Uluslarası -Risale-i Nur’a Göre Kötülük Kavramı ve Haşir- Toplantısı

Prof. Dr. Oliver Leamann, Kentucky Üniversitesi, ABD

İslâm ve Yahudilikte Kötülük Kavramı: Said Nursi ve Musa İbn-i Maymun (Moses Maimonides)

Yahudilikte acı ve çile çekmek kavramlarının daha geniş incelendiğini söyleyerek sunumuna başlayan Leamann, Hz. Eyyub’un mukaddes kitablarda anlatılan hayatından bahsetti. Lamann’a göre Tevrat ve Yahudi kaynaklarında Hz. Eyyub’un kendisi de, hastalığı da Kur’andakinden çok daha detaylı anlatılıyor. Yahudi kaynaklarında ve Hz. Eyyub’un hastalığına dair tefsirlerde bu dünyada yaşanılanların karşılığının ahirette verileceğinden direk bir bahis olmadığını kaydeden Leamann, Bediüzzaman Said Nursi’nin ahiret konusundaki çarpıcı anlatımına dikkat çekti. Nursi bu dünyada acı çeken masumların acıları ve çektikleri sıkıntıların öbür dünyada ödüllendirileceğini haşir konusundaki öğretilerinin temelinde sunuyor. Böylece hayatta çekilen sıkıntı ve çileler anlamlandırılıyor.

İbn-i Maymun haşir konusunda insanlar Tanrıyı tam bilmediği için ilahî adaletin nasil işleyeceğini ve ahiret olursa Tanrı’nın nasıl bir adalet uygulayacağını bilemez derken Bediüzzaman’ın haşre gösterdiği en kuvvetli delillerden birisi Allah’in isimleri. Nursi’ye göre Allah’ın zatı ve sıfatları hasebiyle ahiretin ve büyük yargılama sonunda ödüllendirme ve cezalandırma olması ilahî bir gereklilik. İbn-i Maymun’un ‘kim Tanrının ne yapacağını nerden ve nasıl bilebilir ki’ derken, Bediüzzaman haşre herkesin anlayabileceği deliller gösteriyor.

Prof. Dr. Barbara Stowasser, Georgetown Üniversitesi, ABD

Kötülük Kavramı ve Hz. Adem ile Havva Kıssasının Anlamları

Hz. Adem ve Hz. Havva’nin yaratışını inceleyen sunumunda Stowasser kaynak olarak Tevrat, İncil, Kur’an, konuyla ilgili hadisler ve ilkçağ tefsirlerini kullanarak, bunları Bediüzzaman Said Nursi’nin görüşleri ile karşılaştırdı. Yahudi ve Hristiyan anlayışına göre tüm kötülük ve günahların temeli olarak Hz. Adem ile Havva’nın cenneten kovulmalarına sebep olan ilk günah gösteriliyor. Hristiyan inançlarına göre bu ilk günah tüm insanlara “genetik” olarak geçiyor ve o yüzden bebeklerin bile babtiz edilmesi gerekiyor. Yahudi ve Hristiyan kaynakları Hz. Havva’yı ilk ve tüm günahları suçlusu olarak ele alırken, kadını ise günah işleyen ve günaha davet figür olarak tanıtıyor.

Nursi İblis’in isyankarlığının özünde insanın kabiliyetlerinin inkişafı konusunu ele alarak insanın iyi ve kötüye kabiliyeti yaratıldığından bahsediyor. Hayır ve şerre kabiliyeti olan insana seçme tercihi verilmiş. İnsanların hayra kabiliyetlerini geliştirmesi gerektiğini söyleyen Nursi, kadınların ve erkeklerin Allah huzurundaki sorumlulukları bakımından eşit yaratıldığını söyler. Nursi Kur’andaki gibi Allah’ın sadece Adem (AS)’ı değil, tüm insanlığı halifesi olarak tayin ettiğini söyler.

Prof. Dr. Mustafa Abu-Sway, Filistin

Gazali’den Nursi’ye: İslâm’da Kötülük Kavramının Ontolojik ve Politik Boyutları

Tsunami’nin olduğunda çoğu kişiler ‘Tanrı nasıl milyonlarca insanı etkileyen böyle bir şey yapar’ diye sorgularken Endonezya Ace’de yüzbinlerce Müslüman bir araya gelerek hate ve günahlarının affedilmesi için dua ettiler. Aynı hadise Pakistan’daki devasa depremden sonra da tekrarlandı. Bazı Müslüman alimler böyle olayların insanların yaptıkalarına karşılık gönderilen ilahî ikazlar olduğunu düşünüyor. Tüm bunların temelinde İslamdaki şer anlayışı var.

Şerrin yaratılması şerr midir sorusuna Nursi hayır der ve şerrin yaratılması ile şerrin yapılmasının farkına dikkat çeker. Nursi’ye göre kötülüğün yapılması kötüdür ama kötülüğün yaratılması hikmetli ve ilahî bir iştir. Bu anlayışla Nursi, mesela tsunami gibi çok kötü gözüken şeylerin yaratılışını kötü görmüyor. Yaratılan şeyler, neticesi itibariyle iyi midir ve bunlarda ilahî hikmetler var mıdır diyerek ahireti nazara veriyor. Nursi Hz. Eyyub’ün yaralarını kemiren kurtların ancak onun benliğinin madde kısmı olan bedenine zarar verdigi için ahiret cihetinden zararsız, belki de faydalı görülebileceğini belirtiyor.

Şerr kavramı ile politikanın yakın ilişkisine dikkat çeken Abu-Sway, İslam’da ilk fitne olarak değerlendirilen ve Hz. Ali ve Muaviye arasinda geçenleri değerlendirdi.

Şükran Vahide, Araştımacı-Yazar, Türkiye

Risale-i Nur’a Göre Yeniden Dirilişin Delilleri

Bediüzzaman Said Nursi, ahiret anlayışına geleneksel açıdan bakmak yerine eseri Risale-i Nur’da geniş şekilde ele aldığı ahiret inancını çocuklar, gençler ve ihtiyarları da kapsayacak şekilde çok daha geniş bir şekilde ele alır. Nursi ahiret inancının herkese ögretilmesi gerektigine inanmış ve bunun ciddi derecede çaba harcamıştır. Eserlerinde ahirete imanın çocuklara, gençlere, yaşlılara, ve genel anlamda sosyal hayata faidelerinden bahseder. Ahirete iman İbn-i Sina gibi büyük alimlerce bile aklın alamayacağı bir kaide olarak bakılmışken, Bediüzzaman hayattan, kainattan ve Kur’an’dan direk örnekler kullanarak haşrin her yaştan ve her kesimden insana etlikli bir şekilde anlatılabileceği bir sistem geliştirmiştir.

Nursi’ye göre verilmiş nimetlerin en büyüğü hayattır ve hayat bütün şubeleriyle ahirete işaret eder. Kainata dikkatle bakan ve tefekkür edenler için insanın hayatındaki her aşamanın ahirete açık bir delil olduğu anlaşılacaktır. Mesela, insanın duygularından bahseden Bediuzzaman, ahiret inancı olmadan ve ebediyete inanmadan insanın kalbi başta olmak uzere hiçbir duygusunun tatmin olmayacagini söyler. Ahiret ve yeniden dirilme olmazsa yaratılmışlarda açıkça görünen bütün hikmetlerin anlamsızlığa gömüleceğine inanır. Bediüzzaman böylesi bir ihtimalin Allah’ın Rahmet, Hikmet, Şefkat, Adl gibi isimleri ve kainatta tecellileri görünen birçok isim ve sifatlarına da temelden zıt olduğunu söyleyerek ahiretin olmama ihtimalinin Cenab-ı Hakk’ın zatı ve Kur’anın hakikatlerine tamamen zıt oldugunu soyler. Bediüzzaman’a göre İslam’da ahiretin kaynağını isbatta üç büyük delil vardır: Kur’an-ı Kerim, Cenab-ı Hakk’ın isim ve sıfatları, ve Kainat ile içindeki tüm yaratılmışlar.

Prof. Dr. Bilal Kuşpınar, McGill Üniversitesi, Kanada

[b]Nursi’ye Göre Ölüm Fenomeni (Kavramı):[/b]

Bediüzzaman ölümün görülen fiziki yüzünden ziyade bunun arkasındaki manalarına dikkat çeker. Ölümü farklı bir hayata geçiş kapısı olarak tanımlayan Nursi, beş farklı hayat mertebesinden bahseder. Dünya hayatını dünyanın kendisinden farklı olarak tanımlayan Nursi’ye göre bu dünya hayatı Kur’an’da bahsedildiği gibi ahirete bakan yönü müstesna olmak kaydıyla bir oyun ve eğlenceden ibarettir. Ölümün gerçek manasıyla tanışmanın ve hayatını buna göre şekillendirmenin önemine dikkati çeken Kuşpınar, Bediüzzaman’ın rabıta-i mevte verdiği önemden bahsetti. Her nefs ölümü tadacaktır hakikatına inançla ölümle karşılaşmadan önce her insanın kendi vücudunun ve dünyasının ölümünü düşünerek kainatın büyük ölümünü, kabri, berzah hayatını ve yeniden dirilişi tefekkür etmesini tavsiye etmiştir. Nursi’ye göre ölüm bir son değil başlangıç, ve bir çirkinlik değil güzelliktir. Ahirete iman insanin dünyadaki hayatını anlamlandıran ve zenginleştiren bir akidedir.

Prof. Dr. Aref Ali Nayed, Cambridge Universitesi, Dubai – (Lübnan asıllı olan Nayed programa Birleşik Arab Emirliklerinden katılıyor.)

Berzah’da Nursi

Kelime manası olarak iki şeyin arasında demek olan berzah kelimesi Üstad Bediüzzaman tarafından önemli bir şekilde tanımlanmış ve ahiret inancını anlatan yazılarında önemli bir yer işgal etmiştir. Nursi’nin anlayışında İslama göre ölüler yok olmuyor ve kıyamet öncesinde, yeniden diriliş gerçekleşinceye kadar berzah denilen bir ara aleme, yani farklı bir boyuta intikal ediliyorlar. Bediuzzaman’ın ahiret ve yeniden diriliş öğretilerini tam anlamak için berzah kavramının çok iyi anlaşılması gerekir. Berzah adeta ahireti anlamak için anahtar hükmündedir.

İslamin son dönemlerinde bir gevşeklik ve laçkalık etkisi ile yüzleşilen bir otamda Nursi’nin hasir ve berzah görüşü orjinal ve otantik, yani İslamin özüne uygun olarak üretilmistir.

Prof. Dr. Lucinda Allen Mosher, Michigan Universitesi, ABD (ABD’nin çesitli okullarında ders veriyor)

Lā Siyyamā: Nursi’nin Mesnevi-i Nuriye’deki Haşir Tezi

Doktora tezini Mesnevi-i Nuriye konusunda yazmış ve alanında uzman olan Mosher, Mesnevi-i Nuriye’nin Lā Siyyamā kısmında Said Nursi’nin bu dünya hayatının ötesindeki hayata dikkati çektiğini ve orada olacaklardan bahsettiğini kaydetti. Dünyanın dolar boşalır bir han ve misafirhane suretinde yaratıldığına dikkat çeken Nursi, kainattaki yaratılmış eserlerden örnekler vererek bu dünyanın kalıcı olarak yaratılmadığının aşikar olduğunu ifade eder. Tohumlardan örnek vererek Hafiz ismini açıklayan Nursi, her şeyin muhafaza edildiğini ve öyle ise bu dünyada yapılanların sonuçlarının görüleceği bir günün gelmesinin muhakkak olduğunu söyleyerek bu konuda birçok deliller zikreder. Yaratılmışların kendilerinden ötede bir manaya işaret ettiklerini anlatan Nursi, hayatın gerçek manasının ahireti anlayarak yaşamak olduğunu belirtir.

Lā Siyyamā’nın adeta Haşir Risalesi’nin yeniden gözden geçirilerek daha derin ve detaylı şekilde yazılmış bir versiyonu olduğunu düşünen Mosher, Risaleleri ders verdigi üniversitelerdeki öğrencilerine de okuttuğunu anlatarak, onların olumlu yorumlarından da bahsetti. Öğrencilerinin en sık sordukları sorulardan birisinin “Bediüzzaman bunları kime hitaben yazmış?” olduğunu söyledi. Nefse hitaben yazmış cevabını alan öğrenciler ise hem şaşırıyor, hem de derinden etkilenerek kendi nefislerine hitaben okumaya gayret gösteriyorlar.

Cevşen-ül Kebîr’den bahseden Mosher, Nursi’nin münacatlarla süslenmiş zengin bir manevi hayatı olduğuna dikkat çekerken, onun sürekli ebedî alemi düşünerek yaşadığını kaydetti. Tebliginde Thomas Aquinas ile Bediuzzaman’in kısa bir mukayesesine de yer veren Mosher, iki alimin de öğretilerinde soru sorma ve cevapla anlatma yöntemi kullandıklarını belirtti.

Father Thomas Michel, S.J., Vatikan, Roma

Said Nursi’nin Düşüncesinde Ölülerin Dirilmesi ve Son Yargılama

Bediüzzaman’ın ahiret konusunda on iki merhalede haşrin gerekliliğini anlattığını kaydeden Michel’in tebliği Haşir Risalesi’nde geçen on iki suret ve hakikatin yoğun bir analizini içeriyordu. Kıyamet gününü ‘Hesap Günü’ olarak niteleyen Nursi’nin özellikle adalet kavramı üzerinde yoğunlaştığını anlatan Michel, Bediuzzaman’ın gerçek adaletin tecelli etmesi için ilahî bir hesabın olmasının gerekliliğinden bahseder.

Haşir Risalesi’ndeki baharı yeniden dirilişin delili olarak gösteren örneğe dikkat çeken Michel, Bediüzzaman’ın bahsettiği baharı ‘Anadolu baharı’ olarak nitelendirdi. Dünyada bazı coğrafyalar kış ve bahar mevsimlerini yaşamazken, Nursi Anadolu topraklarındaki çetin soğukların ardından ölmüş mahlukatın baharda birden dirilmesini defalarca müşahede etmiş ve bunu yeniden dirilişi akla yakınlaştıran bir hakikat olarak ifade etmiştir.

Nursi’nin sadece Haşir Risalesi’nde değil, Risale-i Nur’un çok bölümlerinde ahirete imandan bahsettiğini belirten Michel, muhtelif alıntılar yaparak Bediuzzaman’ın ahiret anlatımındaki farklı yönlere dikkat çekti. Bir insanın hayatı boyunca binlerce haşre şahit olduğunu akla yakınlaştırarak ve ikna edici örneklerle anlatan Nursi, Michel’in tebliğinde büyük yer tutan on iki suret ve hakikatın sadece ikisinde dini deliller gösterirken, diğerleri ile akıl ve mantığı bu muazzam muamma konusunda tatmin edici açıklmalar sunar.

Rev. Dr. Steven J. Sidorak, Jr., Connecticut Hristiyan Konferansi, ABD

11 Eylül Sonrasındaki Dünyada Din, Politika ve Kötülük: Ne Soylenebilirdi ve Said Nursi Olsa Ne Söylerdi?

Bediüzzaman’ın siyaset yorumlarından ve kendisinin siyasete uzaklığından bahseden Sidorak 11 Eylül sonrasındaki durumların geniş bir analizini yaptı. Özellikle din ve politika ilişkilerine yoğunlaşan, kötülük kavramı dahilinde ise terörü ele alan Sidorak, İslam coğrafyasının altında bulunduğu tehlikelere değindi. ‘Bediüzzaman Said Nursi hayatta olsa 11 Eylül sonrasında acaba politikadan uzak kalır mıydı, bugünlerde yaşasaydı cevabı ne olurdu?’ dıyerek açık bir soru yönelten Sidorak, böylesi tehlike arzeden dönemlerde dindarlar arası dayanışmanın önemini vurguladı. Dindarların birlikte çalışmasıyla dünyadaki kötülükler ıslah edilebilir. Nursi öğretilerinde bu tarz dayanışmanın ehemmiyetini işler.

Prof. Dr. Gerhard H. Bowering, Yale Universitesi, ABD

Said Nursi’nin Metodu ve Ögretim Tarzı

Risale-i Nur isminin merakını celbettiğini söyleyerek tebliğine başlayan Bowering, Nursi’nin Nur ayeti tefsririnden ne kadar etkilendiğini anlatarak devam etti. Risale metodunu çok etkili bulan Bowering, Nursi’nin içinde buluduğu durum ve şartlara en uygun bir sistem geliştirdiğini söyledi. Bu sistem aynı zamanda etkili bir eğitim sistemi olarak kullanılmış ve kendisinden sonra devam eden bir mekanizma haline gelmiştir. Bediüzzaman’ın biyografisini okurken hayatının gayesi olan iki önemli amacı olduğundan bahsetti. Bunlardan ilki eğitim sisteminde yapılması gerektiğine inandığı köklü reformlar, ki buna kısaca doğuda bir üniversitenin kurularak hayata geçmesi denilebilir. Diğeri ise Risale-i Nur ve nur talebeleri. Nursi’nin ilk amacının devrin sorunları sebebiyle gerçekleştirememesi Risale-i Nur olarak meyve vermiş ve hayal ettiği üniversitenin açılması gerçekleşmeyince tüm gayretini alternatif bir eğitim tarzına tahsis etmiştir. Bu ise bugün milyonların okuyarak aydınlandığı Risale-i Nur külliyatıdır.

Öğretilerinde kendine hitaben yazması Nursi’nin okurları üzerindeki en önemli etkilerden birisi. Bu tarz Risalelerin okuyan ve dinleyenlerde kalıcı olmasını sağlıyor. Risaleler sufi ve tarikat kitabı değildir, ama manevi yönden kuvvetli ve oldukça zengindir. Bediüzzaman ahiret konusunda dışardan kaynak kullanmadan yazmış. Said Nursi için ahiret olacak değil olmuş, dışında değil kendi içinde bütünleştiği bir kavramdır. Ahireti her an her dakika yaşıyor ve o yüzden gerçekci ve ikna edici bir üslubla da anlatabiliyor. Şüphesi yok, bilakis kesin bir itikadı var. Misak örneğini kullabarak insanların ‘Elestü Birabbikum’ sualine cevap verdikleri andan itibaren Rablerini tanıdığını ve ahireti bildiklerini söylüyor. Zaten Nursi’nin Kur’an’a doğal ve saglam bir bağlılığı var; ilk ve tek kaynağı olarak istifade ediyor.

Bowering ilahî Nur’la dünyalarını aydınlatan Nur Talebelerini tebrik ederek sunumunu tamamladı.

İki günlük oturumlar sonunda tüm katılımcılar memnuniyetlerini ifade ederken ahireti inkarın imkansızlığına iman ettiklerini ve haşre yeniden kuvvetlice iman ettiklerini belirttiler.