Cevap: Açıklamalı Risale Dersleri 31 - Allah - Rahman - Rahîm
ALLAH lafz-ı celalinin kainattaki tecellilerinden, RAHMAN isminin dünyadaki tecellilerinden ve RAHİM isminin kainatın en küçük ve kapsamlı bir modeli olan insandaki tecellilerinden, alem sahifesinde nurani satırlar teşkil eden, ehadiyetin üç sikkesini gördük. Bu zaviyeden baktığımızda Bismillahirrahmanirrahim deki lafz-ı celal olan ALLAH, RAHMAN VE RAHİM isimleri nasıl bir arada yanyana yazılmış ise, KAİNAT, DÜNYA VE İNSAN da bu isimlerin tecellisinden kaynaklanan çok yakın ilişki ve bağ içerisindeler. Yani BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM bu üçünün arasındaki irtibatı sağlamlarştırmış, herbirini diğerine delil kılmış.
Allah'ın isim ve sıfatları, tüm kainattan başlayarak dünyada ve nihayetinde insanda tecelli ediyor. Bu sıralamaya aynı şekilde muvaffak olmak isteyen insan, yani o tecellileri yukarıdan aşağıya doğru görmek ve anlamak isteyen insan, kainatın üzerinde bir yere çıkması ve onu görebilecek bir göze sahip olması gerekiyor. İşte bu yüzden insan bu sıralamada, kendinden başlayarak kainatı anlamalıdır. Çünkü kendisi de onun bir fihristesidir. Onda ne varsa aynısı kendi mahiyetinde de vardır.
İnsanî arş ifadesi, insanın terakki edebileceği en yüksek makam anlamında. İnsan kendinden başlayarak Allah'ın isim ve sıfatlarının tecellilerini tefekkür ve mütalaa etmeye başladığında, dünya ve kainatta da aynı tecellileri müşahede edecek ve aklen, kalben ve ruhen terakki edecek yolu bulmuş olacaktır.
