Konuya cevap cer

Cevap: Zerre - Sayfa: 248

rububiyeti de insanın nazarını iktizâ eder ki, hayret ve tefekkür ile takdir ve tahsinlerde bulunsun.

Evet, gül ve çiçeklerin yüzlerini güzelleştiren Zât, nasıl o güzel yüzlere arılardan, bülbüllerden istihsan âşıkları icad etmesin? Ve güzellerin güzel yüzlerinde güzelliği yaratan, elbette o güzelliğe müştakları da yaratır.

Kezâlik, bu âlemi şu kadar ziynetlerle, nakışlarla tezyin eden Mâlikü’l-Mülk, elbette ve elbette o harika, antika, mu’cize manzaraları, ziynetleri, seyircilerden, müşahitlerden, âşık ve müştaklardan, ârif dellâllardan hâli bırakmayacaktır. İşte, câmiiyeti dolayısıyla insan-ı kâmil, halk-ı eflâke ille-i gaiye olduğu gibi, halk-ı kâinata da semere ve netice olmuştur.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Eşya arasındaki tevafuk, Sâniin Vâhid, Ehad olduğuna delâlet ettiği gibi, aralarında bulunan muntazam tehalüf de, Sâniin Muhtar ve Hakîm olduğuna şehadet eder. Meselâ, hayvanların, bilhassa insanların esas âzâlarındaki tevafuk, bilhassa çift âzâlardaki temasül, Hâlıkın vahdetine burhan olduğu gibi, keyfiyetler ve şekillerdeki tehalüf de Hâlıkın ihtiyar ve hikmetine delâlet eder.

İ’lem eyyühe’l-aziz! Mahlûkatın en zâlimi insandır. İnsan kendi nefsine olan şiddet-i muhabbetten dolayı kendisine hizmeti ve menfaati olan şeyleri hem sever, hem kıymet verir. Semeresinden istifade gördüğü şeylere abd ve köle olur.

Ehad: her bir varlık üzerinde birliğinin izleri görünen ve bütün kemâl sıfatların sahibi olan bir Allah	Hakîm: herşeyi hikmetle belirli fayda ve gayelere yönelik olarak mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yaratan Allah
Hâlık: her şeyi yaratan Allah	Muhtar: ihtiyar ve irade sahibi Allah
Mâlikü’l-Mülk: görünen ve görünmeyen her şeyin gerçek sahibi olan Allah	Sâni: her şeyi san’atla ve mükemmel bir şekilde yaratan Allah
Vâhid:  Zâtında, sıfatlarında, isimlerinde, işlerinde ve hükümlerinde asla  ortağı, benzeri ve dengi olmayan ve herşeyi birliğiyle kuşatan Allah	Zât: kimse, Allah
abd: kul	bilhassa: özellikle
burhan: güçlü ve sarsılmaz kesin delil, kanıt	câmiiyet: kapsamlılık
dellâl: duyurucu, ilân edici	delâlet etmek: delil olmak, göstermek
eşya: şeyler, varlıklar	halk-ı eflâk: feleklerin, kâinatın yaratılışı
halk-ı kâinat: kâinatın yaratılışı, yaratılması	hikmet: amaç, gaye, hedef; herşeyin belirli gayelere yönelik olarak, mânâlı, faydalı ve tam yerli yerinde yapılması
hâlî: boş, ıssız	icad: var etme, yaratma
ihtiyar: dileme, istek, irade	iktizâ etmek: gerektirmek
ille-i gaiye: asıl gaye; elde edilmesi için çalışılan gaye	insan-ı kâmil: mükemmel, olgun insan
istifade: faydalanma, yararlanma	istihsan: beğenme, güzel bulma
i’lem eyyühe’l-aziz: “Ey aziz kardeşim bil ki!”	keyfiyet: durum, nitelik
kezâlik: bunun gibi	mahlûkat: yaratılmışlar, yaratılmış varlıklar
muntazam: düzenli	mu’cize: bir benzerini yapmakta başkalarının aciz kaldıkları olağanüstü şey
müşahit: gören, seyreden, seyirci	müştak: aşık, çok arzulu ve istekli
nakış: işleme	nazar: bakış, dikkat
nefis: bir kimsenin kendisi	rububiyet:  Rablık; her bir varlığın yaratılış gayelerine ulaşmaları için muhtaç  olduğu şeylerin verilmesi, onların terbiye edilip idare ve egemenlik  altında bulundurulması
semere: meyve, netice	tahsin: beğenme, birşeyin güzelliğini dile getirme
takdir etme: beğeniyi dile getirme	tefekkür: Allah’ı tanımayı sonuç verecek şekilde varlıklar üzerinde etraflıca düşünme
tehalüf: birbirinden farklı olmak	temasül: birbirine benzeme
tevafuk: uygunluk, denk gelme	tezyin etme: süsleme
vahdet: birlik, teklik	ziynet: süs
zâlim: zulmeden, acımasız, başkasının hakkına tecavüz eden	âlem: dünya, kâinat
ârif: bilgide ileri olan, bilen	âzâ: organlar
şehadet etmek: şahitlik etmek, delil olmak	şiddet-i muhabbet: aşırı sevgi