Cevap: Açıklamalı Risale Dersleri 52 - Din ve İlimle Meşgul Olanların Hediye Almaları
[NOT]Altıncısı: Ve istiğnâ sebebinin en mühimi, mezhebimizce en muteber olan İbn-i Hâcer diyor ki: “Salâhat niyetiyle sana verilen birşey sâlih olmazsan kabul etmek haramdır.”5
İşte, şu zamanın insanları, hırs ve tama’ yüzünden, küçük bir hediyesini pek pahalı satıyorlar. Benim gibi günahkâr bir biçareyi, sâlih veya velî tasavvur ederek, sonra bir ekmek veriyorlar. Eğer -hâşâ- ben kendimi sâlih bilsem, o alâmet-i gururdur, salâhatin ademine delildir. Eğer kendimi sâlih bilmezsem, o malı kabul etmek caiz değildir. Hem âhirete müteveccih a’mâle mukàbil sadaka ve hediyeyi almak, âhiretin bâki meyvelerini dünyada fâni bir surette yemek demektir.
[/NOT]
İbn-i Hacer, Şafi mezhebinin en büyük müçtehit imamlarındandır ve içtihadına dayanarak "Birisinin bu kişi salih bir insandır, diye verdiği hediyeyi şayet alan kişi salih değilse, almasını haram" olarak değerlendiriyor. Üstad Hazretleri de bu mutlak ve salahiyetli müçtehidin yorumuna dayanarak, bu hükmü mesleğinin en önemli esası olan istiğna prensibine bir delil ve esas yapıyor. Bize de bu hususta tam bir örneklik teşkil ediyor.
İbn-i Hacer’in bu içtihadı bir çok suistimallerin yolunu kapatan bir içtihattır. Zira bu millet salih insanlara karşı cömert ve eli açıktır, hem canı hem de malı ile diama salih insanların arkasında zahirdir. Böyle olunca bir takım hırslı ve hileci insanlar, milletin bu iyi ve saf niyetini suiistimal edip geçimlik haline dönüştürebiliyorlar. Tarihte bunun örnekleri çoktur. Öyle ise salih görünümünde olduğu halde, hakikat noktasında ehl-i fısk olanlara dikkat etmek gerekir ki, bu içtihat bir cihetle bu inceliğe dikkat çekiyor denilebilir.
Üstad'ın, Eğer -hâşâ- ben kendimi sâlih bilsem, o alâmet-i gururdur, salâhatin ademine delildir. Eğer kendimi sâlih bilmezsem, o malı kabul etmek caiz değildir." cümlesi, İbni Hacer’in açıklamasına farklı bir boyut kazandırıyor; adeta kapıyı tamamen kapatıyor. Bir kişi salihim, öyle ise alabilirim derse, bu onun salih olmadığına delil olup almamasını gerektiriyor; şayet salih değilse zaten alamıyor. Özetle Üstad'ın içtihadı şudur ki, bu kapı bu zamanda kapalıdır.
Sorularla Risale | "İbn-i Hâcer diyor ki: "Salâhat niyetiyle sana verilen birşey sâlih olmazsan kabul etmek haramdır." Bu ifadeyi nasıl anlamalıyız?
