ﺍَﻟْﻤَﺮْﺗَﺒَﺔُ ﺍﻟﺜَّﺎﻧِﻴَﺔُ
ﺟَﻞَّ ﺟَﻠﺎَﻟُﻪُ ﺍَﻟﻠَّﻪ*ُ ﺍَﻛْﺒَﺮُ ﻣِﻦْ ﻛُﻞِّ ﺷَﻲْﺀٍ ﻗُﺪْﺭَﺓً ﻭَ ﻋِﻠْﻤًﺎ ﺍِﺫْ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺨَﻠﺎَّﻕُ ﺍﻟْﻌَﻠِﻴﻢُ ﺍﻟﺼَّﺎﻧِﻊُ ﺍﻟْﺤَﻜِﻴﻢُ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَﻦُ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢُ ﺍﻟَّﺬِﻯ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻟْﻤَﻮْﺟُﻮﺩَﺍﺕُ ﺍْﻟﺎَﺭْﺿِﻴَّﺔُ ﻭَ ﺍْﻟﺎَﺟْﺮَﺍﻡُ ﺍﻟْﻌُﻠْﻮِﻳَّﺔُ ﻓِﻰ ﺑُﺴْﺘَﺎﻥِ ﺍﻟْﻜَﺎﺋِﻨَﺎﺕِ ﻣُﻌْﺠِﺰَﺍﺕُ ﻗُﺪْﺭَﺓِ ﺧَﻠﺎَّﻕٍ ﻋَﻠِﻴﻢٍ ﺑِﺎﻟْﺒَﺪَﺍﻫَﺔِ ٭ ﻭَ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻟﻨَّﺒَﺎﺗَﺎﺕُ ﺍﻟْﻤُﺘَﻠَﻮِّﻧَﺔُ ﺍﻟْﻤُﺘَﺰَﻳِّﻨَﺔُ ﺍﻟْﻤَﻨْﺜُﻮﺭَﺓُ ﻭَ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻟْﺤَﻴْﻮَﺍﻧَﺎﺕُ ﺍﻟْﻤُﺘَﻨَﻮِّﻋَﺔُ ﺍﻟْﻤُﺘَﺒَﺮِّﺟَﺔُ ﺍﻟْﻤَﻨْﺸُﻮﺭَﺓُ ﻓِﻰ ﺣَﺪِﻳﻘَﺔِ ﺍْﻟﺎَﺭْﺽِ ﺧَﻮَﺍﺭِﻕُ ﺻَﻨْﻌَﺔِ ﺻَﺎﻧِﻊٍ ﺣَﻜِﻴﻢٍ ﺑِﺎﻟﻀَّﺮُﻭﺭَﺓِ ﻭَ ﻫَﺬِﻩِ ﺍْﻟﺎَﺯْﻫَﺎﺭُ ﺍﻟْﻤُﺘَﺒَﺴِّﻤَﺔُ ﻭَ ﺍْﻟﺎَﺛْﻤَﺎﺭُ ﺍﻟْﻤُﺘَﺰَﻳِّﻨَﺔُ ﻓِﻰ ﺟِﻨَﺎﻥِ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻟْﺤَﺪِﻳﻘَﺔِ ﻫَﺪَﺍﻳَﺎﺀُ ﺭَﺣْﻤَﺔِ ﺭَﺣْﻤَﻦٍ ﺭَﺣِﻴﻢٍ ﺑِﺎﻟْﻤُﺸَﺎﻫَﺪَﺓِ ﺗَﺸْﻬَﺪُ ﻫَﺎﺗِﻴﻚَ ﻭَ ﺗُﻨَﺎﺩِﻯ ﺗَﺎﻙَ ﻭَ ﺗُﻌْﻠِﻦُ ﻫَﺬِﻩِ ﺑِﺎَﻥَّ ﺧَﻠﺎَّﻕَ ﻫَﺎﺗِﻴﻚَ ﻭَ ﻣُﺼَﻮِّﺭَ ﺗَﺎﻙَ ﻭَ ﻭَﺍﻫِﺐَ ﻫَﺬِﻩِ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞِّ ﺷَﻲْﺀٍ ﻗَﺪِﻳﺮٌ ﻭَ ﺑِﻜُﻞِّ ﺷَﻲْﺀٍ ﻋَﻠِﻴﻢٌ ﻗَﺪْ ﻭَﺳِﻊَ ﻛُﻞَّ ﺷَﻲْﺀٍ ﺭَﺣْﻤَﺔً ﻭَ ﻋِﻠْﻤًﺎ ﺗَﺘَﺴَﺎﻭَﻯ ﺑِﺎﻟﻨِّﺴْﺒَﺔِ ﺍِﻟَﻰ ﻗُﺪْﺭَﺗِﻪِ ﺍﻟﺬَّﺭَّﺍﺕُ ﻭَ ﺍﻟﻨُّﺠُﻮﻡُ ﻭَ ﺍﻟْﻘَﻠِﻴﻞُ ﻭَ ﺍﻟْﻜَﺜِﻴﺮُ ﻭَ ﺍﻟﺼَّﻐِﻴﺮُ ﻭَ ﺍﻟْﻜَﺒِﻴﺮُ ﻭَ ﺍﻟْﻤُﺘَﻨَﺎﻫِﻰ ﻭَ ﻏَﻴْﺮُ ﺍْﻟﻤُﺘَﻨَﺎﻫِﻰ ﻭَ ﻛُﻞُّ ﺍﻟْﻮُﻗُﻮﻋَﺎﺕِ ﺍﻟْﻤَﺎﺿِﻴَّﺔِ ﻭَ ﻏَﺮَﺍﺋِﺒِﻬَﺎ ﻣُﻌْﺠِﺰَﺍﺕُ ﺻَﻨْﻌَﺔِ ﺻَﺎﻧِﻊٍ ﺣَﻜِﻴﻢٍ ﺗَﺸْﻬَﺪُ ﻋَﻠَﻰ ﺍَﻥَّ ﺫَﻟِﻚَ ﺍﻟﺼَّﺎﻧِﻊَ ﻗَﺪِﻳﺮٌ ﻋَﻠَﻰ ﻛُﻞِّ ﺍْﻟﺎِﻣْﻜَﺎﻧَﺎﺕِ ﺍْﻟﺎِﺳْﺘِﻘْﺒَﺎﻟِﻴَّﺔِ ﻭَ ﻋَﺠَﺎﺋِﺒِﻬَﺎ ﺍِﺫْ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺨَﻠﺎَّﻕُ ﺍﻟْﻌَﻠِﻴﻢُ ﻭَ ﺍﻟْﻌَﺰِﻳﺰُ ﺍﻟْﺤَﻜِﻴﻢُ ٭ ...
İkinci Mertebe
Celâli ne yücedir o Allâh ki, kudret ve ilim cihetiyle her şeyden en büyüktür. Zîrâ o öyle Hallâk-ı Alîm, Sâni'-i Hakîm, Rahmânü'r-Rahîmdir ki, kâinât bostânındaki şu mevcûdât-ı arziye ve ecrâm-ı ulviye bilbedâhe o Hallâk-ı Alîmin mu'cizât-ı kudretidir.
Ve yeryüzü bahçesindeki rengârenk, süslenen, serilmiş şu bitkiler ve çeşit çeşit, açılıp saçılan, yayılmış şu hayvânlar bizzarûre O Sâni'-i Hakîmin havârik-ı san'atıdır ve bu bağın bahçelerindeki tebüssüm eden çiçekler ve süslenen meyveler, bilmüşâhede O Rahmân-ı Rahîm'in hedâyâ-yı rahmetidir. O şehâdet ediyor, şu nidâ ediyor ve bu i'lân ediyor ki, O'nun hallâkı, şunun Musavviri ve bunun Vâhibi her şeye kâdirdir. Her şeye alîmdir. Rahmet ve ilim cihetiyle her şeyi kaplamıştır. Kudretine nisbeten zerreler ve yıldızlar, az ve çok, küçük ve büyük, sonu olan ve sonu olmayan müsâvîdir. Ve mâzînin bütün vukûât ve garâibi o Sâni'-i Hakîm'in mu'cizât-ı san'atıdır ki, istikbâlin bütün imkânât ve acâibine bu Sâniin hakkıyla kâdir olduğuna şehâdet eder. Zîrâ O, Hallâk-ı Alîm ve Azîz-i Hakîmdir.
Her türlü noksânlıktan ve kusûrdan münezzehtir O Zât ki, yeryüzü bahçesini san'atının meşheri, yarattıklarının mahşeri, kudretinin mazharı, hikmetinin medârı, rahmetinin çiçekliği, cennetinin tarlası, mahlûkâtın geçit yeri, mevcûdâtın akacak yeri, masnûâtın ölçeği yapmıştır. İşte müzeyyen hayvânât, münakkaş kuşlar, meyveli ağaçlar, çiçekli bitkiler O'nun ilminin mu'cizeleridir. San'atının hârikalarıdır. Cömertliğinin hediyeleridir. Lütfunun bürhânlarıdır.
Meyvelerin zînetinden dolayı çiçeklerin tebessümü, seherin nesîminde kuşların cıvıltısı, çiçeklerin yapraklarındaki yağmur damlalarının nağmeli sesi, vâlidelerin küçük çocuklara olan merhameti.. Cin ve insâna, rûh ve hayvâna, melek ve câna bir Vedûd'ün tanıttırması, bir Rahmân'ın sevdirmesi, bir Hannân'ın merhameti, Bir Mennân'ın tahannünüdür.
Tohumlar ve meyveler, dâneler ve çiçekler, birer hikmet mu'cizesi, birer san'at hârikası, birer rahmet hediyesi, birer vahdet bürhânı, dâr-ı âhiretteki lütfunun birer şâhididir. Birer şâhid-i sâdıktırlar. Çünki kendilerinin Hallâkı her şeye kadîr ve her şeye alîmdir. Rahmet ve ilimle, halk ve tedbîrle, sun' ve tasvîrle her şeyi kaplamıştır. Bu yüzden güneş tohum gibidir, yıldız çiçek gibidir, yer dâne gibidir. Yaratmak ve tedbîr, sun' ve tasvîr O'na ağır gelmez.
Tohumlar ve meyveler, kesretin aktârında vahdetin âyîneleri, kaderin işâretleri, kudretin remizleridir. Çünki bu kesret vahdetin menbaındandır. Fâtırın sun' ve tasvîrdeki vahdetine şehâdet ederek sudûr eder. Sonra Sâni'in halk ve tedbîrdeki hikmetini zikrederek vahdette nihâyet bulur.
Hem hikmetin telvîhâtıdır. Çünki Hâlık-ı kül küllî nazarla cüz'iye bakarken orada cüz'üne (de bakar). Zîrâ bir meyve olsa, bu ağacın halk edilmesinden en zâhir bir maksad işte odur. Beşer de şu kâinât için bir meyvedir. Mevcûdâtın Hâlıkı için en zâhir maksûd da O'dur.
Kalb ise çekirdek gibidir, mahlûkâtın Sânii için en parlak âyîne odur. İşte şu hikmettendir ki, bu mevcûdâttaki neşir ve haşre ve bu kâinâtın tahrîb, tebdîl, tahvîl ve tecdîdine en zâhir medâr, ancak bu kâinâttaki o küçücük insândır.
Allâh en büyüktür. Ey büyük olan! Azametinin künhüne akılların erişemediği Zât ancak Sensin.
Çünki her şey berâber (hareketleri ve sesleriyle mûsîka-i zikriye tarzında) Lâ ilâhe illâ hû derler. Sürekli "yâ Hak" ararlar, hepsi "yâ Hay" derler.
(Osmanlıca Lem'alar sh: 691, yeniyazı sh: 292)
ﺍَﻟْﻤَﺮْﺗَﺒَﺔُ ﺍﻟﺜَّﺎﻟِﺜَﺔُ
﴿ﺍِﻳﻀَﺎﺣُﻬَﺎ ﻓِﻰ ﺭَﺍْﺱِ ﺍﻟْﻤَﻮْﻗِﻒِ ﺍﻟﺜَّﺎﻟِﺚِ ﻣِﻦَ ﺍﻟﺮِّﺳَﺎﻟَﺔِ ﺍﻟﺜَّﺎﻧِﻴَﺔِ ﻭَ ﺛَﻠﺎَﺛِﻴﻦَ﴾
ﺍَﻟﻠَّﻪ*ُ ﺍَﻛْﺒَﺮُ ﻣِﻦْ ﻛُﻞِّ ﺷَﻲْﺀٍ ﻗُﺪْﺭَﺓً ﻭَ ﻋِﻠْﻤًﺎ ﺍِﺫْ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻘَﺪِﻳﺮُ ﺍﻟْﻤُﻘَﺪِّﺭُ ﺍﻟْﻌَﻠِﻴﻢُ ﺍﻟْﺤَﻜِﻴﻢُ ﺍﻟْﻤُﺼَﻮِّﺭُ ﺍﻟْﻜَﺮِﻳﻢُ ﺍﻟﻠَّﻄِﻴﻒُ ﺍﻟْﻤُﺰَﻳِّﻦُ ﺍﻟْﻤُﻨْﻌِﻢُ ﺍﻟْﻮَﺩُﻭﺩُ ﺍﻟْﻤُﺘَﻌَﺮِّﻑُ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَﻦُ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢُ ﺍﻟْﻤُﺘَﺤَﻨِّﻦُ ﺍﻟْﺠَﻤِﻴﻞُ ﺫُﻭ ﺍﻟْﺠَﻤَﺎﻝِ ﻭَ ﺍﻟْﻜَﻤَﺎﻝِ ﺍﻟْﻤُﻄْﻠَﻖِ ﺍﻟﻨَّﻘَّﺎﺵُ ﺍْﻟﺎَﺯَﻟِﻰُّ ﺍﻟَّﺬِﻯ ﻣَﺎﺣَﻘَﺎﺋِﻖُ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻟْﻜَﺎﺋِﻨَﺎﺕِ ﻛُﻠﺎًّ ﻭَ ﺍَﺟْﺰَﺍﺀً ﻭَ ﺻَﺤَﺎﺋِﻒَ ﻭَ ﻃَﺒَﻘَﺎﺕٍ ﻭَ ﻣَﺎ ﺣَﻘَﺎﺋِﻖُ ﻫَﺬِﻩِ ﺍﻟْﻤَﻮْﺟُﻮﺩَﺍﺕِ ﻛُﻠِّﻴًّﺎ ﻭَ ﺟُﺰْﺋِﻴًّﺎ ﻭَ ﻭُﺟُﻮﺩًﺍ ﻭَ ﺑَﻘَﺎﺀً ﺍِﻟﺎَّ ﻭَ ﻫِﻰَ ﺧُﻄُﻮﻁُ ﻗَﻠَﻢِ ﻗَﻀَﺎﺋِﻪِ ﻭَ ﻗَﺪَﺭِﻩِ ﺑِﺘَﻨْﻈِﻴﻢٍ ﻭَ ﺗَﻘْﺪِﻳﺮٍ ﻭَ ﻋِﻠْﻢٍ ﻭَ ﺣِﻜْﻤَﺔٍ ﻭَ ﺍِﻟﺎَّ ﻧُﻘُﻮﺵُ ﭘَﺮْﻛَﺎﺭِ ﻋِﻠْﻤِﻪِ ﻭَ ﺣِﻜْﻤَﺘِﻪِ ﺑِﺼُﻨْﻊٍ ﻭَ ﺗَﺼْﻮِﻳﺮٍ ﻭَ ﺍِﻟﺎَّ ﺗَﺰْﻳِﻴﻨَﺎﺕُ ﻳَﺪِ ﺑَﻴْﻀَﺎﺀِ ﺻُﻨْﻌِﻪِ ﻭَ ﺗَﺼْﻮِﻳﺮِﻩِ ﻭَ ﺗَﺰْﻳِﻴﻨِﻪِ ﻭَ ﺗَﻨْﻮِﻳﺮِﻩِ ﺑِﻠُﻄْﻒٍ ﻭَ ﻛَﺮَﻡٍ ﻭَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍَﺯَﺍﻫِﻴﺮُ ﻟَﻄَﺎﺋِﻒِ ﻟُﻄْﻔِﻪِ ﻭَ ﻛَﺮَﻣِﻪِ ﻭَ ﺗَﻌَﺮُّﻓِﻪِ ﻭَ ﺗَﻮَﺩُّﺩِﻩِ ﺑِﺮَﺣْﻤَﺔٍ ﻭَ ﻧِﻌْﻤَﺔٍ ﻭَ ﺍِﻟﺎَّ ﺛَﻤَﺮَﺍﺕُ ﻓَﻴَّﺎﺽِ ﻋَﻴْﻦِ ﺭَﺣْﻤَﺘِﻪِ ﻭَ ﻧِﻌْﻤَﺘِﻪِ ﻭَ ﺗَﺮَﺣُّﻤِﻪِ ﻭَ ﺗَﺤَﻨُّﻨِﻪِ ﺑِﺠَﻤَﺎﻝٍ ﻭَ ﻛَﻤَﺎﻝٍ ﻭَ ﺍِﻟﺎَّ ﻟَﻤَﻌَﺎﺕُ ﺟَﻤَﺎﻝٍ ﺳَﺮْﻣَﺪِﻯٍّ ﻭَ ﻛَﻤَﺎﻝٍ ﺩَﻳْﻤُﻮﻣِﻰٍّ ﺑِﺸَﻬَﺎﺩَﺓِ ﺗَﻔَﺎﻧِﻴَﺔِ ﺍﻟْﻤَﺮَﺍﻳَﺎ ﻭَ ﺳَﻴَّﺎﻟِﻴَّﺔِ ﺍﻟْﻤَﻈَﺎﻫِﺮِ ﻣَﻊَ ﺩَﻭَﺍﻡِ ﺗَﺠَﻠِّﻰ ﺍﻟْﺠَﻤَﺎﻝِ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﺮِّ ﺍﻟْﻔُﺼُﻮﻝِ ﻭَ ﺍﻟْﻌُﺼُﻮﺭِ ﻭَ ﺍْﻟﺎَﺩْﻭَﺍﺭِ ﻭَ ﻣَﻊَ ﺩَﻭَﺍﻡِ ﺍْﻟﺎِﻧْﻌَﺎﻡِ ﻋَﻠَﻰ ﻣَﺮِّ ﺍْﻟﺎَﻧَﺎﻡِ ﻭَ ﺍْﻟﺎَﻳَّﺎﻡِ ﻭَ ﺍْﻟﺎَﻋْﻮَﺍﻡِ
Bu üçüncü mertebe, cüz'î bir çiçeği ve güzel bir kadını nazara alıyor. Koca bahâr bir çiçektir. Cennet dahi bir çiçek gibidir, bu mertebenin mazharlarıdırlar ve âlem güzel ve büyük bir insândır ve hûrîler nev'i ve rûhânîler tâifesi ve hayvânlar cinsi ve insân sınıfı herbiri ma'nen güzel bir insân hükmündedirler. Bu mertebenin gösterdiği esmâyı safahâtıyla gösteriyorlar
. ﻧَﻌَﻢْ ﺗَﻔَﺎﻧِﻰ ﺍﻟْﻤِﺮْﺍَﺓِ ﺯَﻭَﺍﻝُ ﺍﻟْﻤَﻮْﺟُﻮﺩَﺍﺕِ ﻣَﻊَ ﺍﻟﺘَّﺠَﻠِّﻰ ﺍﻟﺪَّﺍﺋِﻢِ ﻣَﻊَ ﺍﻟْﻔَﻴْﺾِ ﺍﻟْﻤُﻠﺎَﺯِﻡِ ﻣِﻦْ ﺍَﻇْﻬَﺮِ ﺍﻟﻈَّﻮَﺍﻫِﺮِ ﻣِﻦْ ﺍَﺑْﻬَﺮِ ﺍﻟْﺒَﻮَﺍﻫِﺮِ ﻋَﻠَﻰ ﺍَﻥَّ ﺍﻟْﺠَﻤَﺎﻝَ ﺍﻟﻈَّﺎﻫِﺮَ ﺍَﻥَّ ﺍﻟْﻜَﻤَﺎﻝَ ﺍﻟﺰَّﺍﻫِﺮَ ﻟَﻴْﺴَﺎ ﻣُﻠْﻚَ ﺍﻟْﻤَﻈَﺎﻫِﺮِ ﻣِﻦْ ﺍَﻓْﺼَﺢِ ﺗِﺒْﻴَﺎﻥٍ ﻣِﻦْ ﺍَﻭْﺿَﺢِ ﺑُﺮْﻫَﺎﻥٍ ﻟِﻠْﺠَﻤَﺎﻝِ ﺍﻟْﻤُﺠَﺮَّﺩِ ﻟِْﻠﺎِﺣْﺴَﺎﻥِ ﺍﻟْﻤُﺠَﺪَّﺩِ ﻟِﻠْﻮَﺍﺟِﺐِ ﺍﻟْﻮُﺟُﻮﺩِ ﻟِﻠْﺒَﺎﻗِﻰ ﺍﻟْﻮَﺩُﻭﺩِ ٭
ﻧَﻌَﻢْ ﻓَﺎْﻟﺎَﺛَﺮُ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞُ ﻳَﺪُﻝُّ ﺑِﺎﻟْﺒَﺪَﺍﻫَﺔِ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟْﻔِﻌْﻞِ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞِ ﺛُﻢَّ ﺍﻟْﻔِﻌْﻞُ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞُ ﻳَﺪُﻝُّ ﺑِﺎﻟﻀَّﺮُﻭﺭَﺓِ ﻋَﻠَﻰ ﺍْﻟﺎِﺳْﻢِ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞِ ﻭَ ﺍﻟْﻔَﺎﻋِﻞِ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞِ ﺛُﻢَّ ﺍْﻟﺎِﺳْﻢُ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞُ ﻳَﺪُﻝُّ ﺑِﻠﺎَ ﺭَﻳْﺐٍ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟْﻮَﺻْﻒِ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞِ ﺛُﻢَّ ﺍﻟْﻮَﺻْﻒُ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞُ ﻳَﺪُﻝُّ ﺑِﻠﺎَ ﺷَﻚٍّ ﻋَﻠَﻰ ﺍﻟﺸَّﺎْﻥِ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞِ ﺛُﻢَّ ﺍﻟﺸَّﺎْﻥُ ﺍﻟْﻤُﻜَﻤَّﻞُ ﻳَﺪُﻝُّ ﺑِﺎﻟْﻴَﻘِﻴﻦِ ﻋَﻠَﻰ ﻛَﻤَﺎﻝِ ﺍﻟﺬَّﺍﺕِ ﺑِﻤَﺎ ﻳَﻠِﻴﻖُ ﺑِﺎﻟﺬَّﺍﺕِ ﻭَ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺤَﻖُّ ﺍﻟْﻴَﻘِﻴﻦُ ٭
Üçüncü Mertebe
Kudret ve ilim cihetiyle Allâh her şeyden en büyüktür. Zîrâ O öyle bir Kadîr, Mukaddir, Alîm, Hakîm, Musavvir, Kerîm, Latîf, Müzeyyin, Mün'im, Vedûd, Mütearrif, Rahmân, Rahîm, Mütehannin, Cemîl-i Zülcelâl, Kemâl-i Mutlak ve Nakkâş-ı Ezelîdir ki, Kül ve cüz', sahâif ve tabakât olarak bu kâinâtın hakîkati ve küllîlik ve cüz'îlik, vücûd ve bekâ i'tibâriyle bu mevcûdâtın hakîkati,
Ancak O'nun kazâ ve kader kaleminin, tanzîm ve takdîr, ilim ve hikmetle çizdiği hatlarıdır.
Ve ancak O'nun ilim ve hikmet pergelinin sun' ve tasvîr ile yaptığı nakışlarıdır.
Ve ancak O'nun sun' ve tasvîri, tezyîn ve tenvîrinin yed-i beyzâsının lütuf ve keremle işlediği tezyînâtıdır.
Ve ancak O'nun lütuf ve keremi, tearrüf ve teveddüdünün latîfelerinin rahmet ve ni'metle açmış çiçekleridir.
Ve ancak O'nun ayn-ı rahmet ve ni'meti, terahhum ve tahannününün feyzinin cemâl ve kemâl ile çıkmış semereleridir.
Hem mevsimler, asırlar ve devirlerin geçmesine rağmen cemâlin tecellîsinin devâm etmesiyle berâber ve mahlûkâtın ve günlerin ve senelerin geçmesine rağmen in'âmın devâm etmesiyle berâber, âyînelerin fânîliği ve mazharların seyyâliyetinin şehâdetiyle ancak dâimî bir cemâlin ve bâkî bir kemâlin lemeâtıdır.
Evet dâimî tecellî ile berâber, sürekli feyiz ile berâber, âyînelerin fânîliği, mevcûdâtın zevâli, o görünen cemâlin, o parlayan kemâlin mazharların mülkü olmadığını zâhirlerin en zâhiri, âşikârların en âşikârı olarak gösterir. O mücerred cemâlin, o yenilenen ihsânın, o vâcibü'l-vücûdun, o Bâkî-i Vedûd'ün en fasîh beyânı ve en vâzıh bürhânıdır.
Evet mükemmel eser bilbedâhe mükemmel fiile delâlet eder. Sonra mükemmel fiil, bizzarûre mükemmel isme ve mükemmel fâile delâlet eder. Sonra mükemmel isim, bilâşübhe mükemmel sıfata delâlet eder. Sonra mükemmel vasıf, bilâşek mükemmel şe'ne delâlet eder. Sonra mükemmel şe'n, O Zâta lâyık bir sûrette, ki o da hakka'l-yakîndir bilyakîn o Zâtın kemâline delâlet eder.
(Osmanlıca Lem'alar sh: 693, yeniyazı sh: 293)
