Konuya cevap cer

Cevap: Lem'alar - 20

 evâmir-i tekviniyeye karşı yaptıkları itaat ve inkıyad ile  istidatlarına göre bir nevi ibadet yapmış olurlar. Demek esbab, ancak ve  ancak kudretin izzetini, rububiyetin haşmetini izhar için vaz edilmiş  birtakım vasıtalardır. Yoksa, kudretin acz ve ihtiyacı için muavenet  eden yardımcı değillerdir. Beşer sultanlarının memurları ise,  sultanların ihtiyaç ve aczlerini def için tayinlerine zaruret hasıl olan  yardımcı ve ortaklarıdır. Binaenaleyh, Allah’ın memurlarıyla insanın  memurları arasında münasebet yoktur. Yalnız gafil ve cahil olanlar  hâdiselerde ve vukuattaki hikmetleri, güzellikleri göremediklerinden,  Cenâb-ı Haktan şekva ve şikâyetlere başlarlar. İşte o şekva ve  şikâyetlerin hedefini değiştirmek için esbab vaz edilmiştir. Çünkü,  kusur onlardan çıkıyor, onların kabiliyetsizliğinden ileri geliyor. Bu  sırra bir misal-i lâtif sûretinde bir temsil-i mânevî rivayet ediliyor  ki:   

Hazret-i Azrail Aleyhisselâm, Cenâb-ı Hakka demiş ki:

   “Kabz-ı ervah vazifesinde Senin ibâdın benden şekva edecekler. Benden küsecekler.”   

Cenâb-ı Hak, lisan-ı hikmetle ona demiş ki:   

“Seninle ibâdımın ortasında musibetler, hastalıklar perdesini bırakacağım. Tâ şekvaları onlara gidip sana küsmesinler.”   

Evet, nasıl ki hastalıklar perdedir, ecelde tevehhüm olunan fenalıklara  mercidirler. Ve kabz-ı ervahta hakikî olarak hikmet ve güzellik,  Hazret-i Azrail Aleyhisselâm’ın vazifesine mütealliktir. Öyle de,  Hazret-i Azrail Aleyhisselâm da bir perdedir. Kabz-ı ervahta zahiren  merhametsiz görünen ve rahmetin kemâline münasip düşmeyen bazı hâlâta  merci olmak için o memuriyete bir nâzır ve kudret-i İlâhiyyeye bir  perdedir. 

  Evet,  izzet ve azamet ister ki, esbab perdedar-ı dest-i kudret ola aklın  nazarında. Tevhid ve celâl ister ki, esbab ellerini çeksinler tesir-i  hakikîden.  

     

  

Hazret-i Azrail: [bk. bilgiler – Azrail (a.s.)]	acz: acizlik, güçsüzlük
azamet: büyüklük, yücelik	beşer: insanlık
binaenaleyh: bundan dolayı	celâl: azamet, haşmet
def: uzaklaştırma	ecel: ölüm vakti
esbab: sebebler	evâmir-i tekviniye: Cenâb-ı Hakkın yaratmaya yönelik emirleri ve kanunları
fenalık: kötülük, şer	gafil: Allah’ın emir ve yasaklarından habersiz davranan
hasıl olan: meydana gelen	haşmet: büyüklük, görkem
hikmet: bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olma	hâlât: durumlar, haller
ibâd: kullar	inkıyad: boyun eğme
istidat: yetenek; temel özellikler	izhar: göstermek, açığa vurmak
izzet: değer, itibar, şeref, yücelik, üstünlük	kabz-ı ervah: ruhları teslim alma
kemâl: olgunluk, mükemmellik	kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı
kudret-i İlâhiye: Allah’ın sonsuz güç ve iktidarı	lisan-ı hikmet: hikmet dili
memuriyet: memurluk	merci: kaynak, başvurulacak yer
misal-i lâtif: güzel ve hoş bir örnek	muavenet eden: yardım eden
münasebet: alâka, ilgi	münasip: uygun
müteallik: alâkalı, ilgili	nazar: bakış, görüş, düşünce
nev: çeşit, tür	nâzır: bakan, gözlemci
perdedar-ı dest-i kudret: kudret elinin perdecisi; sebepler	rahmet: İlâhî şefkat ve merhamet
rivayet: bir sözü nakletme	rububiyet:  Rablık; Allah’ın herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için  muhtaç olduğu şeyleri vermesi, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği  altında bulundurması
sultan: hükümdâr, yönetici	sûretinde: şeklinde, biçiminde
tayin: belirleme, belirli kılma	temsil-i mânevî: mânevi örnek, benzetme
tesir-i hakikî: gerçek tesir sahibi	tevehhüm olunan: sanılan
tevhid: Allah’ın birliği	vaz edilmek: konulmak, yerleştirilmek
vukuat: meydana gelen olaylar	zahiren: dış görünüş itibariyle
şekva: şikayet