Elhasıl: Eğer kader ve cüz'-i ihtiyarîden bahseden adam, ehl-i huzur ve kemal-i iman sahibi ise, kâinatı ve nefsini Cenab-ı Hakk'a verir, onun tasarrufunda bilir. O vakit hakkı var, kaderden ve cüz'-i ihtiyarîden bahsetsin. Çünki madem nefsini ve herşeyi Cenab-ı Hak'tan bilir, o vakit cüz'-i ihtiyarîye istinad ederek mes'uliyeti deruhde eder. Seyyiata merciiyeti kabul edip, Rabbini takdis eder. Daire-i ubudiyette kalıp, teklif-i İlahiyeyi zimmetine alır. Hem kendinden sudûr eden kemalât ve hasenat ile gururlanmamak için kadere bakar, fahr yerine şükreder. Başına gelen musibetlerde kaderi görür, sabreder.
Ehl-i huzur: Allah'ın (cc) manevî yakınlığını kazanan ve Allah'ın (cc) sürekli gözetimi altında olduğunu unutmayanlar.
Kemal-i iman: Tam iman, mükemmel ve eksiksiz iman.
Tasarrufunda: İdaresinde, yönetiminde.
Cüz'-i ihtiyarî: Serbest ve hür hareket edebilme yeteneği.
Merciiyet: Mercilik, başvuru yeri olma.
Daire-i ubudiyet: Ubudiyet dairesi, kulluk sahası.
Sudûr: Çıkma, meydana gelme, kaynaklanma.
Hasenat: İyilikler, sevaplar.
Fahr: Övünme.
Eğer kader ve cüz'-i ihtiyarîden bahseden adam, ehl-i gaflet ise; o vakit kaderden ve cüz'-i ihtiyarîden bahse hakkı yoktur. Çünki nefs-i emmaresi, gaflet veya dalalet saikasıyla kâinatı esbaba verip, Allah'ın malını onlara taksim eder, kendini de kendine temlik eder. Fiilini kendine ve esbaba verir. Mes'uliyeti ve kusuru kadere havale eder. O vakit, nihayette Cenab-ı Hakk'a verilecek olan cüz'-i ihtiyarî ve en nihayette medar-ı nazar olacak olan kader bahsi manasızdır. Yalnız, bütün bütün onların hikmetine zıd ve mes'uliyetten kurtulmak için bir desise-i nefsiyedir.
Ehl-i gaflet: Gafiller, Allah'a (cc) ve ahirete inandıkları halde ilgisiz kalanlar.
Nefs-i emmare: Kötü istek ve düşünceleri uyandırıp yapmaya kuvvetli şekilde zorlayan nefis.
Dalalet: Sapıtma, doğru yoldan ayrılma, iman ve islâm yolundan sapmak.
Esbab: Sebepler.
Temlik: Mal sahibi etmek, mülk olarak vermek, sahiplendirmek.
Medar-ı nazar: Bakmaya sebep, bakıp değer vermeye göz önünde bulundurmaya sebep.
Desise-i nefsiye: İnsandaki kötü zevklerin ve isteklerin hile ve aldatması.
