topraktoprak
Well-known member
ALİ DEMİREL
1. Nişanlılık nedir?
Nişan, evlilik öncesi evliliğe hazırlık döneminin adıdır. Nişanlılık dönemi, evlenecek kişilerin ve ailelerin birbirlerini tanımalarını sağlar. Nişanlanma, memleketimizde yaygın bir âdet olduğu gibi, dinimizde de yeri olan bir husustur. Nitekim Peygamberimiz, Hz. Âişe ile üç sene kadar nişanlı kaldıktan sonra evlenmişlerdir. Böylece, nişan aynı zamanda bir sünnet sayılmaktadır. (Müslim, Nikâh, 69) Dinimizde evleneceklerin nikâhtan önce birbirlerini görmesi ve tanıması için nişanlılık devresi caiz görülmüştür. Çünkü iki insanın bir araya gelip mutlu bir evlilik hayatı kurabilmeleri için birbirlerini iyi tanımaları şarttır. Bunun için önce sağlıklı bir nişanlılık dönemi yaşanması uygun görülmüştür.
2. Nişanlılık, evlilik midir?
Nişan, bir evlilik olmayıp evlilik vaadinden ibarettir. Nişanlılık, taraflara evliliğin verdiği yakınlığı, birlikte yaşama hakkını ve yetkisini vermez. Yani mahremiyet bakımından nişanlılar, birbirlerine iki yabancı durumundadır. Bu durum, daima göz önünde tutulmalıdır. Nitekim nişanı, bir evlilikmiş gibi telâkki ederek nişanlılar arasındaki mahremiyet sınırına dikkat edilmemesi neticesinde, toplumumuzda pek çok üzücü ve aileleri sıkıntıya sokacak durumlar görülmekte ve duyulmaktadır. Bu hususta titizlik gösterilmemesi sonunda tarafları pişmanlığa düşüren bazı hataların çıkma ihtimali göz ardı edilmemelidir. Resmî nikâh yapılıncaya kadar her iki taraf da meşruiyet sınırını aşmamaya itina etmelidir.
3. Nişandan dönmek caiz mi?
Beraberliklerini sürdüremeyeceklerini anlayan nişanlılar her zaman için nişanı bozma hak ve yetkisine sahiptirler. Nişanlıların mesut bir yuva kuramayacakları hususunda ciddi belirtiler çıkarsa, nişan sözleşmesine nihayet verilebilir. Böyle bir durumda alınmış olan hediyeler karşılıklı olarak geri verilir; taraflar helalleşmeyi de sağlamaya çalışırlar. Nişan atma her ne kadar bir haksa da bu hakkı, kimseyi incitmeden, maddî ve manevî zarara uğratmadan kullanmak en doğrusu ve en hoş olanıdır.
4. Nişandan dönen biriyle evlenilmez mi?
Nişandan dönen bir kız veya erkekle elbette evlenilebilinir. Çünkü artık o kimseyi bağlayıcı bir durum ortadan kalkmıştır. Ancak başkasının nişanlısı olan bir kadına evlenme teklif etmek caiz değildir.
5. Nişanlılık döneminde aldatıcı davranışlar, roller kişilikleri maskeliyor mu?
Nişanlılık döneminde taraflar birbirlerinin kusurlu yanlarını gizlemeye çalışabilirler. Gerçek yüzlerini ortaya koymayabilir, kendilerini olduklarından başka türlü göstermeye çalışabilirler. Ancak bu tarz aldatıcı tavır ve söylemler, ilişkinin daha başlangıçta yanlış temellendirilmesi demektir. Uzun vadede her iki taraf da bundan zararlı çıkarlar. O yüzden nişanlılık döneminde taraflar, kendilerini oldukları gibi göstermeliler, aldatıcı tavırlardan uzak durmalılar.
GÜLAY ATASOY
6. Gençler ailelerinden habersiz nişanlanabilir mi?
Maalesef son zamanlarda gençlerin ailelerinden habersiz nişanlanmaları moda oldu. Özellikle üniversiteye gelen ve yalnızlık hisseden gençler bu duygudan kurtulmak için nişanlanıyor. Sonunda ise genç kızın mağdur olacağı çok acı tablolar ortaya çıkıyor. Böyle üzücü olayların yaşanmaması için gençler mutlaka ailelerinin görüşünü almalıdır. Çünkü ‘gençlik damarı akıldan ziyade hissiyatı dinler. His ve heves ise kördür’ geleceği görmeyebilir.
7. Nişanlılıkta duygusal çatışmalar yaşıyor ve çiftler birbirine ısınamıyorsa ne yapmalı?
Bazen gençler, “nikâhta keramet var” sözüyle birbirine ısınamadıkları halde evlendiriliyor. Halbuki nikâhtaki keramet birbirini sevmeyen iki insanın nikâhlandıktan sonra birbirlerini sevecekleri anlamına gelmiyor. Böyle gençler eğer bir türlü birbirine ısınamıyorsa ayrılmaları daha doğru olur. Çünkü evlilikte sevgi çok önemli, hatta arabayı yürüten benzin hükmündedir. Benzinsiz araba yürümediği gibi, sevgisiz evlilik de yürümez.
8. Bakış açısı farklılıkları ortaya çıkıyorsa buna nasıl yaklaşmalı?
Mutsuzluğa ve büyük çatışmalara sebep olan bakış ayrılıkları olan gençlerin ilk başta nişanlanmamaları gerekir. Mesela delikanlı eşinin örtünmesini ister, genç kız da ‘asla’ derse bu, evlilikte büyük çatışmalara ve hatta ayrılmaya bile sebep olabilir. Şayet bu farklılıklar ufak tefek şeylerse karşılıklı konuşarak anlayışla aşılabilir.
9. Nişanlı çiftler eşya krizini nasıl aşmalı?
Birbirini seven ve mutlu olacaklarına inanan iki gencin basit şeylere takılmaması gerekir. Hz. Fatıma validemiz evlendiğinde tüm eşyası ne kadardı? Ezvac-ı tahiratın evlilikleri yine hâkeza… Dünyanın faniliği düşünülür ve sünnete uyulursa bu problemler kendiliğinden ortadan kalkar. Bilmem hangi otellerde ve eşyalarla yapılan düğünlerin birkaç gün sürdüğüne şahit oluyoruz.
10. Birbirinizin aileleri hakkında söylenen laflara inanmalı mı?
Bazen de aileler hakkındaki sözler abartılı olabiliyor. Veya çevredeki kötü niyetli insanlar, arada söz taşıyarak ailelerin ve nişanlı çiftlerin arasını açabiliyor. Bu sözlerin doğruluk payını iyi araştırmak, konuyu tahkik etmeden hükme varmamak gerekir.
MUSTAFA OĞUZ
11. Nişanlılık dönemi aldatıcı olabilir mi? Bu aldatıcılığı öğrenme yolları nelerdir?
Nişanlılık dönemi, evlenecek kişilerin birbirine ister istemez “şirin” görünmeye çalıştığı dönemdir. Bu dönemde taraflar birbirine gerçek yüzlerini göstermezler. Bu süreçte nişanlılar yapmacık davranışlar içine girip gerçek yüzünü sezdirmeyebilir. Aşkın insanın gözünü kör ettiği gerçeğini göz önüne aldığımızda bu aldatıcı davranışları “nişanlı”ların fark etmesi zor olur. Bu durumda yakın çevresindekilerin yardımını almalı, onların görüşlerine önem vermelidir. Bir kişinin gerçek yüzünü, iyi ve kötü yönlerini bütünüyle o kişiyle uzun süre birlikte olan kişiler bilebilir. Bu da o kişinin aile, komşu, iş ve arkadaş çevresindeki kişilerdir. Bu kişilerden “nişanlı” ile ilgili sağlıklı bilgi alınabilir. Bunun yolu da bu çevredeki kişiler arasında bir araştırma yapmaktır. Bunu nişanlı kişi değil de bir yakını yapmalıdır.
BİLGİN KALMIŞ
12. Nişanda ailelerin kültür çatışmaları nasıl önlenebilir?
Nişanda ailelerin kültür çatışmalarını mutlak manada önlemek mümkün değildir. Tek çözüm karşılıklı olarak bazı gerçekleri kabul ve saygıdır. Kültürün çok uzun bir geçmişi olduğu için değiştirilmesi ve yıkılması zordur. Ama dinî hükümlermiş gibi sarılıp mutlaka yapılması gerekir denilip insanlara zor durumlar yaşatılması kesinlikle doğru değildir.
13. Nişanlılıkta aileler de nişanlanır mı?
Ailelerin en aktif olduğu dönem nişanlılık dönemidir. Evlilik sadece iki kişi arasında görünse de bir akrabalık müessesesi kurulacağı için aileler de nişanlanmış demektir. Ama ailelerin değişik yanlış anlamalarından dolayı hayırlı bir işin ortada kalması ise uygun değildir. Ailelerin birbirlerini tanımaları ileride çiftler arasında muhtemel bir sıkıntının daha iyi çözülmesine sebep olacaktır.
14. Nişanlınızı nasıl tanıyabilirsiniz? Tanımanın ölçüleri nedir?
Nişan döneminde eş adayını genel çerçevesiyle tanımak mümkün olsa da ayrıntılarıyla tanımak mümkün değildir. Nişan dönemi genellikle insanların hep iyi yönünü gösterdiği bir dönemdir. Bu da çok normal bir durumdur. Problem ve sıkıntı anında insanların tepkisi, yaklaşımı ve anlayışını doğal bir ortamın dışında anlamak çok zordur. Zor anlarda ve mutlu anlarında insanların tepkileri kişinin yapısıyla ilgili ipucu verir.
15. Nişanlılık evlilik için bir kriter midir, evliliğin iyi ya da kötü olacağını gösterir mi?
Evet, kriterdir. Nişanlılık dönemi için 6 aylık bir zaman dilimini tavsiye ediyoruz. Bu dönemde beraber ağlayıp beraber gülebiliyorsanız çoğu meseleyi çözmüş ve sizin için uygun eşi bulmuşsunuz demektir.
16. Nişanın amacı evlenecek çiftlerin birbirini tanıması mıdır?
Evet, nişanın amacı bir ömür boyu beraber yaşamayı düşündüğünüz insanı tanıma sürecidir. Olabileceğine veya olamayacağına karar verme dönemidir.
17. Nişanlanan çiftler aynı evde ikamet edebilirler mi?
Haram ve helal dairesine dikkat ederek nişanlı çiftler umuma açık alanlarda baş başa görüşebilirler. Bundaki amaç ise sadece karşı tarafı tanıma olmalıdır. Aynı evde ikamet edemezler.
18. Törensel şeyler yapılmasa olur mu?
Her yörenin farklı âdet ve kültürü var. Nişanların nasıl yapılacağını, törenlerin sade olup olmayacağını kız ve erkek tarafının anlaşarak belirlemesi daha güzel olur.
19. Nişan olmadan nikâh yapılsa olur mu?
Nişan olmadan nikah yapılabilir. Bunda bir sakınca yoktur. Nişan olmadan evlilik olmaz denilemez. Ama evlenecek çiftlerin birbirlerini daha iyi tanımaları için nişanlılık dönemi bir fırsattır. Evlilikten dönmek, nişandan dönmekten çok daha zordur.
ŞEMSİNUR ÖZDEMİR
20. Nişanlanmanın ve nişan bozulmasının kanunî hükmü nedir?
Türk Medeni Kanunu’na göre, nişanlanma, tarafların birbirlerine karşılıklı yazılı veya sözlü olarak kendi serbest iradeleriyle evlenme vaadinde bulunmalarıdır. Tabii ki her hukuki işlem gibi tarafların ayırt etme güçleri (temyiz kabiliyeti) olmak zorundadır. Ancak nişanlanma tarafları evlenmeye zorlayamaz. Kişiler kendi hür iradeleriyle evlenme veya evlenmemede serbesttirler. Taraflar isterlerse tek taraflı veya karşılıklı anlaşma ile nişanı bozabilir. Nişanın karşılıklı anlaşma ile bozulmasına “ikale” denir. İkale ile biten nişanlardan sonra maddi ve manevi tazminat davası açılamaz. Nişanın tek taraflı olarak bozulmasında haklı ya da haksız sebepler maddi ve manevi tazminat davalarının açılabilmesi için önemlidir. Nişanın bozulmasındaki bu haklı ya da haksız sebepleri hakim takdir eder.
Nişan eğer nişanlılardan birinin haksız yere nişanı bozması veya nişanın bozulmasına kendi kusuru ile sebebiyet verip nişanın davacı nişanlı tarafından bozulmasında da maddi tazminat istenebilir. Örnek olarak; A ile B nişanlıdır.
A evlilik için kendisine iyi niyetle kıyafet almıştır, A’nın annesi de evlilik için iyi niyetle davetiye bastırmıştır. (Masrafların talep edilebilmesi için iyi niyetle yapılmaları gerekir.) A, B’nin başkasıyla ilişkisi olduğunu öğrenmiştir ve bunun üzerine A nişanı tek taraflı olarak bozmuştur. A daha sonra mahkemeden bu masraflar için bir maddi tazminat talebinde bulunabilir.
Nişan bozulduktan bir yıl sonra hediyeleri isteyemezsiniz!
Aynı şekilde A’nın annesi de aynı davayı açabilir ve masrafları isteyebilir. Tabii ki bu arada B’nin ilişkisini A, hakime ispat etmelidir. Bu olayda B’nin nişanlılıktaki sadakat yükümlülüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle hakim uygun bir tazminata karar verebilir. Maddi tazminat isteme süresi nişanın bozulmasından itibaren 1 yıldır. Bir yıl sonunda dava açılmazsa dava zamanaşımına uğrar.
Yine burada nişan tek taraflı bir irade beyanıyla sona ermiştir. Nişanın bozulmasında kusuru olmayan taraf manevi zarara uğradığı gerekçesiyle mahkemeye başvurup hakimin bu manevi zararın varlığını kabul etmesi ve bunun üzerine uygun bir para tazminatına karar vermesiyle nişanın bozulmasında kusuru olan taraf diğer davacı tarafa bu tazminatı ödemekle yükümlüdür. Burada da dava açılma süresi 1 yıldır.
Nişan bozulduktan sonra iade edilmesi istenen hediyeler nişanlılık dolayısıyla verilmeli, maddî değeri büyük hediyeler olmalıdır. Bu hediyeler nişanlı ya da onun anne veya babası ya da onlar gibi hareket eden kimseler tarafından istenebilir. Burada da hediyelerin istenebilmesi için nişanın bozulmasından itibaren 1 yılın geçmemesi gereklidir. Taraflara verilen hediyeler aynen mevcut ise aynen, aynen verilemiyorsa mislen, mislen de geri verilemiyorsa sebepsiz zenginleşme kuralları uygulanır. Hediyeler iyi niyetle elden çıkmış ise hediyelerin iadesi istenemez.