Cevap: 9. Ders: Eserin Kemali Müessirin Kemalini Gösterir..
[NOT]Ef’âlin mükemmeliyeti dahi, o sâniin taktığı isim ve lâkapların mükemmeliyetini gösterir. Esmânın mükemmeliyeti, sıfâtın mükemmeliyetine delâlet eder. Sıfâtın mükemmeliyeti, şuûnatın mükemmeliyetini tasrih eder. Şuûnatın mükemmeliyeti dahi, o nakkaşın mükemmeliyet-i zâtına delâlet eder.[/NOT]
Madem o fiiller mükemmeldir. O sarayın sanatkarının isimleri de mükemmeldir. Mesela saraydan maksat hikmettir. Bir faydaya binaen vücuda getirilmiştir. Haliyle sanatkarının hakîm olduğunu gösterir. Eğer sarayın penceresi olur da camları olmazsa, ya da kapıları olur da kapılarının kolları olmazsa sanatkar hakîmdir diyemeyiz. Bunun gibi sarayda gözetilen hikmetlerin herbirisi ne kadar ince ve hassas bir şekilde tasarlanıp, yerine getirilmiş ise, o nisbette sanatkarının isimlerinin mükemmeliyetini gösterir.
İsimlerdeki mükemmeliyet sıfattaki mükemmeliyete delalet eder. Sarayı vücuda getiren Kadir isminin mükemmelliği, sanatkarının Kudret sıfatının mükemmelliğinin tezahürüdür.
Sıfatın mükemmelliği, şuunatının mükemmelliğine delil olur. Eğer mükemmel bir saray yapma becerisi olmasa idi, mimar sarayı vücuda getiremeyecekti. Çünkü becerilerinin yetersizliğinden, sarayı yapmaya cesaret edemeyecekti. Madem ki saray yapılmış ve muhteşemdir, o zaman onun yapılmasında ne kadar isim ve sıfat varsa, o isim ve sıfatları harekete sevkeden, sanatkarının şuunatındaki mükemmellikten ileri gelir.
Ve şuunatın mükemmelliği, şuunatı yapan Zatın da mükemmel olduğuna delalet ediyor. Sanatkar mükemmel olmasa kabiliyetlerinde eksiklik olurdu. Bu da eserde kusur ve eksiklerin olmasına sebeb olurdu. Madem eser kusursuz, eserin oluşumuna kadar olan, ef'al, esma, sıfat, şuun ve Zat silsilesi de kusursuz olması icab ediyor.
