Konuya cevap cer

Cevap: Şûle - Sayfa: 312

vücuda çıkan evlât ve ahfâdın arasında bir tefâvüt var mıdır? İyice bak! Evvelki kısım ilim ve ittikan ile Sâniin masnuu olduğu gibi, ikinci kısım da aynen o Sâniin masnuu olacaktır. Her iki kısım da Sâniin ilmi ve müşahedesi altındadır. Bu itibarla, ecdadın iâdeten ihyası, evlâdının icadından daha garip değildir. Belki daha ehvendir. İşte bu mukayeseden anlaşıldı ki, vukuat-ı mâziye, Sâniin bütün imkânat-ı istikbaliyeye kàdir olduğuna şehadet eden birtakım mu’cizelerdir.

Evet, kâinat bostanında görünen şu mevcudat ve ecram, Hâlıklarının herşeye kadîr ve herşeye alîm olduğuna delâlet eden harikalardır.

Kezalik, nebatat ve hayvanat, envâıyla, efradıyla, Sânilerinin herşeye kàdir olduğuna şehadet eden san’at harikalarıdır. Evet, kudretine nisbeten zerrat ile şümus mütesâvi olduğu gibi, yaprakların neşriyle beşerin haşri de birdir. Ve keza, ağaçların çürümüş, dağılmış yapraklarının iâdeten ihyası arasında fark yoktur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan büyük bir ölçüde tekrar ettiği ihyâ-yı arz ve toprak unsuruna nazar-ı dikkati celb ettiğinden, kalbime şöyle bir feyiz damlamıştır ki:

Arz, âlemin kalbi olduğu gibi, toprak unsuru da arzın kalbidir. Ve tevazu, mahviyet gibi maksuda isal eden yolların en yakını da topraktır. Belki toprak, en yüksek semâvattan Hâlık-ı Semâvata daha yakın bir yoldur. Zira, kâinatta tecellî-i rububiyet ve faaliyet-i kudrete ve makarr-ı hilâfete ve Hayy-u Kayyûm isimlerinin cilvelerine en uygun, topraktır. Nasıl ki arş-ı rahmet su üzerindedir; arş-ı hayat ve ihya da toprak üstündedir. Toprak, tecelliyat ve cilvelere en yüksek

Hayy-u Kayyûm: her an diri olan ve herşeyi ayakta tutup varlığını devam ettiren Allah	Hâlık: herşeyi yaratan Allah
Hâlık-ı Semâvat: gökleri yaratan Allah	Kur’ân-ı Mucizü’l-Beyan: açıklamaları mu’cize olan Kur’ân-ı Kerim
Sâni: herşeyi mükemmel bir san’atla yaratan Allah	ahfâd: torunlar
alîm: bilen	arz: yer, dünya
arş-ı hayat ve ihya: hayatın ve hayat verip diriltmenin tecellî ettiği yer, makam	arş-ı rahmet: rahmet ve merhametin tecellî ettiği yer, makam
beşer: insan	bostan: bahçe
celb etmek: çekmek	cilve: görünme, yansıma
delâlet: delil olma	ecdad: atalar, cedler
ecram: gök cisimleri	efrad: fertler, bireyler
ehven: kolay	envâ: çeşitler, türler
evlât: çocuklar	evvelki: önceki
faaliyet-i kudret: Allah’ın güç ve iktidarıyla işlemesi, faaliyeti	feyiz: ilim, ilham
garip: tuhaf,	hayvanât: hayvanlar, canlılar
haşir: insanın öldükten sonra âhirette diriltilerek Allah’ın huzurunda toplanması	icad: var etme, vücuda getirme
ihya: hayat verme, diriltme	ihyâ-yı arz: yeryüzünün diriltilmesi
imkânat-ı istikbaliye: gelecekte meydana gelmesi muhtemel olanlar	isal etmek: ulaştırmak, eriştirmek
itibar: –bakımdan, –açıdan	ittikan: sağlam ve pürüzsüz san’at yapma
iâdeten: eskiyi yerine getirerek; ölümden sonra çürüyüp dağılan bedeni tekrar inşa edip diriltmek şeklinde	i’lem eyyühe’l-aziz: ey aziz kardeşim bil ki!
kadîr: güç ve iktidar sahibi	keza: bunun gibi
kezâlik: bunun gibi, böylece, bu da böyle	kudret: güç, iktidar
kâinat: evren	mahviyet: tevazu, alçakgönüllülük
makarr-ı hilâfet: hilâfet merkezi	maksud: kast edilen şey, gaye
masnu: san’at eseri varlık	mevcudat: var edilenler, varlıklar
mukayese: kıyaslama	mu’cize: bir benzerini yapma hususunda başkasını yapmakta aciz bırakan şey
mütesavi: birbirine eş, birbiriyle eşit, iki şeyin birbiriyle aynı seviyede olması	müşahede: görme, gözlem
nazar-ı dikkat: dikkat içeren bakış, dikkatli bakış	nebâtat: bitkiler
neşir: ölümünden sonra dirilme, iyi kötü yapılan her şeyin diriltildikten sonra sergilenmesi	nisbeten: göre, oranla
peyderpey: azar azar, yavaş yavaş	semâvat: gökler
tecelliyat: tecelliler, yansımalar	tecellî-i rububiyet: Allah’ın rububiyetinin, terbiye ve idare ediciliğinin yansıması
tefâvüt: farklılık, farklı olma	tevazu: alçakgönüllülük
unsur: madde, temel madde	vukuat-ı mâzi: geçmişteki olaylar
zerrat: zerreler, atomlar	zira: çünkü
âlem: evren	şehadet: şahitlik, tanıklık
şümus: güneşler