Kýrýk Testi
Well-known member
Bu mezhep Emevîler döneminde ortaya çıktı. Abbâsîler döneminde uzun bir zaman İslâm düşünce âlemini meşgul etti. Suriye, Irak, Mısır, Isfahan, Cürcan, Horasan gibi İslâm beldelerinde kısmen tesirini gösterdi. Ehl-i Sünnetten ayrılan bâtıl bir mezheptir.
Ortaya ilk çıkış tarihi ve sebebi konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmekle beraber, genel olarak kabul gören; Basra’da hicrî ikinci asrın başlarında Vâsıl bin Atâ’ ve Amr bin Ubeyd tarafından kurulduğudur. Hicrî üçüncü asrın başlarında da Bişr bin el-Mu’temir tarafından Bağdat Mu’tezilesi kurulmuştur.
Vâsıl bin Atâ’, Hasan Basrî’nin ilmî sohbetlerinde hazır bulunurdu. Bir gün “Büyük günah işleyenin durumu” meselesi gündeme geldi. Vâsıl bin Atâ’, Hasan Basrî’ye muhalefet ederek, büyük günah işleyenin kesinlikle mü’min olmadığına, mü’minlikle kâfirlik arasında bir derecede bulunduğuna inandığını söyledi. Ardından Hasan Basrî’nin meclisinden ayrılıp camide kendisine başka bir meclis kurdu. Bu ayrılık daha sonra bir ekol hâlini aldı.
İmanla ilgili konularda Kur’ân ve akla itibar ettiler, ancak aklı bunların üstünde tuttular. Öyle ki, âhiret âlemini dünyada geçerli olan kanunlarla karşılaştırarak açıklamaya çalıştılar. Âhiretle ilgili delillerden sağlam olmayanları reddetme, sağlam olanları da açıklama yoluna gittiler. Ayrıca, birşeyin iyiliği ve kötülüğü hakkında da akla dayanarak hüküm verdiler. Onlara göre, iyilik ve kötülük, iyi ve kötü şeylerde bulunan birer zatî özelliktir. Cenâb-ı Hakkın emir ve yasakları da o zatî özelliğe tâbidir.
Ortaya ilk çıkış tarihi ve sebebi konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmekle beraber, genel olarak kabul gören; Basra’da hicrî ikinci asrın başlarında Vâsıl bin Atâ’ ve Amr bin Ubeyd tarafından kurulduğudur. Hicrî üçüncü asrın başlarında da Bişr bin el-Mu’temir tarafından Bağdat Mu’tezilesi kurulmuştur.
Vâsıl bin Atâ’, Hasan Basrî’nin ilmî sohbetlerinde hazır bulunurdu. Bir gün “Büyük günah işleyenin durumu” meselesi gündeme geldi. Vâsıl bin Atâ’, Hasan Basrî’ye muhalefet ederek, büyük günah işleyenin kesinlikle mü’min olmadığına, mü’minlikle kâfirlik arasında bir derecede bulunduğuna inandığını söyledi. Ardından Hasan Basrî’nin meclisinden ayrılıp camide kendisine başka bir meclis kurdu. Bu ayrılık daha sonra bir ekol hâlini aldı.
İmanla ilgili konularda Kur’ân ve akla itibar ettiler, ancak aklı bunların üstünde tuttular. Öyle ki, âhiret âlemini dünyada geçerli olan kanunlarla karşılaştırarak açıklamaya çalıştılar. Âhiretle ilgili delillerden sağlam olmayanları reddetme, sağlam olanları da açıklama yoluna gittiler. Ayrıca, birşeyin iyiliği ve kötülüğü hakkında da akla dayanarak hüküm verdiler. Onlara göre, iyilik ve kötülük, iyi ve kötü şeylerde bulunan birer zatî özelliktir. Cenâb-ı Hakkın emir ve yasakları da o zatî özelliğe tâbidir.