Cevap: Yirmi Üçüncü Lem'a - Sayfa 301
<!-- This file was converted to xhtml by Writer2xhtml ver. 0.5 beta2. See Writer2LaTeX has moved for more info. --><META name=description content=""><META name=keywords content=""><STYLE type=text/css media=all> body {font-family:'Trebuchet MS',Arial,serif;font-size:12.0pt} </STYLE>makine-i vücudunu icad eden, içindeki kör tabiatın, kâinatı halk ve idare edecek bir kudret ve hikmet sahibi olduğunu farz etmek lâzım gelir. Bu ise bir muhal değil, belki binler muhaldir.
Elhasıl, nasıl ki Zât-ı Vâcibü’l-Vücudun şerik ve nazîri mümteni ve muhaldir; öyle de rububiyetinde ve icad-ı eşyada başkalarının müdahalesi, şerîk-i zâtî gibi mümteni ve muhaldir.
Amma İkinci Muhaldeki müşkilât ise: Müteaddit risalelerde ispat edildiği gibi, eğer bütün eşya Vâhid-i Ehade verilse, bütün eşya birtek şey gibi suhuletli ve kolay olur. Eğer esbaba ve tabiata verilse, birtek şey umum eşya kadar müşkilâtlı olduğu, müteaddit ve kat’î burhanlarla ispat edilmiş. Bir burhanın hülâsası şudur ki:
Nasıl ki bir adam, bir padişaha askerlik veya memuriyet cihetiyle intisap etse, o memur ve o asker, o intisap kuvvetiyle, yüz bin defa kuvvet-i şahsiyesinden fazla işlere medar olabilir. Ve padişahı namına, bazan bir şahı esir eder. Çünkü gördüğü işlerin ve yaptığı eserlerin cihazatını ve kuvvetini kendi taşımıyor ve taşımaya mecbur olmuyor. O intisap münasebetiyle, padişahın hazineleri ve arkasındaki nokta-i istinadı olan ordu, o kuvveti, o cihazatı taşıyor. Demek gördüğü işler, şahane olarak bir padişahın işi gibi ve gösterdiği eserler bir ordu eseri misilli harika olabilir.
Nasıl ki karınca o memuriyet cihetiyle Firavun’un sarayını harap ediyor. Sinek o intisapla Nemrud’u gebertiyor. Ve o intisapla, buğday tanesi gibi bir çam çekirdeği, koca çam ağacının bütün cihazatını yetiştiriyor. HAŞİYE-1 Eğer o intisap
[NOT]Haşiye-1
Evet, eğer intisap olsa, o çekirdek, kader-i İlâhîden bir emir alır, o harika işlere mazhar olur. Eğer o intisap kesilse, o çekirdeğin hilkati, koca çam ağacının hilkatinden daha ziyade cihazat ve iktidar ve san’atı iktiza eder. Çünkü, dağdaki, kudret eseri olan mücessem çam ağacının, bütün âzâları ve cihazatıyla, o çekirdekteki kader eseri olan mânevî ağaçta mevcut bulunması lâzım gelir. Çünkü o koca ağacın fabrikası o çekirdektir. İçindeki kaderî ağaç, kudretle hariçte tezahür eder, cismanî çam ağacı olur.[/NOT]
| Firavun: (bk. bilgiler) | Nemrud: (bk. bilgiler) |
| Vâhid-i Ehad: birliği herşeyi kapladığı gibi herbir şeyde de ayrı ayrı tecellîleri görülen Allah | Zât-ı Vâcibü’l-Vücud: varlığı gerekli olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan Zât, Allah |
| burhan: güçlü ve sarsılmaz delil, kanıt | cihazat: cihazlar, âletler |
| cihet: şekil, yön | cismanî: maddî yapısı olan |
| elhasıl: özet olarak | esbab: sebepler |
| eşya: şeyler, varlıklar | halk etmek: yaratmak |
| haşiye: dipnot | hikmet: herşeyin bir gayeye yönelik olarak anlamlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratılması; yüksek bilgi |
| hilkat: yaratılış | hülâsa: öz, özet |
| icad etmek: var etmek, yapmak | icad-ı eşya: varlıkların yaratılması |
| iktidar: güç, kudret | iktiza etmek: gerektirmek |
| intisap: bağlanma | kader-i İlâhi: İlâhi kader, Allah’ın kader kanunu |
| kaderî: kaderle bağlantılı | kudret: Allah’ın bütün varlığı kuşatan güç ve iktidarı |
| kuvvet-i şahsiye: kişisel kuvvet | makine-i vücud: kâinatın küçük bir örneği olan vücut makinası |
| mazhar olmak: erişmek, edinmek | medar: dayanak noktası, sebep |
| memuriyet: memurluk | mevcut: var olan |
| misilli: gibi | muhal: imkânsızlık |
| mücessem: maddî yapısı olan | mümteni: imkânsız |
| münasebetiyle: vesilesiyle, sebebiyle | müteaddit: bir çok, çeşitli |
| müşkilât: zorluklar | namına: adına |
| nazîr: benzer, eş | nokta-i istinad: dayanak noktası |
| risale: Risale-i Nur’u oluşturan bölümlerden her birisi | rububiyet: Allah’ın bütün varlık âlemini kuşatan egemenliği, yaratıcılığı, idaresi ve terbiyesi |
| suhulet: kolaylık | tabiat: doğa, maddî âlem |
| tezahür etmek: görünmek, ortaya çıkmak | umum: bütün, genel |
| âzâ: uzuvlar, organlar | şerik: Allah’a ortak koşulan şey |
| şerîk-i zâtî: doğrudan Allah’ın Zâtına ortak olma |
|
<TBODY>
</TBODY>
