Düşmanla beraber sahrâ, bir fincan kadar dar; ahbapla beraber iğne deliği, bir meydan kadar geniştir...
VE Saat ibreleri gibi hareketten kastedilen bunların hangi zaman aralıklarında hangi genişlikte hareket ettiğidir.. YAni mesela saniyenin ibresi bir dakika içinde 12 rakamı da dolaşabilirken. dakika ancak 12 rakamı bir saatte. saat ibresi ise 12 rakamı ancak bir günde iki defa dolaşabiliyor... Ruh ve cisim ve nefis ve kalbi letaifler hisslerde bunlar gibidir.. Misaller verelim..
Cisim ile insan ancak ellerini açıp bir çember çizerek kendi etrafında döndüğü durumdaki alan kadar yerler temas edebilir. Belki nefisle elleriyle tutunabildiği alanın ötesine ulaşamaz. Ancak nefsini terbiye ve tezkiye edenler hariç. onlar ruh ve kalple birlikte evliyalar gibi farklı yerlerde aynı anda yada farklı yerlere çok hızlı bir şekilde.cismin gölgesinden kurtulup kendi nur mertebelerinde hareket edebilirler...
Kalp ise latif duygularla dolu olduğu için. Yaşadığı zaman aralığı saatin ibrelerinden dakikaya benzeyebilir. Bu dakika ibresi günler evveli veya müstakbel bir kaç gün belki haftalar nisbetinde ilerisini ve geri vakitleri tartıp geleceğin endişelerinden. geçmişin hüzünlü vakitlerinden elem duyabilir.
Ruh. Ruh ise belki üstadın dediği gibi. haydi bir ceziretul araba hayalen gidelim. ordaki yaveri a.s.m dinleyelim demesi gibidir. yani çok yıllar ve belki istidada göre çok asırlar evveline seyahat imkanı vardır...
İşte bu istidada binaen, hayat-ı kalbî ve ruhîye medar olan marifet-i İlâhiye ve muhabbet-i Rabbâniye ve ubudiyet-i Sübhâniye ve marziyât-ı Rahmâniye cihetiyle, bu dünyadaki fâni ömür, bâki bir ömrü tazammun eder ve ebedî ve bâki bir ömrü intaç eder ve bâki ve lâyemut bir ömür hükmüne geçer.2
Kalbi ve ruhi hayatlara medar olan marifeti ilahi..Allahın emri alisi ile hareketten ileri gelen güzel bir halveti ilahiye marifet denir. muhabbeti Rabbani ve Herşeyden nihayetsiz Yüce ve Noksansız Sübhan'a kulluk ve Rahman olan Allah ın Rızasını kazanma cihetiyle yönüyle Bu dünyadaki fani bir ömür baki olana Tazammun eder. El baki Hüvel Baki, Bu zikri yapanlar ilkin evvela derler El baki SEn Baki olan DAimi vücubu Vücut olan Allah sın. MAdem böylesin. Bende Hüvel Baki. Diyorum. O BAkidir madem beni kendine muhattap seçmiş. Bende Beka diliyorum. Bu saatlik cesedin içindeki ruh ve kalp ile SEnin ebedi Yüceliğinden verdiğin sonsuzluk hisleriyle ebed diliyorum...
Evet, Bâkî-i Hakikînin muhabbet, marifet, rızası yolunda bir saniye, bir senedir. Eğer Onun yolunda olmazsa, bir sene bir saniyedir. Belki Onun yolunda bir saniye lâyemuttur, çok senelerdir. Ve dünya cihetinde ehl-i gafletin yüz senesi bir saniye hükmüne geçer.
Artık burayı da siz fehmedersiniz sanıyorum...
