Cevap: Güncel Dersimiz: İbadetin Mânâsı Şudur ki: Dergâh-ı İlâhîde Abd...
Yani, Rububiyetin saltanatı, nasıl ki ubûdiyeti ve itaati ister.
İhtiyaçları bitip tükenmek bilmeyen, aciz, kusurlu bir insan dahi bir ülkeye hükümdar olduğunda, o ülke raiyetinin kendisine itaat etmesini ister. Çünkü saltanatın gereği, o saltanat altında bulunanların itaatini ister. Aksi halde bir saltanattan bahsedilemez. Hatta itaat etmeyenlere ceza vermek için hapisler inşa edilir. Basit ve devamlılığı olmayan saltanat dahi raiyyetinin itaatine bu kadar önem verir. Oysa Allah cc. tüm kainata hükmediyor. Kudretinin dairesinden hiçbirşey hariç kalamıyor. İlminin dairesinden hiçbirşey gizlenemiyor. Ezelden ebede tüm zaman ve mekanlar onun taht-ı tasarrufunda. O'nun idare ve terbiyesi altında herşey. Zerrelerden şemslere kudreti, rahmeti, ilmi, hikmeti, tüm esma ve sıfatlarının tecellileri nüfuz eden bir saltanat; elbetteki saltanatı altındakilerin itaatlerini ister, ubudiyetlerini ister.
Rububiyetin kudsiyeti, paklığı dahi ister ki, abd, kendi kusurunu görüp, istiğfar ile ve Rabbini bütün nekaisten pak ve müberra ve ehl-i dalâletin efkâr-ı batılasından münezzeh ve muallâ ve kâinatın bütün kusurâtından mukaddes ve muarra olduğunu, tesbih ile, Sübhanallah ile ilân etsin.
Allahın tüm kainatı idaresi altında bulundurması Ona itaati gerektiriyor. O idare ve terbiyedeki kudsiyet ve paklık ise; kulun kendi acizliklerini, kusurlarını görmesini gerektiriyor. Allah cc. tüm kainatı ve içindekileri kusursuz şekilde terbiye ve idare ediyor. Bütün canlıların ihtiyaçları olan rızkı zamanında ve en mükemmel tarzda onlara yetiştiriyor. Her canlının hayatını muhafaza için gereken cihazları, yine en mükemmel şekilde onlara veriyor. Hayatlarının idamesi, iaşelerini kazanmak için gereken cihazları da yine en mükemmel şekilde veriyor. En muhtaç oldukları anda onlara şefkatinin tecellilerini hizmetkar ediyor. Bir yavruya annesinin şefkatini hizmetkar ediyor. İnsan ise sürekli bir ihtiyaç içinde. Her an havaya muhtaç; havayı gönderen Allah. Suya muhtaç; suyu gönderen de Allah. Yeme içmeye muhtaç; nimetlerin her türlüsünü yaratan Allah. Uykuya ve çalışmaya muhtaç; geceyi ve gündüzü insanın bu ihtiyaçları için yaratan Allah. Sevgiye muhtaç; sevip sevileceği herşeyi yaratan yine Allah. Merhamete muhtaç; hastalandığında, aciz kaldığında onun etrafında, şefkatinden dolayı insanları pervane eden yine Allah. Bunlar aklımıza gelip sayabildiklerimiz. Bunlara benzer sonsuz ihtiyaçlar içinde kıvranıyoruz. İbadetlerimizle bu ihtiyaçlarımızı, eksikliklerimizi, kusurlarımızı, aczimizi itiraf etmiş oluyor; Allahın büyüklüğünü, kusursuzluğunu da takdis etmiş oluyoruz inşaallah.
