Cevap: Onuncu Risale - Sayfa: 290
zahireleri ise, Kadîr-i Mutlaka, Ganiyy-i Kerîme olan tevekkül onları temin eder. Zira, tevekkül, istinad ve istimdad noktalarını tazammun ediyor. Bu noktalar da kelime-i tevhidi istilzam ediyor. Kelime-i tevhid de namazı iktiza ediyor. Namaz dahi ubudiyetin esas bir rüknüdür. Ubudiyeti emreden tekliftir. Mükellefiyetini ifa edenin, mükellefiyet müddetince, mükellefiyet-i askeriye gibi yemekleri, libasları ve sair hayat lâzimeleri hazine-i Rahmân’dan verilir. Mükellefiyet-i askeriye iki buçuk senedir. Amma mükellefiyet-i ubudiyet, müddet-i ömürdür.
وَمَا هٰذِهِ الْحَيٰوةُ الدُّنْيَا اِلاَّ لَهْوٌ وَلَعِبٌ وَاِنَّ الدَّارَ اْلاٰخِرَةَ لَهِىَ الْحَيَوَانُ 
1
İ’lem eyyühe’l-aziz! İnsan bir yolcudur. Sabâvetten gençliğe, gençlikten ihtiyarlığa, ihtiyarlıktan kabre, kabirden haşre, haşirden ebede kadar yolculuğu devam eder. Her iki hayatın levazımatı, Mâlikü’l-Mülk tarafından verilmiştir. Fakat o levazımatı, cehlinden dolayı tamamen bu hayat-ı fâniyeye sarf ediyor. Halbuki, o levazımattan lâakal onda biri dünyevî hayata, dokuzu hayat-ı bakiyeye sarf etmek gerektir. Acaba birkaç memleketi gezmek için hükûmetten yirmi dört lira harcırah alan bir memur, ilk dahil olduğu memlekette yirmi üç lirayı sarf ederse, öteki yerlerde ne yapacaktır? Hükûmete ne cevap verecektir? Böyle yapan kendisine akıllı diyebilir mi? Binaenaleyh, Cenâb-ı Hak her iki hayat levazımatını elde etmek için yirmi dört saatlik bir vakit vermiştir. Çoğunu aza, azını çoğa vermek suretiyle, yirmi üç saat kısa ve fâni olan dünya hayatına, hiç olmazsa bir saati de beş namaza ve bâki ve sonsuz uhrevî hayata sarf etmek lâzımdır ki, dünyada paşa, âhirette gedâ olmasın!
[NOT]Dipnot-1 “Bu dünya hayatı bir oyun ve oyalanmadan başka birşey değildir. Asıl hayata mazhar olan ise âhiret yurdudur.” Ankebut Sûresi, 29:64.
[/NOT]
Cenab-ı Hak: Hakkın tâ kendisi olan şeref ve yücelik sahibi Allah
| Ganiyy-i Kerîm: cömertliği, ikramı sonsuz ve zenginliği sınırsız olan Allah |
| Kadîr-i Mutlak: herşeye gücü yeten, sınırsız güç ve kudret sahibi Allah | Mâlikü’l-Mülk: bütün mülkün gerçek sahibi Allah |
| binaenaleyh: bundan dolayı | bâki: devamlı, kalıcı, ölümsüz |
| cehl: cahillik, bilgisizlik | dünyevî: dünya ile ilgili |
| ebed: sonsuzluk | fâni: geçici olan, ölümlü |
| gedâ: köle | harcırah: yol masrafı için verilen para |
| hayat-ı bakiye: devamlı ve kalıcı âhiret hayatı | hayat-ı fâniye: geçici dünya hayatı |
| hazine-i Rahmân: rahmet ve merhameti bütün varlıkları kaplayan Allah’ın hazinesi | haşir: âhirette diriltilerek Allah’ın huzurunda toplanma |
| ifa eden: yerine getiren | iktiza etmek: gerektirmek |
| istilzam etmek: gerekli kılmak | istimdad: yardım isteme |
| istinad: dayanak | i’lem eyyühe’l-aziz: ey aziz kardeşim bil ki! |
| kelime-i tevhid: Allah’tan başka ilâh yoktur mânâsında “Lâ ilâhe illâllah” sözü | levazımat: ihtiyaçlar, gereçler |
| libas: elbise | lâakal: en az |
| lâzime: gerekli şey | müddet: süre |
| müddet-i ömür: yaşam süresi | mükellefiyet: yükümlülük, zorunlu görev |
| mükellefiyet-i askeriye: askerî yükümlülük, askerlikteki zorunlu görev | mükellefiyet-i ubudiyet: kulluğa ait yükümlülük, sorumluluk |
| rükün: esas, şart | sabâvet: çocukluk |
| sair: başka | sarf etmek: harcamak |
| suret: yol, tarz | tazammun etmek: içine almak, kapsamak |
| teklif: Allah’ın yükümlü tutması | temin etmek: sağlamak |
| tevekkül: Allah’a dayanma ve güvenme | ubudiyet: kulluk |
| uhrevî: âhirete dair, âhirete yönelik | zahire: ilerisi için saklanan yiyecek |
