ABDULLAH4
Forum Yöneticisi
4 Aralık 1795 tarihinde Ecclefechan’da (Dumfriesshire, İskoçya) doğdu. Kalabalık bir aile çocuğuydu ve annesiyle birlikte sekiz kardeşine olan aşırı bağlılığını ömür boyu sürdürdü. Annan Akademisinin ardından Edinburg Üniversitesini bitirdi. Babası papaz olmasını istediyse de buna ilgi göstermedi. Matematik eğitimini alarak 1814’te bu dersi vermeye başladı. Bir süre sonra öğretmenliği bırakarak, 1819 yılında aynı Üniversiteye, hukuk eğitimini almak üzere geri döndü. Bu tarihlerden itibaren inanç dünyasında önemli değişiklikler ve gelişmeler oldu. Bu durumu 1836 yılında kaleme aldığı “Bay Teufelsdröckh’ün Yaşamı ve Düşünceleri” adlı eserinde yazdı. Bu arada, Alman Edebiyatına ve özellikle Goethe’ye ilgi duydu. 1826 yılında evlendi.
Geçimini yazdığı yazılarla sağlamaya çalışıyordu. Ancak yeterli gelir elde edemiyordu. Buna rağmen fikirlerinden taviz vermediği gibi, büyük bir tarih eserini yazmaya başladı. Bu eserle beraber yoğun tarih araştırmalarına girişti. 1837 yılında eserini tamamlayınca çok büyük alâka görerek halkın sevgisini kazandı.
1837 yılında “Fransız Devrimi” adlı büyük eserini kaleme aldı. Yalnızca giysilere ve dış görünüşe önem verilen, riyakar bir toplumda yaşamaktan müthiş bir derecede rahatsız oldu. Fransız Devrimi sonrası saray mensubu ve soyluların çılgınlık ve bencilliklerini eleştirdi. Bu durum onu mânevî değerler üzerinde daha fazla yoğunlaşmasını netice verdi.
Toplumda şiddetli bölünmelere, zengin-fakir arasındaki uçurumların büyümesini netice veren kapitalist sisteme şiddetle karşı çıktı. Chartism (1840), Kahramanlar (1841), Geçmiş ve Bugün (1843) adlı eserlerinde, “bırakın yapsınlar” yaklaşımını eleştirdi Burjuva sınıfının vurdumduymazlığı ile rejim karmaşasına eleştiriler yöneltti. Bozulan ve gittikçe yok olan değerler üzerine eğilerek, bunların yaşatılması veya yeniden topluma kazandırılması gereği üzerinde durdu.
Ülke çapında bir üne kavuşup maddî sıkıntıları aştığı, feraha ulaştığı bir anda eşinin ölümü, hayatı üzerinde çok etkili oldu. Bundan sonra geçen on beş yıl boyunca kendini toparlayamadı.1881 yılında, Londra’da öldü.
Carlyle, 1841’de yayınlanan On Heroes, Hero-Worship and the Heroic in History adlı eserinde; Hz. Muhammed’i kahramanı, Dante ve Şhakespeare’i sevdiği şairleri, Luther ve Knox’u din adamı, Johnson ve Burns’i edebiyatçı, hükümdar olarak da Cromwell ve Napoleon’u gördüğünü ve beğendiğini yazdı (Bu kitabın Hz. Muhammed (a.s.m.) ile ilgili kısmı, Peygamber Kahraman Muhammed adıyla Türkçeye tercüme edildi ve 1958 tarihinde yayınlandı. Bu eserin ilgili bölümlerinden bir kısmınına Üstad Bediüzzaman bazı eserlerinde temas etmiş, övgü dolu ifadeler kullanmıştır).
Ömrü boyunca arayış içinde olan ve çok sayıda eser okuyan Carlyle, kiliseyi ve Hıristiyanlığı eleştirdiği gibi Hz. Muhammed’e (a.s.m.) olan hayranlığını da açıklamaktan ve eserlerinde belirtmekten çekinmedi. Hakka taraftar olup, İslâm Peygamberinin faziletlerini dile getirdi ve övgüler yağdırdı. Dini taassubun hüküm sürdüğü ve İslâm beldelerinin tek tek işgal edildiği bir dönemde bir üniversite rektörünün Hz. Muhammed (a.s.m.), Kur’ân-ı Kerim ve İslâmiyet hakkındaki övücü sözleri dikkate değerdir.