ﺍَﻟْﺒَﺎﺏُ ﺍﻟﺮَّﺍﺑِﻊُ
Dördüncü Bâb
Lâ ilâhe illallah hakkındadır.
İki Fasıl'dır.
Birinci Fasıl
Hazret-i Hızır'ın (a.s.) meşhûr ve mühim bir virdi mebde' ve esâs olarak ma'rifetullâhta ve tevhîdin merâtibinde altmış üç mertebeye işâret ediyor. O altmış üç mertebenin herbirisi iki cümledir. ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ* vahdâniyeti isbât ettiği gibi ﻫُﻮَ ile başlayan isimler, Vücûd-u Vâcibi isbât ediyor. Âdetâ birinci cümle vahdâniyeti gösterdiği zamân bir suâl-i mukadder hâtıra geliyor. "O vâhid kimdir? Nasıl bileceğiz?" diye vâki' olan suâle, meselâ ﻫُﻮَ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَﻦُ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢُ ile cevâb veriyor. Yani kâinâtı dolduran âsâr-ı şefkat ve merhamet Onundur. O Rahmân'ı tanıttırıyor ve hâkezâ... Kıyâs et.
ﺑِﺴْﻢِ ﺍﻟﻠَّﻪ*ِ ﺍﻟﺮَّﺣْﻤَﻦِ ﺍﻟﺮَّﺣِﻴﻢِ
ﺍَﻟﻠَّﻬُﻢَّ ﺍِﻧِّﻰ ﺍُﻗَﺪِّﻡُ ﺍِﻟَﻴْﻚَ ﺑَﻴْﻦَ ﻳَﺪَﻯْ ﻛُﻞِّ ﻧِﻌْﻤَﺔٍ ﻭَ ﺭَﺣْﻤَﺔٍ ﻭَ ﺣِﻜْﻤَﺔٍ ﻭَ ﻋِﻨَﺎﻳَﺔٍ ﻭَ ﺑَﻴْﻦَ ﻳَﺪَﻯْ ﻛُﻞِّ ﺣَﻴَﺎﺓٍ ﻭَ ﻣَﻤَﺎﺓٍ ﻭَ ﺣَﻴْﻮَﺍﻥٍ ﻭَ ﻧَﺒَﺎﺕٍ ﻭَ ﺑَﻴْﻦَ ﻳَﺪَﻯْ ﻛُﻞِّ ﺯُﻫْﺮَﺓٍ ﻭَ ﺛَﻤَﺮَﺓٍ ﻭَ ﺣَﺒَّﺔٍ ﻭَ ﺑُﺬْﺭَﺓٍ، ﻭَ ﺑَﻴْﻦَ ﻳَﺪَﻯْ ﻛُﻞِّ ﺻَﻨْﻌَﺔٍ ﻭَ ﺻِﺒْﻐَﺔٍ ﻭَ ﻧِﻈَﺎﻡٍ ﻭَ ﻣِﻴﺰَﺍﻥٍ، ﻭَ ﺑَﻴْﻦَ ﻳَﺪَﻯْ ﻛُﻞِّ ﺗَﻨْﻈِﻴﻢٍ ﻭَ ﺗَﻮْﺯِﻳﻦٍ ﻭَ ﺗَﻤْﻴِﻴﺰٍ ﻓِﻰ ﻛُﻞِّ ﺍﻟْﻤَﻮْﺟُﻮﺩَﺍﺕِ ﻭَ ﺫَﺭَّﺍﺗِﻬَﺎ ﺷَﻬَﺎﺩَﺓً
(10) Bu şehâdetlerde iki hüküm var. Birisi vahdâniyeti gösterir.
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ* dır. Diğeri o vâhidin vücûdunu isbât eder ki ﻫُﻮَ ile başlayan isimlerdir. Herbir ﻫُﻮَ geldiği vakit bir suâl-i mukaddere cevâbdır.
Gûyâ deniliyor ki; "O İlâh-ı vâhidi nasıl tanıyacağız?"
Cevâb veriyor ki; Meselâ ﻫُﻮَ ﺍﻟﺴَّﻤِﻴﻊُ ﺍﻟْﺒَﺼِﻴﺮُ bunda diyor ki: "Bu mevcûdâtın derdlerini görüp dinleyen birisi var ki, istediklerini yapıyor." Böyle âsâr-ı ef'âl-i İlâhiyeyi ve o ef'âl; Semî', Basîr gibi isimleri isbât eder. O isimler mevsûfların vücûdunu gösterirler. İşte bütün bu cümleler bu tarzdadırlar. Âsâr ile ef'âli, ef'âl ile esmâyı, esmâ ile Vücûd-ı Vâcib'i isbât ederler.
ﻧَﺸْﻬَﺪُ ﺍَﻥْ ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺤَﻰُّ ﺍﻟْﻘَﻴُّﻮﻡُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺒَﺎﻗِﻰ ﺍﻟﺪَّﻳْﻤُﻮﻡُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻭَﺣْﺪَﻩُ ﻟﺎَ ﺷَﺮِﻳﻚَ ﻟَﻪُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻌَﺰِﻳﺰُ ﺍﻟْﺠَﺒَّﺎﺭُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﺤَﻜِﻴﻢُ ﺍﻟْﻐَﻔَّﺎﺭُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍْﻟﺎَﻭَّﻝُ ﻭَ ﺍْﻟﺎَﺧِﺮُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟﻈَّﺎﻫِﺮُ ﻭَ ﺍﻟْﺒَﺎﻃِﻦُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟﺴَّﻤِﻴﻊُ ﺍﻟْﺒَﺼِﻴﺮُ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟﻠَّﻄِﻴﻒُ ﺍﻟْﺨَﺒِﻴﺮُ ...
11 ﺍﻟْﺤَﻨَّﺎﻥُ Rahmetlerin en latîf cilvesini gösterendir.
12 ﺍﻟْﻤَﻨَّﺎﻥُ Ni'met verici demektir. ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﻌْﺮُﻭﻑُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟْﻌَﺎﺭِﻓِﻴﻦَ ﴿٣١﴾
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﻌْﺒُﻮﺩُ ﺍﻟْﺤَﻖُّ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟْﻌَﺎﺑِﺪِﻳﻦَ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﺸْﻜُﻮﺭُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟﺸَّﺎﻛِﺮِﻳﻦَ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﺬْﻛُﻮﺭُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟﺬَّﺍﻛِﺮِﻳﻦَ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﺤْﻤُﻮﺩُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟْﺤَﺎﻣِﺪِﻳﻦَ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﻮْﺟُﻮﺩُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟﻄَّﺎﻟِﺒِﻴﻦَ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﻮْﺻُﻮﻑُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟْﻤُﻮَﺣِّﺪِﻳﻦَ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﺤْﺒُﻮﺏُ ﺍﻟْﺤَﻖُّ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟْﻤُﺤِﺒِّﻴﻦَ ...
13 ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﻌْﺮُﻭﻑُ ﻟِﻜُﻞِّ ﺍﻟْﻌَﺎﺭِﻓِﻴﻦَ fıkrasından sonraki fıkraların meâli şudur ki: "O İlâh-ı Vâhid'i tanımak istiyorsan bak bütün nev'-i beşerde gelen âriflerin ayrı ayrı yollarla delîlleriyle tanıdıkları bir Ma'rûf var. İşte o Ma'rûf O'dur. O İlâh-ı Vâhid'in böyle had ve hesâba gelmez ehl-i ma'rifetin had ve hesâba gelmez ayrı ayrı tarzlarda tanıdıkları bir Zâtın vücûdu güneş gibi zâhir olur. Hem nev'-i beşerdeki had ve hesâba gelmez âbidlerin bir tek Ma'bûda ibâdet etmeleri ve o ibâdete karşı mukâbele-i ma'neviye görmeleri ve münâcât ve füyûzâta mazhar olmaları güneş gibi o Ma'bûdun vücûdunu muzâaf tevâtürlerle güneş gibi gösteriyorlar ve hâkezâ." Öteki fıkraları kıyâs et.
14 ﻣُﻨِﻴﺐِ Kâinatdan yüzünü çeviren ve Baki-i Hakikiye müteveccih olan kimse.
15 ﺟَﻨَﺎﻥِ Kalb.
16 ﺍﻟﺎَﻧَﺎﻡِ Mahlûkat.
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﻌْﺒُﻮﺩُ ﻓِﻰ ﻛُﻞِّ ﻣَﻜَﺎﻥٍ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﺬْﻛُﻮﺭُ ﺑِﻜُﻞِّ ﻟِﺴَﺎﻥٍ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤَﺸْﻜُﻮﺭُ ﺑِﻜُﻞِّ ﺍِﺣْﺴَﺎﻥٍ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ٭ ﻫُﻮَ ﺍﻟْﻤُﻨْﻌِﻢُ ﺑِﻠﺎَ ﺍِﻣْﺘِﻨَﺎﻥٍ ...
17 ﺍِﻳﻤَﺎﻧًﺎ ﺑِﺎﻟﻠَّﻪ*ِ Bu kelime ile Allaha iman ediyorum.
٭ ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ﺍَﻣَﺎﻧًﺎ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻠَّﻪ*ِ ﴿٨١﴾
18 ﺍَﻣَﺎﻧًﺎ ﻣِﻦَ ﺍﻟﻠَّﻪ* Bana azabdan emniyetim için bir vesikadır.
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ﺍَﻣَﺎﻧَﺔً ﻋِﻨْﺪَ ﺍﻟﻠَّﻪ*ِ ٭ ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ﺣَﻘًّﺎ ﺣَﻘًّﺎ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ﺍِﺫْﻋَﺎﻧًﺎ ﻭَ ﺻِﺪْﻗًﺎ ٭ ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ﺗَﻌَﺒُّﺪًﺍ ﻭَ ﺭِﻗًّﺎ
ﻟﺎَ ﺍِﻟَﻪَ ﺍِﻟﺎَّ ﺍﻟﻠَّﻪ*ُ ﺍﻟْﻤَﻠِﻚُ ﺍﻟْﺤَﻖُّ ﺍﻟْﻤُﺒِﻴﻦُ ٭ ﻣُﺤَﻤَّﺪٌ ﺭَﺳُﻮﻝُ ﺍﻟﻠَّﻪ*ِ ﺻَﺎﺩِﻕُ ﺍﻟْﻮَﻋْﺪِ ﺍْﻟﺎَﻣِﻴﻦُ
