Hamiyetkar
Well-known member
Kürt kimliğinde medreselerin durumu hep dikkate alındı. 1. Dünya Savaşı öncesine kadar pek çok Kürt medresesi vardı. Medrese, ders verilen yer, dershane anlamına gelir. Cizre'de, Botan beylerinin medresesi (Medresa Sor), Müks'teki Hesenê Weli Bey'in medresesi, Van'daki Şikal, Bitlis Hizan'daki Xeyda Medresesi, Beyazıt, Çolemerik, yine Van'daki Bediüzzaman Said Nursi, Bitlis, Norşin, Muş, Oxin, Silvan, Diyarbekir, Tillo, Musul ve Zaho medreseleri ünlüydü. Siirt'te Mela Xelilê Serti'nin medresesi de bu medreselerden aşağı değildi. Hizan'ın Xeyda köyünde Seyit Ali önderliğindeki medresenin hocası Solhanlı Mela Selim 1913–1914 yıllarında ittihatçı hükümete başkaldırdı. Şeyh Şehabettin, kardeşi Seyit Ali (Kamuran İnan'ın dedeleri) ve Mela Selim Bitlis'te idam edildiler. Medreselerde Arapça, Farsça kitaplar ve Kuran-ı Kerim Kürtçe yorumlanıyordu. Kürtçe şiir ve divan yazan hocalar kısa zamanda ünlendiler. Kürt beylerinin birer medresesi vardı ve bu medreselerin geçimlerini bey ve yandaşları karşılıyordu.
[FONT=book antiqua,palatino]Bu medreselerde Melayê Batê'nin yazdığı Kürtçe Mevlüt, Ahmedê Xanê'nin yazdığı Nûbıhar, "Arapça-Kürtçe Sözlük" ve ayrıca çok sayıda Arapça bazı Kürtçe dini kitaplar okutuluyordu. Kürtçe olan Siirtli Mela Xelil'in yazdığı "Mehcül Enam" ve Ahmedê Xanê'nin "Eqida İmanê" kitapları bunlardandı. Bu medreselerden yetişen birçok ünlü Kürt şairi vardı ve bunlar Kürt edebiyatında önemli bir yere sahiptiler. Öyle ki, son modernite öncesi şairlerin hemen hemen tümü medrese kökenlidir. Öyle ki bu medreseler Kürt toplumunun sosyal yapısını da etkilediler. Kürt edebiyatında ve düşünce tarzında tasavvufi öz öne çıkarıldı. Dinsel biçimde de olsa, müzik toplumda başvurulan bir yaşam biçimi oldu ve yüce bir yer aldı. Musiki ile Allah'a yakarış, ulaşma ve yakınlaşma, Kürt toplumunun diğer yaşam alanlarında musikiyi önemli kıldı. Düğünlerde, efsane ve tarihi olayların anlatımında musiki kullanıldı.[/FONT]
[FONT=book antiqua,palatino]Bu medreselerde Melayê Batê'nin yazdığı Kürtçe Mevlüt, Ahmedê Xanê'nin yazdığı Nûbıhar, "Arapça-Kürtçe Sözlük" ve ayrıca çok sayıda Arapça bazı Kürtçe dini kitaplar okutuluyordu. Kürtçe olan Siirtli Mela Xelil'in yazdığı "Mehcül Enam" ve Ahmedê Xanê'nin "Eqida İmanê" kitapları bunlardandı. Bu medreselerden yetişen birçok ünlü Kürt şairi vardı ve bunlar Kürt edebiyatında önemli bir yere sahiptiler. Öyle ki, son modernite öncesi şairlerin hemen hemen tümü medrese kökenlidir. Öyle ki bu medreseler Kürt toplumunun sosyal yapısını da etkilediler. Kürt edebiyatında ve düşünce tarzında tasavvufi öz öne çıkarıldı. Dinsel biçimde de olsa, müzik toplumda başvurulan bir yaşam biçimi oldu ve yüce bir yer aldı. Musiki ile Allah'a yakarış, ulaşma ve yakınlaşma, Kürt toplumunun diğer yaşam alanlarında musikiyi önemli kıldı. Düğünlerde, efsane ve tarihi olayların anlatımında musiki kullanıldı.[/FONT]