Konuya cevap cer

İkinci Kısım - Sayfa 283

arzı, o nev-i insana lüzumu bulunan her nevi madenlere mahzen ve her nevi taamlara ambar ve nev-i insanın hoşuna gidecek her çeşit mallara bir dükkân suretine getiren gayet kuvvetli ve hikmetli ve şefkatli bir mutasarrıf var ki, böyle nev-i insana bakıyor, besliyor, istediğini veriyor.

Ve madem, bu hakikatteki bir Rab; hem insanı sever, hem kendini insana sevdirir. Hem bâkidir, hem bâki âlemleri var, hem adâletle her işi görür. Ve hikmetle herşeyi yapıyor.

Hem, bu kısa hayat-ı dünyeviyede ve bu kısacık ömr-ü beşerde ve bu muvakkat vefâni zeminde o Hâkim-i Ezelînin haşmet-i saltanatı ve sermediyet-i hâkimiyeti yerleşemiyor. Ve nev-i insanda vuku bulan ve kâinatın intizamına ve adalet ve muvazenelerine ve hüsn-ü cemâline münâfi ve muhalif çok büyük zulümleri ve isyanları ve velinimetine ve onu şefkatle besleyene karşı ihanetleri, inkârları, küfürleri bu dünyada cezasız kalıp, gaddar, zâlim rahatla hayatını ve biçare mazlum meşakkatler içinde ömürlerini geçirirler. Ve umum kâinatta eserleri görünen şuadalet-i mutlakanın mâhiyeti ise, dirilmemek suretiyle o gaddar zâlimlerin ve meyus mazlumların vefat içindeki müsâvatlarına bütün bütün zıttır, kaldırmaz, müsaade etmez.

Ve madem, nasıl ki Kâinatın Sahibi, kâinattan zemini ve zeminden nev-i insanı intihap edip gayet büyük bir makam, bir ehemmiyet vermiş. Öyle de, nev-i insandan dahi makàsıd-ı rububiyetine tevafuk eden ve kendilerini iman ve teslim ile Ona sevdiren hakikî insanlar olan enbiya ve evliya ve asfiyayı intihap edip kendine dost ve muhatap ederek onları mu’cizeler ve tevfiklerle ikram ve düşmanlarını semâvî tokatlarla tazip ediyor. Ve bu kıymetli ve sevimli dostlarından dahi,

Hakîm-i Ezelî: varlığının başlangıcı olmayıp sürekli var olan ve herşeyi hikmetle yapan Allah	Rab: herbir varlığa yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç olduğu şeyleri veren, onları terbiye edip idaresi ve egemenliği altında bulunduran Allah
adalet-i mutlaka: sınırsız, tam ve yerinde adalet	asfiya: hem veli, hem de âlim olan büyük zâtlar
biçare: çaresiz	bâkî: yok olmayan, sürekli ve kalıcı
ehemmiyet vermek: önem vermek	enbiya: nebiler, peygamberler
evliya: Allah’ın sevgili kulları, veliler	fâni: geçici, ölümlü
gaddar: acımasız	gayet: son derece
hakikat: doğru gerçek	hakikî: gerçek
hayat-ı dünyeviye: dünya hayatı	haşmet-i saltanat: saltanatın haşmeti, görkemi
hikmet: herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde olması	hüsn-ü cemâl: güzellik
intihap etmek: seçmek	intizam: disiplin, düzen
kâinat: evren, bütün yaratılmışlar	küre-i arz: yerküre, dünya
mahzen: depo	makàsıd-ı rububiyet: Allah’ın bütün varlık âlemini terbiye edip idaresi ve egemenliği altında tutmasındaki maksat ve gayeler
mazlum: zulme uğramış	meyus: ümitsiz
meşakkat: güçlük, sıkıntı	muhalif: aykırı
mutasarrıf: sonsuz tasarruf hakkı olan, mülkünde dilediği gibi tasarruf eden, her işi kendi istek ve kurallarına göre idare eden Allah	muvakkat: geçici
muvazene: denge	mu’cize: Allah’ın izniyle peygamberler tarafından ortaya konulup bir benzerini yapmakta başkalarını aciz ve hayrette bırakan olağanüstü hâl ve iş
mâhiyet: esas özellik, nitelik	münâfi: aykırı, zıt
müsaade etmek: izin vermek	müsâvat: eşitlik, denklik
nev-i insan: insan türü, insanlık	nevi: çeşit, tür
semâvî: İlahî, Allah tarafından gelen	sermediyet-i hâkimiyet: egemenliğin devamlılığı
suret: biçim, şekil	taam: gıda, yiyecek
tazip etmek: azap vermek, cezalandırmak	tevafuk etmek: uygun olmak, birbirine denk gelmek
tevfik: başarı, muvaffakiyet	umum: bütün
velînimet: nimeti veren, nimetin sahibi	vuku: gerçekleşme, meydana gelme
zemin: yer, dünya	ömr-ü beşer: insan ömrü
şefkat: içten ve karşılıksız sevgi, merhamet