Alıntıdır: Kelâm İlmi-1 - Hakâik-i İmaniyyeye Dair Bazı Mesâil
Kelam İlmi (İlm-i Kelâm, Usûlid-Dîn, Akâid, Fıkhul Ekber)
(Kelam İlmi konusu uzun bir makele olması hasebiyle birkaç parçaya bölünmüştür. Zaman içerisinde diğer bölümleri de yayınlanacaktır.)
Tarifi
Konusuna Göre: "İlm-i Kelâm, Allah'ın zatından, sıfatlarından, nübüvvetten ve diğer îmân hakikatlerinden Kur'an ve Sünnet üzere bahseden bir ilim dalıdır." tarzında tarif edilebilir.
Maksadına Göre: "İlm-i Kelâm, îmân hakikatlerine dair deliller ortaya koyarak ve şüpheleri izale etmek suretiyle dînî akideleri kazındıran ve muhafazasını sağlayan bir ilimdir". Bu bakımdan bakıldığında İlm-i Kelâm, insana naklî ve aklî delillerle îmân esaslarını isbat etme gücü kazandırarak îmân hakikatleriyle alakalı olarak meydana gelebilecek şübhâtı bertaraf eden bir ilimdir.
Bazı Ülemâya göre tarifleri (tarihlerine göre):
İmam Gazâlî: (V.505/1111) "Ehl-i Sünnet akîdesini, ehl-i bid'atin (Ehl-i sünnet îtikâdından ayrılanlar) teşvişinden (bulandırma) muhâfaza etmektir. Allah kullarına Rasûlünün dilinde din ve dünyalarının selameti bakımından hak olan akide vermiştir. Sonra da şeytan, mübtedi'anın (yeni iman etmiş) kalbine, sünneti muhalif olan şeyler ilkâ etmiştir. Onlar, şeytanın bu telkinleriyle hak olan akideyi teşviş etmek üzere iken, Allah "mütekellimün" (kelam alimleri) tâifesini vücuda getirip, davalarının sünnetin zaferi için, ehl-i bid'atin telbisatını (bulandırma) çıkarıp müretteb (tertip edilmiş) bir kelam ile harekete geçmiştir. Bunun neticesinde kelam ilmi ve ehli neş'et etmiştir." (el-Munkızu mine’d-dalal)
Sa'deddîn Taftazânî: (V.793/1390) "Akâid-i Diniyyeyi yakînen hasıl olan delillerle bilmektir. Mevzuu bu akâidin isbatıdır." (Şerhul Makâsıd)
Taşköprüzâde Ahmed Efendi: (V.962/1554) "Kelâm ilmi, delil iradı ve şübhelerin izalesiyle dini akaidin isbatını mümkün kılan bir ilimdir." (Miftahus Seade, Oğlunun tercemesinin ismi ise, Mevzuatül Ulûm)
Konusu: Bu ilim dalı önceleri sadece İsbât-ı Vâcib (Allah'ın varlığının gerekliliği, zat ve sıfatları) konusunu ele almıştır. Ancak daha sonraları diğer îmânî mevzulardaki ihtiyaca da binaen onları da havi olmuştur. Böylece bütün iman esasları kelam ilminin konusunu teşkil etmiştir.
Kelam İsminin Bu İlme Veriliş Sebebleri: Sa'deddîn Taftazânî (V.793/1390) bu ilme kelam isminin verilmesine dair birkaç sebebi şöyle izâh ediyor:
İlk devirlerde bu ilmin en önemli ve meşhur konusu Allah'ın kelam sıfatı ve Kur'an-ı Kerim'in mahlûk olup olmaması meselesi olduğundan bu ismi almıştır.
Kelam İlmi, sapık inançlılarla daha ziyade kelâmî(sözlü) olarak mücadele eden bir ilim olduğundan bu ismi almıştır.
Kelam ilmi, îmân esaslarının hakikatleri ortaya koymada insana konuşma gücü (kelam) kazandırdığından bu ismi almıştır.
Kelam İlmi (İlm-i Kelâm, Usûlid-Dîn, Akâid, Fıkhul Ekber)
(Kelam İlmi konusu uzun bir makele olması hasebiyle birkaç parçaya bölünmüştür. Zaman içerisinde diğer bölümleri de yayınlanacaktır.)
Tarifi
Konusuna Göre: "İlm-i Kelâm, Allah'ın zatından, sıfatlarından, nübüvvetten ve diğer îmân hakikatlerinden Kur'an ve Sünnet üzere bahseden bir ilim dalıdır." tarzında tarif edilebilir.
Maksadına Göre: "İlm-i Kelâm, îmân hakikatlerine dair deliller ortaya koyarak ve şüpheleri izale etmek suretiyle dînî akideleri kazındıran ve muhafazasını sağlayan bir ilimdir". Bu bakımdan bakıldığında İlm-i Kelâm, insana naklî ve aklî delillerle îmân esaslarını isbat etme gücü kazandırarak îmân hakikatleriyle alakalı olarak meydana gelebilecek şübhâtı bertaraf eden bir ilimdir.
Bazı Ülemâya göre tarifleri (tarihlerine göre):
İmam Gazâlî: (V.505/1111) "Ehl-i Sünnet akîdesini, ehl-i bid'atin (Ehl-i sünnet îtikâdından ayrılanlar) teşvişinden (bulandırma) muhâfaza etmektir. Allah kullarına Rasûlünün dilinde din ve dünyalarının selameti bakımından hak olan akide vermiştir. Sonra da şeytan, mübtedi'anın (yeni iman etmiş) kalbine, sünneti muhalif olan şeyler ilkâ etmiştir. Onlar, şeytanın bu telkinleriyle hak olan akideyi teşviş etmek üzere iken, Allah "mütekellimün" (kelam alimleri) tâifesini vücuda getirip, davalarının sünnetin zaferi için, ehl-i bid'atin telbisatını (bulandırma) çıkarıp müretteb (tertip edilmiş) bir kelam ile harekete geçmiştir. Bunun neticesinde kelam ilmi ve ehli neş'et etmiştir." (el-Munkızu mine’d-dalal)
Sa'deddîn Taftazânî: (V.793/1390) "Akâid-i Diniyyeyi yakînen hasıl olan delillerle bilmektir. Mevzuu bu akâidin isbatıdır." (Şerhul Makâsıd)
Taşköprüzâde Ahmed Efendi: (V.962/1554) "Kelâm ilmi, delil iradı ve şübhelerin izalesiyle dini akaidin isbatını mümkün kılan bir ilimdir." (Miftahus Seade, Oğlunun tercemesinin ismi ise, Mevzuatül Ulûm)
Konusu: Bu ilim dalı önceleri sadece İsbât-ı Vâcib (Allah'ın varlığının gerekliliği, zat ve sıfatları) konusunu ele almıştır. Ancak daha sonraları diğer îmânî mevzulardaki ihtiyaca da binaen onları da havi olmuştur. Böylece bütün iman esasları kelam ilminin konusunu teşkil etmiştir.
Kelam İsminin Bu İlme Veriliş Sebebleri: Sa'deddîn Taftazânî (V.793/1390) bu ilme kelam isminin verilmesine dair birkaç sebebi şöyle izâh ediyor:
İlk devirlerde bu ilmin en önemli ve meşhur konusu Allah'ın kelam sıfatı ve Kur'an-ı Kerim'in mahlûk olup olmaması meselesi olduğundan bu ismi almıştır.
Kelam İlmi, sapık inançlılarla daha ziyade kelâmî(sözlü) olarak mücadele eden bir ilim olduğundan bu ismi almıştır.
Kelam ilmi, îmân esaslarının hakikatleri ortaya koymada insana konuşma gücü (kelam) kazandırdığından bu ismi almıştır.
Son düzenleme: