Konuya cevap cer

Birinci Kısım - Sayfa 84

ve bizimle münasebetdar bir memleket-i Rabbâniye sûretinde, sinema perdeleri gibikâh bizi o zamanlara, kâh o zamanları yanımıza getirerek her asra ve her tabakaya gösterip yüksek bir i’câz ile dersini veren Kur’ân-ı Mucizü’l-Beyan, aynı i’câz ile,nazar-ı dalâlette câmid, perişan, ölü, hadsiz bir vahşetgâh olan ve firak ve zevâlde yuvarlanan bu kâinatı bir kitab-ı Samedânî, bir şehr-i Rahmânî, bir meşher-i sun’-i Rabbânî olarak o câmidâtı canlandırarak birer vazifedar suretinde birbiriyle konuşturup ve birbirinin imdadına koşturup nev-i beşere ve cin ve meleğe hakikî ve nurlu ve zevkli hikmet dersleri veren bu Kur’ân-ı Azîmüşşan elbette her harfinde on ve yüz ve bazen bin ve binler sevap bulunması; ve bütün cin ve ins toplansa onunmislini getirememesi; ve bütün benî Âdemle ve kâinatla tam yerinde konuşması; ve her zaman milyonlar hâfızların kalblerinde zevkle yazılması; ve çok tekrarla vekesretli tekraratıyla usandırmaması; ve çok iltibas yerleri ve cümleleriyle beraber çocukların nazik ve basit kafalarında mükemmel yerleşmesi; ve hastaların ve az sözden müteessir olan ve sekeratta olanların kulağında mâ-i zemzem misillü hoş gelmesi gibi kudsî imtiyazları kazanır. Ve iki cihanın saadetlerini kendi şakirtlerine kazandırır.

Ve tercümanın ümmiyet mertebesini tam riayet etmek sırrıyla, hiçbir tekellüf ve hiçbir tasannu ve hiçbir gösterişe meydan vermeden selâset-i fıtriyesini ve doğrudan doğruya semadan gelmesini ve en kesretli olan tabaka-i avâmın basit fehimlerinitenezzülât-ı kelâmiye ile okşamak hikmetiyle, en ziyade sema ve arz gibi en zâhir vebedihî sahifeleri açıp o âdiyat altındaki hârikulâde mu’cizat-ı kudretini ve mânidarsutûr-u hikmetini ders vermekle lûtf-u irşadda güzel bir i’caz gösterir.

Kur’ân-ı Azîmüşşan: şan ve şeref sahibi Kur’ân	Kur’ân-ı Mu’cizü’l-Beyan: açıklamalarıyla ve anlatımıyla benzerini yapmakta akılları âciz bırakan, mu’cize olan Kur’ân
arz: dünya	bedihî: açık, aşikâr
benî Adem: Âdemoğulları, insanlar	cihan: dünya
cin ve ins: cinler ve insanlar	câmid: cansız
câmidât: cansız varlıklar	fehim: anlayış, kavrayış
firak: ayrılık	hadsiz: sınırsız
hakikî: gerçek	hikmet: fayda, gaye; herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratılması
hâfız: Kur’ân’ı ezberlemiş	hârikulâde: olağanüstü
iltibas: karıştırma	imdad: yardım
imtiyaz: ayrıcalık, seçkinlik	i’caz: mu’cizelik
kesretli: çoğunlukta	kitab-ı Samedânî: herşey Kendisine muhtaç olduğu halde Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan Allah’ın kitabı, kâinat
kudsî: her türlü kusur ve noksandan uzak, kutsal	kâh: bazan
kâinat: evren, yaratılan herşey	lûtf-u irşad: doğru yolu gösterme lütfu, nimeti
memleket-i Rabbâniye: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah’ın mülkü, memleketi	mertebe: derece
meşher-i sun’-i Rabbânî: herşeyi terbiye eden Allah’ın san’at eserlerinin sergilendiği yer, kâinat	misillü: gibi
misl: benzer	mu’cizât-ı kudret: Allah’ın kudret mu’cizeleri
mâ-i zemzem: zemzem suyu	mânidar: anlamlı
münasebettar: ilgili, bağlantılı	müteessir: etkilenen, tesir altında kalan
nazar-ı dalâlet: hak yoldan sapmış, inançsızlık bakışı	nev-i beşer: insanlar
riayet etmek: uymak	saadet: mutluluk
sekerat: ölüm sarhoşluğu, can çekişme hali	selâset-i fıtriye: doğal bir akıcılık
sema: gök	suret: biçim, görünüş
sutûr-u hikmet: hikmet satırları	tabakat-ı avâm: halk tabakası
tasannu: yapmacık hareket	tekellüf: zahmet, meşakkat
tekrarat: tekrarlar	tenezzülât-ı kelâmiye: sözün muhatapların seviyelerine uygun olarak ayarlanması
vahşetgâh: ürkütücü yer	vazifedar: görevli
zevâl: geçicilik, yokluk	ziyade: çok, fazla
zâhir: açık, görünen	âdiyat: alışılmış şeyler
ümmiyet: okuma yazma bilmeme	şakirt: öğrenci
şehr-i Rahmânî: rahmet ve merhameti sınırsız olan Allah’ın şehri, kâinat