeffaf olması.
55 lisan konusu Katre risalesinde geçer. Bediüzzaman, varlıkların çok dillerle Allah'a işaret ettiğini, O’na hamd ve tespih ettiklerini nazara verir.
Bir risalede “Allah’ın varlığının delilleri mahlûkat sayısıncadır” ibaresi nakledildikten sonra bunun mübalağa olmayıp belki nakıs olduğu ifade edilir. O halde 55 rakamını farklı delil türleri, ayrı kategoriler olarak değerlendirmek gerekir.
Üstad, Cenab-ı Hakkı bize tarif eden üç büyük muarriften söz eder. Bunlar
•Kâinat kitabı,
•Kur’an-ı Kerim
•Ve Peygamber Efendimizdir (a.s.m.).
Bir risalesinde ise bu üçe vicdanı bir dördüncü olarak ekler. Demek oluyor ki bu rakamlar mutlak değildir. Ana başlıkları ifade ederler.
Katre risalesinde Allah’ın varlığına 55 ana delil zikredilmiştir. Bunlar Mesnevi-i Nuriye’nin Arapçasında tek tek açıklanmıştır. Üstadın talebelerinden Ceylan Çalışkan yazdığı nüshada bu delillerin karşılarına numaralar koymuştur. Biz de o numaralamada geçen konuları aşağıda takdim ediyoruz:
1- Tanzimat. (Nizam verme ve nizama koymalar.)
2- Muvazene.(Denge)
3- İntizam. (Tertip, düzen,)
4- İttirad. (İntizamlı, uygun şekilde. Saat gibi intizamlı hareket. Sıra ile birbirini takip eden. Ritmik.)
5–6- Şuuri olan sanatın ittikanı, kemali (ittikan: Muhkem yapılmak. Esaslı ve şüphesiz yakından bilmek.)
7- Mütehalif eşyanın tecavübü
8- Mütebaid ve mütefavit eşyanın tesanüdü. (Uzaklaşan. Bir birinden uzak bulunan.)
9- Birbirine bakan muntazam eserlerin teşabühü (semavatın yıldızları gibi)
10- Birbirini gözeten eserlerin tenasübü (çiçekler gibi)
11- Her bir zihayatın birçok şuuri esmanın tecelliyatına mazhariyeti
12–13- İrtibat ve münasebet
14- Zerrat arasında yazılmış ve nakşedilmiş cazibenin yıldızlar ve güneşler arasındaki cazibeye kardeş olması.
15- Mürekkebattaki her bir zerrenin nispetleri. (Bir kaç cisimden, elemandan yapılmış olan.)
16- Bir nev’deki tasarruf-u kudretin vüs’ati.
17- Hilkatin Vacib-ul-Vucud’a isnad edilmesindeki kolaylık.
18- Esbab-ı zahiriyenin besatetine rağmen müsebbebattaki havarık-ı nakş.(Acib ve garip olan hâdise.)
19- Kâinatın yaratılışındaki ittikan ve ihtimam gayrı mütenahi bir kudreti istilzam eder.
20- Kâinatta tecelli eden Esma’nın tesanüdü ve hatta tek bir zerrede bile teşarükü.
21- Kâinatın mecmuunda tezahür eden hikmet-i amme.
22- Kâinatın yüzünde parlayan inayet-i amme.
23- Kâinatın yüzüne yayılmış olan Rahmet-i vasia.
24- Zevilhayatın tenevvu-u hacatına göre verilen rızk-ı amm.
25- Kâinatta yayılmış olan hayat ve zihayatlar.
26- Kâinatın yüzünde parlayan bir hüsn-ü arazi ve tahsin.
27- (Bir cemal-ı mücerred’e remz eden) Kâinatta görünen bir cemal-ı hazin.
28- Kâinat kalbinde görünen ve Mahbub-u hakikiyi gösteren bir aşk-ı sadık.
29- Kâinatta hissedilen incizap ve cezbe.
30- (Bütün kâinatın bir zat-ı Vahid‘in Zilal-ı Envarı olduğuna dair) bütün kâmillerin müşahedelerine istinaden işitilen şehadetleri.
31- (Envaın cüziyyatında bazı maslahatlar gözetilerek yapılan tasarrufat.
32- Nebatat ve hayvanat enva’ının cüz’iyyatında görünen bazı faydalar için yapılan tebdil.
33- Nebatat ve hayvanat enva’ının cüz’iyyatında görünen bazı hikmetler için yapılan tahvil.
34- ( Küre-i arzın gece ve gündüzündeki gibi ) kâinat azalarında bazı gayeler için yapılan tağyir.
35- Âlemde görünen (kemalat için yapılan) tanzim.
36- Kâinatın hudusu. (Yeniden meydana gelme. Sonradan peyda olma. Yok, iken vücuda gelme.)
37- Kâinatın (vücud ve bekasında maddeten ve manen ) ihtiyacatı.
38- Kâinatın vücud ve bekasında maddeten ve manen iftikaratı.
39-(Kışta kuru olan ağaç ve arz gibi) Eşyanın kendi zatındaki fakrıyla beraber o eşyada görünen iktidar- ı mutlak.
40- Gına-yı Mutlak’ın eserlerinin görünmesiyle beraber kâinatın zatında fakir olması.
41- Kâinatın kendi zatında hayatsız ve meyyit olmasıyla beraber onda görünen envar-ı hayat.
42- Kâinatta bir şuur-u muhitin eserleri görünmesiyle beraber camid ve cahil olması.
43- Kâinatın intizamlı bir şekilde fena ve tegayyürü.
44- Müşehedat, mükalemat, füyuzat ve münacatı netice veren zevil ervahtaki ibadet-i nuraniye.
45- Kâinatın kâli ve hâli tesbihatı.
46- Müessir ve neticeli, makbul ve müstecab olan ihtiyaç sahiplerinin duaları.
47- Belaya düşenlerin ıztırar anında gerek şuurî ve gerekse gayr-ı şuurî olarak hami-i mechülüne belki Hâlikına ilticası.
48- Zahirden hakikate geçen bütün kâmil insanların müşahedeleri.
49- Kâinat dolusu görünen ve vücub ve vahdet mertebesinden nazil olan efail-i mütecelliye ve teceliyat-ı Esma.
50- Ekvanın kendi nefsine ve esbaba isnadındaki müteselsil muhalattan neş’et eden ıztırabat-ı ervah. (Ekvan : Alemler. Mahluklar. Varlıklar. Oluşlar.)
51- Görünen eşyada bizzarure ve görünmeyen eşyada ise nazar-ı akli ile varlığı anlaşılan kader.
52- İnsanın isti’dadının camiiyyeti.
53- Kevnde görünen imkân, kesret ve infial mertebesi.
54- Eşya’nın kendisi için tayin edilen nokta-ı kemale kadar harekete devamı.
55- Her şeyin batınının zahirinden daha şeffaf olması.