İnsanoğlunun varoluşundan bugüne kadar kahvaltının önemi biliniyordu. Ne yazık ki şehirlerde yaşayan kesimin anımsanmayacak şekilde bu alışkanlıklarını yitirdiklerini gözlüyoruz. Nedenini sorduğumuzda ev ile iş arasının çok uzak olması, zamana karşı yarıştıkları şeklinde hiç de tatmin etmeyen yanıtlarla karşılaşıyoruz. Halbuki kahvaltıyı akşam yatmadan önce on beş dakikalık keyifli bir çalışmayla hazırlayabilirsiniz.
Niye kahvaltı bu kadar önemli? Çünkü günün üç öğününden ilkidir ve vücudu bir makina olarak kabul edersek devreye sokulması kahvaltı ile başlar. Vücut uyurken sürekli çalışmaya devam eder, gün içerisinde alınan enerjiyi sabaha kadar tüketebiliriz. Bu nedenle gün içinde harcadığımız enerjinin anahtan kahvaltıdır. Kahvaltı; demir, fosfor, kalsiyum ve protein açısından gerçek bir kaynaktır. Uyanır uyanmaz gereksinim duyulan tüm besinleri karşılayıp, büyük işler başarmak için vücudu tümüyle hazır hale getirir.
Güne kahvaltısız başlandığında; yorgun, stresli ve kontrasyon bozukluklarının yaşandığı keyifsiz bir gün davet edilir. Kahvaltı yapılmadığında, saat 10-12 arasında vücuttaki enerjide büyük bir azalma olur. Buda kas kasılması, kontrolden yoksun bir sinir sistemi, baş dönmesi, açlık duygusu ve uyuşukluğa neden olur.
Bu olumsuzluklar öğrencileri daha da fazla etkiler. Kahvaltı yapmayan çocuklar ve gençlerde, diğerlerine göre derslerde algılama süreçlerinin uzadığı görülmüştür. Sabah kahvaltısını aksatan erişkinlerin serum-kolesterol düzeylerinin kahvaltı edenlere göre daha yüksek çıktığı görülmüştür. Kahvaltısız güne başlayanlarda bedensel olumsuzluklarının yanı sıra, ruhsal çöküntülere de rastlanabilir.
Karnı aç olan çocuğun canı ne görürse çeker. Bu da, oburluğa atılan ilk adım olur. Metabolizmayı % 20-30 civarında hızlandıran kahvaltıdır. Kahvaltıyı azalttığında bir sonraki ana öğünde metabolizma intikam alır. Yarın aynı işlerin yine başına geleceğini çok iyi bilen, hemen koruma sistemini devreye sokarak tüm yenilenleri yağa dönüştürerek depolar. Bir de öğle yemeği geçiştirildi ise akşam yemeğinde olumsuzlukların boyutları da büyür. Çevreye dikkatlice bakılırsa şişman insanların çoğunun kahvaltı yapmadığı gözlenir.
Kahvaltı sayesinde saat 10:00'dan itibaren vücut fonksiyonları eksiksiz çalışır. Kahvaltıda alınan besinlerle hücrelerde azalan kan şekeri dengelenir. Kahvaltı müthiş bir enerji kaynağıdır. Karbonhidratlardan ekmek, mide bağırsak sisteminin çalışmasını kolaylaştırır, sindirim sorunu yaratmaz, açlık duygusunu bastırır. Türk mutfağında kahvaltıda genellikle B vitamini eksikliği görülür. B1 vitamininin en iyi kaynağı buğdaydır. Ancak buğday da temizlenirken % 30 kayıp olur. Zaman zaman mısır gevrekleri bu eksikliğin giderilmesini, yanında tüketilen süt ve peynir ile kolaylaştırabilir. B1 vitamini, besinlerden alman karbonhidratın enerjiye dönüşmesini sağlar. Depresyon ve zihinsel yorgunluğu engeller.
Kahvaltıda Gereken Ürünler...
Süt ve ürünleri: Beyinsel ve bedensel oluşumun güçlenmesini sağlar. Yağ. protein, karbonhidrat, mineral ve vitaminden oluşan süt, her yaşa hitap eder. Erişkinlerde az yağlı olanlarının tercih edilmesi uygundur. Büyüme çağındaki çocukların, hamilelerin, emzirenlernin bu ürünleri gün içerisinde belirtilen oranlarda alması gerekir.
Peynir: Kalsiyum ve B vitamini yönünden oldukça zengindir. Günlük peynir ihtiyacı yaşa ve özel durumlara göre değişir. Ortalama 1 ya da 2 kibrit kutusu ihtiyacımızı karşılar.
Yumurta: İyi bir protein kaynağıdır. Erişkinler, haftada 2 kere peynir yerine 2 adet yumurta, çocuklar ise gün aşın tüketilmelidir.
Kahve ya da çay: Midesi zayıf veya ülser olanlar, yüksek tansiyonlu ve kalp
rahatsızlığı çekenler kafeinden uzak durmalıdır. Çayın içinde bulunan "tanen" kafeine oranla daha uyarıcıdır. Ancak bir bardak çayda bulunan "tanen" aynı orandaki kahveye kıyasla daha azdır. Çay ya çok açık veya limonlu tüketilerek ya da çok demlenerek "tanen" miktarı düşürülebilir. Bu madde demir emilimini zorlaştırır ve kansızlığa sevk eder.
İdeal Kahvaltı
Bir bardak oda sıcaklığında su, bunu C vitamini ağırlıklı bir porsiyon meyva ve daha sonra yukarıda sayılan besin ögelerinden en az 1 porsiyon peynir, bir bardak süt, 4 adet zeytin, 1 tatlı kaşığı bal ya da reçel; 2-3 dilim çavdar, kepek ya da yulaf ekmeği ve bir porsiyon söğüş domates-salatalık ile mükemmel bir kahvaltı yapıp güne zinde başlanabilir. Dr. Haluk Saçaklı
Obezite Uzmanı
Niye kahvaltı bu kadar önemli? Çünkü günün üç öğününden ilkidir ve vücudu bir makina olarak kabul edersek devreye sokulması kahvaltı ile başlar. Vücut uyurken sürekli çalışmaya devam eder, gün içerisinde alınan enerjiyi sabaha kadar tüketebiliriz. Bu nedenle gün içinde harcadığımız enerjinin anahtan kahvaltıdır. Kahvaltı; demir, fosfor, kalsiyum ve protein açısından gerçek bir kaynaktır. Uyanır uyanmaz gereksinim duyulan tüm besinleri karşılayıp, büyük işler başarmak için vücudu tümüyle hazır hale getirir.
Güne kahvaltısız başlandığında; yorgun, stresli ve kontrasyon bozukluklarının yaşandığı keyifsiz bir gün davet edilir. Kahvaltı yapılmadığında, saat 10-12 arasında vücuttaki enerjide büyük bir azalma olur. Buda kas kasılması, kontrolden yoksun bir sinir sistemi, baş dönmesi, açlık duygusu ve uyuşukluğa neden olur.
Bu olumsuzluklar öğrencileri daha da fazla etkiler. Kahvaltı yapmayan çocuklar ve gençlerde, diğerlerine göre derslerde algılama süreçlerinin uzadığı görülmüştür. Sabah kahvaltısını aksatan erişkinlerin serum-kolesterol düzeylerinin kahvaltı edenlere göre daha yüksek çıktığı görülmüştür. Kahvaltısız güne başlayanlarda bedensel olumsuzluklarının yanı sıra, ruhsal çöküntülere de rastlanabilir.
Karnı aç olan çocuğun canı ne görürse çeker. Bu da, oburluğa atılan ilk adım olur. Metabolizmayı % 20-30 civarında hızlandıran kahvaltıdır. Kahvaltıyı azalttığında bir sonraki ana öğünde metabolizma intikam alır. Yarın aynı işlerin yine başına geleceğini çok iyi bilen, hemen koruma sistemini devreye sokarak tüm yenilenleri yağa dönüştürerek depolar. Bir de öğle yemeği geçiştirildi ise akşam yemeğinde olumsuzlukların boyutları da büyür. Çevreye dikkatlice bakılırsa şişman insanların çoğunun kahvaltı yapmadığı gözlenir.
Kahvaltı sayesinde saat 10:00'dan itibaren vücut fonksiyonları eksiksiz çalışır. Kahvaltıda alınan besinlerle hücrelerde azalan kan şekeri dengelenir. Kahvaltı müthiş bir enerji kaynağıdır. Karbonhidratlardan ekmek, mide bağırsak sisteminin çalışmasını kolaylaştırır, sindirim sorunu yaratmaz, açlık duygusunu bastırır. Türk mutfağında kahvaltıda genellikle B vitamini eksikliği görülür. B1 vitamininin en iyi kaynağı buğdaydır. Ancak buğday da temizlenirken % 30 kayıp olur. Zaman zaman mısır gevrekleri bu eksikliğin giderilmesini, yanında tüketilen süt ve peynir ile kolaylaştırabilir. B1 vitamini, besinlerden alman karbonhidratın enerjiye dönüşmesini sağlar. Depresyon ve zihinsel yorgunluğu engeller.
Kahvaltıda Gereken Ürünler...
Süt ve ürünleri: Beyinsel ve bedensel oluşumun güçlenmesini sağlar. Yağ. protein, karbonhidrat, mineral ve vitaminden oluşan süt, her yaşa hitap eder. Erişkinlerde az yağlı olanlarının tercih edilmesi uygundur. Büyüme çağındaki çocukların, hamilelerin, emzirenlernin bu ürünleri gün içerisinde belirtilen oranlarda alması gerekir.
Peynir: Kalsiyum ve B vitamini yönünden oldukça zengindir. Günlük peynir ihtiyacı yaşa ve özel durumlara göre değişir. Ortalama 1 ya da 2 kibrit kutusu ihtiyacımızı karşılar.
Yumurta: İyi bir protein kaynağıdır. Erişkinler, haftada 2 kere peynir yerine 2 adet yumurta, çocuklar ise gün aşın tüketilmelidir.
Kahve ya da çay: Midesi zayıf veya ülser olanlar, yüksek tansiyonlu ve kalp
rahatsızlığı çekenler kafeinden uzak durmalıdır. Çayın içinde bulunan "tanen" kafeine oranla daha uyarıcıdır. Ancak bir bardak çayda bulunan "tanen" aynı orandaki kahveye kıyasla daha azdır. Çay ya çok açık veya limonlu tüketilerek ya da çok demlenerek "tanen" miktarı düşürülebilir. Bu madde demir emilimini zorlaştırır ve kansızlığa sevk eder.
İdeal Kahvaltı
Bir bardak oda sıcaklığında su, bunu C vitamini ağırlıklı bir porsiyon meyva ve daha sonra yukarıda sayılan besin ögelerinden en az 1 porsiyon peynir, bir bardak süt, 4 adet zeytin, 1 tatlı kaşığı bal ya da reçel; 2-3 dilim çavdar, kepek ya da yulaf ekmeği ve bir porsiyon söğüş domates-salatalık ile mükemmel bir kahvaltı yapıp güne zinde başlanabilir. Dr. Haluk Saçaklı
Obezite Uzmanı
