Konuya cevap cer

İkinci Kısım - Sayfa 274

bulunan kabre karşı tahammül edebilirler. Ve çok alâkadar oldukları hayatlarının yakında sönmesine ve güzel dünyalarının kapanmasına mukàbil bir teselli bulabilirler. Ve çocuk hükmüne geçen seriü’t-teessür ruhlarında ve mizaçlarında mevt ve zevâlden çıkan elîm ve dehşetli meyusiyete karşı, ancak hayat-ı bâkiye ümidiyle mukabele edebilirler. Yoksa, o şefkate lâyık muhteremler ve sükûnete ve istirahat-i kalbiyeye çok muhtaç o endişeli babalar ve analar öyle bir vaveylâ-i ruhî ve bir dağdağa-i kalbî hissedeceklerdi ki, bu dünya onlara zulmetli bir zindan ve hayat dahi kasavetli bir azap olurdu.

Üçüncü delil: İnsanların hayat-ı içtimaiyesinin en kuvvetli medarı olan gençler, delikanlılar, şiddet-i galeyanda olan hissiyatlarını ve ifratkâr bulunan nefis ve hevâlarını tecavüzattan ve zulümlerden ve tahribattan durduran ve hayat-ı içtimaiyenin hüsn-ü cereyanını temin eden, yalnız Cehennem fikridir. Yoksa, Cehennem endişesi olmazsa, “El-hükmü li’l-galib” kaidesiyle, o sarhoş delikanlılar,hevesatları peşinde bîçare zaiflere, âcizlere, dünyayı cehenneme çevireceklerdi ve yüksek insaniyeti gayet süflî bir hayvaniyete döndüreceklerdi.

Dördüncü delil: Nev-i beşerin hayat-ı dünyeviyesinde en cemiyetli merkez ve en esaslı zemberek ve dünyevî saadet için bir cennet, bir melce bir tahassungâh ise, aile hayatıdır. Ve herkesin hanesi, küçük bir dünyasıdır. Ve o hane ve aile hayatının hayatı ve saadeti ise; samimî ve ciddî ve vefadarâne hürmet ve hakiki ve şefkatli vefedakârâne merhamet ile olabilir. Ve bu hakikî hürmet ve samimî merhamet ise,ebedî bir arkadaşlık ve daimî bir refakat ve sermedî bir beraberlik ve hadsiz bir zamanda ve hudutsuz bir hayatta birbiriyle pederâne, ferzendâne, kardeşâne, arkadaşâne münasebetlerin bulunmak fikriyle ve akîdesiyle olabilir. Meselâ der: “Buharemim, ebedî bir âlemde, ebedî bir hayatta daimî bir refika-i hayatımdır. Şimdilik ihtiyar ve çirkin olmuş ise de zararı yok. Çünkü ebedî bir

akide: inanç	alâkadar: ilgili, alâkalı
bîçare: çaresiz, zavallı	cem’iyetli: kapsamlı
dağdağa-i kalbî: kalp sıkıntısı, ızdırabı	dehşetli: korkunç, ürküntü
dünyevî: dünya ile ilgili	ebedî: sonu olmayan, sonsuz
el-hükmü li’l-galib: hüküm güçlü ve kuvvetli olanındır	elîm: elemli, acı veren
fedakârâne: fedakârca	ferzendâne: evlada yakışır şekilde
gayet: son derece	hadsiz: sayısız, sınırsız
hakikî: gerçek	hane: ev
haremim: eşim, hanımım	hayat-ı bâkiye: devamlı ve kalıcı âhiret hayatı
hayat-ı dünyeviye: dünya hayatı	hayat-ı içtimaiye: sosyal hayat
hayvaniyet: hayvanlık	hevesat: hevesler, gelip geçici istekler, arzular
hevâ: nefsin hoşuna giden faydasız ve gelip geçici arzular	hissiyat: hisler, duygular
hudutsuz: sınırsız	hüsn-ü cereyan: güzel gidişat
ifratkâr: haddi aşan, aşırı	insaniyet: insanlık
istirahat-i kalbiye: kalp rahatlığı, iç huzuru	kaide: düstur, prensip
kardeşâne: kardeşe yakışır şekilde	kasavet: katılık, sertlik
medar: dayanak noktası, eksen	melce: sığınak
mevt: ölüm	meyusiyet: ümitsizlik
mizaç: huy, tabiat, yaratılış	muhterem: hürmete lâyık, saygıdeğer
mukabele etmek: karşılık vermek	mukàbil: karşılık
münasebet: bağlantı, ilişki	nev-i beşer: insanlar, insanlık türü
pederâne: babaya yakışır şekilde	refakat: arkadaşlık
refika-i hayat: hayat arkadaşı, eş	saadet: mutluluk
seriü’t-teessür: çabuk etkilenen, üzülen	sermedî: daimi, sürekli
süflî: alçak, aşağılık	sükûnet: durgunluk, hareketsizlik
tahammül: katlanma, dayanma	tahassüngâh: sığınma, korunma yeri
tahribat: tahripler, yıkıp bozmalar	tecavüzât: haddi aşmalar, saldırılar
temin etmek: sağlamak	vaveylâ-i ruhî: ruhun feryadı, çığlığı
vefadarâne: vefalı olarak, vefa göstererek	zemberek: hareketi sağlayan güç kaynağı
zevâl: geçip gitme, ölme	zulmetli: karanlık
âciz: güçsüz, zavallı	şiddet-i galeyan: şiddetli coşkunluk, coşup taşma