Sual: Zindan-ı atâlete düştüğümüzün sebebi nedir?
Cevap: Hayat bir faaliyet ve harekettir. Şevk ise matiyyesidir. İşte, himmetiniz şevke binip mübareze-i hayat meydanına çıktığı vakit, en evvel düşman-ı şedîd olan yeis rastgelir. Kuvve-i mâneviyesini kırar. Siz o düşmana karşı -1- kılıncını istimal ediniz.
Sonra müzahemetsiz olan hakkın hizmetinin yerini zapteden meylüttefevvuk istibdadı hücuma başlar. Himmetin başına vurur, atından düşürttürür. Siz -2- hakikatini o düşmana gönderiniz.
Haşiye43
Adaletin tevziinde adalet olmazsa zulüm görünür. Bir hatır için bin hatır kırılmaz. Şiddet ayrı, hamiyet ayrıdır. Bir hod-pesend hakkı iltizam etse, çokları haksızlığa sevk eder, belki mecbur eder.
1 "Ümidinizi kesmeyin." Zümer Sûresi: 39:53.
2 Allah için olunuz.
Sonra da ilel-i müteselsiledeki terettübü atlamakla müşevveş eden aculiyet çıkar, himmetin ayağını kaydırır. Siz, -1- 'yu siper ediniz.
Sonra da, medeni-i bittab olduğundan ebnâ-yı cinsinin hukukunu muhafazaya ve hakkını onlar içinde aramaya mükellef olan insanın âmâlini dağıtan fikr-i infiradî ve tasavvur-u şahsî karşı çıkar. Siz de, -2- olan mücahid-i âlîhimmeti mübarezesine çıkarınız.
Sonra, başkasının tekâsülünden görenek fırsat bulup, hücum edip belini kırar. Siz de, -3- olan hısn-ı hasîni himmete melce ediniz. Sonra da acz ve nefsin itimatsızlığından neş'et eden ve işi birbirine bırakmak olan
1 "İbadette, musibette ve günahtan kaçınmakta sabırlı olun; sabır yarışında düşmanlarınızı geride bırakın; her an cihada hazırlıklı bulunun." Âl-i İmrân Sûresi: 3:200.
2 "İnsanların en hayırlısı onlara faydalı olandır." el-Aclûnî, Keşfü'l-Hafâ, 2:463; el- Münâvî, Feyzü'l-Kadîr, 3:481, no: 4044.
düşman-ı gaddar geliyor. Himmetin elini tutup oturtturur. Siz de, -1- olan hakikat-i şâhikayı üzerine çıkarınız. Tâ, o düşmanın eli o himmetin dâmenine yetişmesin.
Sonra, Allah'ın vazifesine müdahale eden dinsiz düşman gelir; himmetin yüzünü tokatlar, gözünü kör eder. Siz de, -2- olan kâr-âşina ve vazifeşinas olan hakikati gönderiniz. Tâ onun haddini bildirsin.
Sonra, umum meşakkatin anası ve umum rezaletin yuvası olan meylürrahat geliyor. Himmeti kaydeder, zindan-ı sefalete atar. Siz de, -3- olan mücâhid-i âlicenabı o cellâd-ı sehhara gönderiniz.
1 "Siz doğru yolda oldukça, sapıtmış olanlar size zarar veremez." Mâide Sûresi: 5:105.
2 Efendine efendi olmaya çalışma.
Emrolunduğun gibi dosdoğru ol. (Hud Sûresi: 112)
3 "İnsan için ancak çalıştığının karşılığı vardır." Necm Sûresi: 53:39.
Evet, size meşakkatte büyük rahat var. Zira, fıtratı müteheyyic olan insanın rahatı yalnız sa'y ve cidaldedir.