Kelime Analizi 152: Yezdan

kenz-i mahfi

Sorumlu
YEZDAN (يزدان)

Mecûsilikte ilahlara verilen unvandır. İslamiyet sonrasında tek ilahı ifade etmek için kullanılmıştır. İran'da eskiden "tanrı" kelimesinin karşılığı olarak "yazata" kelimesi kullanılmıştır. Bu kelimenin çoğulu da "yezdân"(يزدان) kelimesidir. Bu kelime "tapınmak, tâzim ve takdimde bulunmak" manasına gelen "yaz" fiilinden türetilmiştir.

"Yazata" kelimesi Sasaniler döneminde ruhban sınıfı tarafından Pehlevice kaleme alınan ve Avesta metinlerinin yorumu kabul edilen Zend edebiyatında "yazd izad, yezdân izedân" olarak zikredilmiştir. Sasanilerin din anlayışında "yazd izad" ifadesi iyiliği temsil eden unsurları ifade etmektedir. Pehlevi dini metinlerinde "tapınılmaya değer varlıklar, tanrılar" manasında "yezdân, izedân" şeklinde zikredilmişdir. Yeni Farsça'nın teşekkül etmesiyle birlikte "tek ve yegane tanrı" manasında kullanılmaya başlanmıştır. Mecusiler de "tek tanrı" manasında "Yezdân" (يزدان) kelimesini kullanmışlardır. Mecusiler düalist bir güruh olup nur unsurunu "yezdân" (يزدان) yani ilah olarak kabul etmişlerdir. Nur kelimesinin Farsça'sının "yezdân" (يزدان) olduğu rivayet edilmiştir. "Yezdân" (يزدان) kelimesi aslında çoğul bir kelime olmakla birlikte Mecusilerce "Ahura Mazda" ismini verdikleri ilahlarını isimlendirmek için kullandıkları bir kelimedir. Bu durumun Mecusilerin, İslam coğrafyasında zımmi statüsünde yaşamak için kendilerini tek tanrıcı olarak takdim etmeleriyle bağlantılı olduğu kabul edilmektedir. Daha sonraki dönemlerde "Yezdân" (يزدان) kelimesi tek ilahı yani "Allah"ı (CC) ifade eder tarzında İslami edebiyatta yer almıştır. "Yezdân" (يزدان) kelimesi ateşe tapan sapkın bir güruh olan Mecusilerde "ilah, mevlâ" demektir. Fakat onların taptıkları ilahları "ateş" olduğu için bu güzel kelimeyi maalesef yanlış yolda kullanmışlardır. İslamiyette ise bu güzel kelime ele alınarak alemlerin yaratıcısı olan Allah'ı (CC) ifade etmek için kullanılmıştır.

Risale-i Nur Külliyatı'nda "Yezdân" (يزدان) kelimesi toplam 11 defa zikredilmiştir. Bunlardan sadece bir yerde ateşperest Mecusilerin ilah olarak kabul ettikleri "Yezdan"ı ifade etmek için kullanılmıştır. Risale-i Nur'da "Lütf-u Yezdan, hükm-ü Yezdanî, hitab-ı Yezdanî, Habib-i Yezdan, nur-u çırağ-ı Yezdan ve Nur-u Yezdân" terkipleri şeklinde geçmektedir.

"Yezdan" (يزدان) kelimesinin Ebced Değeri: 92'dir.
 
Üst