İmam Gazâlî (rha)'
"Ey oğul! Rasûlullah Efendimiz (s.a.v.)'in ümmetine yaptığı nasîhatlerden birisi şudur: “Allahu Teâlâ'nın kulundan yüz çevirmesinin alâmeti; onun kendisini ilgilendirmeyen boş şeylerle meşgul olmasıdır.Eğer bir insanın ömrünün bir saati¸ yaratılma gayesi olan Hakk'ın rızâsının dışında geçerse¸ o kimse bu saati için uzun süre hasret ve pişmanlık çekecektir.'[4]
Nasîhat kolaydır; zor olan onu kabullenip yapmaktır. Çünkü nasîhat¸ nefsin kötü zevklerine uyarak onlardan tat alanlar için acıdır. Zira yasak edilen haram işler¸ onların kalpleri için sevimli olmuştur. Bu durum¸ özellikle nefis üstünlüğü ve dünyalık elde etmek için çabalayan ilim talebelerinde sık görülür. Onlar¸ amelsiz ilmin kurtuluşlarına yeteceğini¸ amele ihtiyaç duyurmayacağını zannederler. Bu düşünce filozofların inancı olup yanlıştır.
Hayırlı amellerden yana müflis olma. Güzel hâllerden de eli boş kalma! Şuna kesinlikle inan ki¸ sadece ilim insanın elinden tutmaya yani onu kurtarmaya yetmez. "Akıllı kimse¸ nefsini ıslah edip¸ ölümden sonrası için çalışandır. Ahmak kimse ise¸ nefsine uyup Allahu Teâlâ'dan kendisini hayal ettiği şeylere kavuşturmasını bekleyendir."
Dilediğin kadar yaşa¸ yine de öleceksin. Dilediğin kişiyi sev¸ yine de ondan ayrılacaksın. Dilediğin kadar çalış¸ amel et¸ muhakkak onun karşılığını bulacaksın.
Gayretin¸ ruhunu kemâle erdirmek¸ nefsini yenmek ve bedenini ölüme hazırlamak olsun. Zira sonunda varacağın yer kabir çukurudur. Hakîkat yolcusuna gereken dört şey vardır. Bunlar:
1. Sahih itikad. Bu¸ içinde bozuk inanç (bidat) bulunmayan itikaddır.
2. Nasuh tevbe. Bu¸ peşinden bir günah zilletine düşülmeyen samimi tevbedir.
3. Hak sahiplerini râzı etmek. Sende kimsenin bir alacağı kalmamalı; sende alacağı ve hesabı olan herkesle helâlleşmelisin.
4. Allah'ın emirlerini yerine getirebilecek kadar din bilgisi. Sonra da seni kurtaracak kadar âhiret ilmi.
