Evet, manen terakki etmeyen avam içinde kaderin cây-ı istimali var. Fakat o da maziyat ve mesaibdedir ki, ye'sin ve hüznün ilâcıdır. Yoksa maasi ve istikbaliyatta değildir ki, sefahete ve atalete sebeb olsun. Demek kader mes'elesi, teklif ve mes'uliyetten kurtarmak için değil, belki fahr ve gururdan kurtarmak içindir ki, imana girmiş. Cüz'-i ihtiyarî, seyyiata merci' olmak içindir ki, akideye dâhil olmuş. Yoksa mehasine masdar olarak tefer'un etmek için değildir.
Terakki: İlerleme, yükselme, yükseliş.
Avam: Halktan olan. Fakirler sınıfından olan. Cahil tabakadan olan.
Cây-ı istimal: Kullanış yeri.
Maziyat: Geçmiş zamanlar, geçmiştekiler.
Mesaib: Musibetler, felaketler, belalar.
Ye's: Ümitsizlik.
Maasi: Günahlar.
İstikbaliyat: Gelecekler, gelecek zamanlar.
Sefahet: Günah olan zevk ve eğlencelere düşkünlük.
Atalet: Tembellik, işsizlik, boş durma.
Fahr: Övünme, şeref duyma.
Cüz'-i ihtiyarî: Serbest ve hür hareket edebilme yeteneği.
Merci': Merkez. Kaynak. Baş vurulacak yer.
Mehasin: İyilikler, güzellikler, iyi ahlaklar.
Tefer'un: Firavunlaşmak, çok fazla kibirlenmek ve büyüklenmek.
