|
Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’ın münacat-ı meşhuresi olan بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ فَنَادَى فِى الظُّلُمَاتِ اَنْ لاَ اِلهَ اِلاَّ اَنْتَ سُبْحَانَكَ اِنِّى كُنْتُ مِنَ الظَّاِلمِينَ |
 |
âyetinin bir sırr-ı mühimmini ve bir hakikat-ı azîmesini beyan ederek; herbir insan, bu dünyada, Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’ın bulunduğu vaziyette -fakat büyük mikyasta- olduğunu beyan eder.Hazret-i Yunus Aleyhisselâm’a “hût, deniz, gece” ne ise; her insan için nefsi, dünyası, istikbali de odur.
Hazret-i Eyyüb Aleyhisselâm’ın münacat-ı meşhuresini beyan eder.
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
اِذْ نَادَى رَبَّهُ اَنّىِ مَسَّنِىَ الضُّرُّ وَاَنْتَ اَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ
âyetinin mühim bir sırrını ve azîm bir hakikatını “Beş Nükte” ile tefsir edip, bütün musîbetzedelere mânevî bir tiryak ve gâyet nâfi’ bir ilâç hükmünde bir Risaledir. Bu Risale, maddî musîbetleri, ehl-i îman için musîbetlikten çıkarıyor. Asıl ehemmiyetli musîbet, kalbe ve ruha gelen dalâlet musîbetleri olduğunu beyan ettiği gibi; musîbetzedelerin ömür dakikaları ehl-i sabır ve şükür hakkında ibadet saatleri hükmüne geçip şekva kapısını kapar, daima şükür kapısını açar bir Risaledir.
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ
âyetinin mühim iki hakikatını,
يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى { يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى
olan meşhur iki cümlenin ifade ettikleri iki hakikat-ı mühimme ile tefsir ediyor. Beka için halkedilen ve bekaya âşık olan ruh-u insanî, Bâki-i Zülcelâl’e karşı münasebet-i hakikiyesini bilse, fâni ömrünü bâki bir ömre tebdil eder. Saniyeleri seneler hükmüne geçtiğini ve Bâki-i Zülcelâl’i tanımayan ruh-u insanın seneleri, saniyeler hükmünde olduğunu beyan edip isbat eden kıymetdar bir Risaledir. Fenayı fena gören ve bekayı merak edenler, bu Risaleyi merakla okumalı.
Minhac-üs Sünne namında gâyet mühim bir Risaledir. Ehl-i Şîa ve Ehl-i Sünnet mabeyninde en mühim bir mes’ele-i ihtilâfiye olan mes’ele-i imameti gâyet vâzıh ve kat’î bir surette hall ve fasleder.
لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ اَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ * فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِىَ اللّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ * قُلْ لاَ اَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ اَجْرًا اِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِى الْقُرْبَى
âyât-ı azîmenin çok hakaik-i azîmesinden iki büyük hakikatını “Dört Nükte” ile tefsir ediyor. Bu Risale, Ehl-i Sünnet ve Cemaata, hem Alevîlere gâyet kıymetdar ve menfaatdardır; hakikaten Mihnac-üs Sünne’dir. Sünnet-i Seniyyenin yolunu, o mes’elede tam beyan eder.
Te’lif edilmemiştir.
Te’lif edilmemiştir.
Sure-i Feth’in âhirinde
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
لَقَدْ صَدَقَ اللّهُ رَسُولَهُ الرُّؤْيَا بِاْلحَقِّ لَتَدْخُلُنَّ اْلمَسْجِدَ اْلحَرَامَ اِنْ شَاءَ اللّهُ آمِنِينَ مُحَلِّقِينَ رُؤُسَكُمْ وَ مُقَصِّرِينَ لاَ تَخَافُونَ فَعَلِمَ مَا لَمْ تَعْلَمُوا فَجَعَلَ مِنْ دُونِ ذلِكَ فَتْحًا قَرِيبًا * هُوَ الَّذِى اَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى وَدِينِ اْلحَقِّ لِيُظْهِرَهُ عَلَى الدِّينِ كُلِّهِ وَ كَفَى بِاللّهِ شَهِيدًا – مُحَمّدٌ رَسُولُ اللّهِ وَالّذِينَ مَعَهُ اَشِدّاءُ عَلَى الْكُفّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَيهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلاً مِنَ اللّهِ وَ رِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِى وُجُوهِهِمْ مِنْ اَثَرِ السُّجُودِ ذلِكَ مَثَلُهُمْ فِى التَّوْرَيةِ وَ مَثَلُهُمْ فِى اْلاِْنجِيلِ كَزَرْعٍ اَخْرَجَ شَطْاَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ وَعَدَ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْهُمْ مَغْفِرَةً وَ اَجْرًا عَظِيمًا *
olan üç âyet-i azîmeden on vücuh-u i’caziyeden yalnız ihbar-ı bilgayb vechinden sekiz ihbarat-ı gaybiyeyi beyan ediyor; şu üç âyet, tek başıyla bir mu’cize-i bâhire olduğunu isbat ediyor.
Tetimmesinde,
فَاُولئِكَ مَعَ الَّذِينَ اَنْعَمَ اللّهُ عَلَيْهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَدَاءِ وَ الصَّالِحِينَ وَ حَسُنَ اُولئِكَ رَفِيقًا
âyetinin mühim bir nükte-i i’caziyesini, Sure-i Feth’in âhirindeki âyetin aynı ihbar-ı gaybîsi nev’inden, gaybî ihbarlarına işaret eder.
Hâtimesinde, Kur’an-ı Hakîm’in tevâfukat cihetinde i’cazî nüktelerinden gâyet parlak bir nükte-i i’caziyesini beyan edip; Kur’an Fatiha’da, Fatiha Besmele’de, Besmele Elif Lâm Mim’de bir cihette dercedildiğini beyan ediyor. Hem en münteşir ve mütedavil derkenar Mushaflarda Lafzullah’ın tevâfukat-ı lâtife-i i’caziyesinden birisi şudur ki: Sahifenin âhirki satırının yukarı kısmında bütün Kur’anda seksen ve aşağı kısmında yine Lafza-i Celal birbiri üstünde seksen olup tevâfuk ederek gelmesi ve sahifeler arkasında tam muvafakatla birbirini göstermesi, âdeta seksen adedden bir tek Lafza-i Celal tezahür etmesi.. hem âhirki satırın tam ortasında ellibeş ve başında yirmibeş, beraber yine seksen ederek; bu seksen, o iki seksene seksenlikte tevâfuk ettikleri gibi, iki yüz kırk tevâfukat-ı lâtife yalnız sahifenin âhirki satırlarında bulunması gösteriyor ki; Kur’an-ı Azîmüşşan’ın hem âyâtı, hem kelimatı, hem hurufatı herbiri, ayrı ayrı medâr-ı i’caz oldukları gibi, kelimatın nakışları ve hatları dahi ayrı bir şu’le-i i’caza mazhar olduğunu beyan eder.
Başka bir mecmûada neşredildiğinden buraya dercedilmedi.
Başka bir mecmûada neşredildiğinden buraya dercedilmedi.
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
يَوْمَ َتجِدُ كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ مِنْ خَيْرٍ مُحْضَرًا وَمَا عَمِلَتْ مِنْ سُوءٍ تَوَدُّ لَو ْ اَنَّ بَيْنَهَا وَبَيْنَهُ اَمَدًا بَعِيدًا وَيُحَذِّرُكُمُ
اللّهُ نَفْسَهُ وَاللّهُ رَؤُوفٌ بِالْعِبَادِ
âyetinin bir sırrını, hizmet-i Kur’aniyede arkadaşlarımın beşeriyet muktezası olarak sehiv ve hatalarının neticesinde yedikleri şefkat tokatlarını beyan etmekle tefsir ediyor.
Evet bu Risale, iki kısım olarak yazılmış. Birinci kısımda; has ve sadık Kur’an hizmetkârlarının sehiv ve hataları neticesinde yedikleri tenbihkârane şefkat tokatları.. ikinci kısımda; zâhirî dost ve kalbi muarız olanların bilerek verdikleri zarara mukabil, zecirkârane yedikleri tokatlarından bahsedilecekti. Fakat lüzumsuz bazıların hatırlarını rencide etmemek için, yüzer hâdisattan birinci kısmın yalnız onbeş adedinden bahsedildi. İkinci Kısım şimdilik yazılmadı. Tokat yiyen, kendi imza ve tasdiki tahtında, kabul ederek yazmıştır. Ben beş tokat yedim, yazdım. Nefsim gibi telakki ettiğim Abdülmecid ile Hulusi’ye vekaleten yazdım. Ötekilerin bir kısmı kendileri yazdılar; bir kısmı, hakkında yazılanı gördüler, kabul ettiler. Nümune nev’inden olarak onlarla iktifa ettik. Yoksa hâdisat çoktur. Bununla kat’iyyen kanaatımız gelmiştir ki; bu hizmetimizde başıboş değiliz. Mühim bir nazar altındayız ve dikkatli bir inayet nazarındayız ve kuvvetli hıfz ve himayet tahtındayız. O Risalenin âhirinde, اَلظُّلْمُ لاَ يَدُومُ وَالْكُفْرُ يَدُومُ sırrına dair mühim bir hakikat beyan edilerek, hizmetimize zulüm nev’inden ilişen mülhidler, bu dünyada tokadını yiyecekler ve kısmen yediklerini; ve zındıka ve dalâlet hesabına ilişenler çabuk tokat yemeyip te’hir edildiğinin sebeb ve hikmetini beyan ediyor.
“Mirkat-üs Sünne ve Tiryaku Maraz-ıl Bid’a” namıyla gâyet mühim bir Risaledir.
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
لَقَدْ جَاءَكُمْ رَسُولٌ مِنْ اَنْفُسِكُمْ عَزِيزٌ عَلَيْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِيصٌ عَلَيْكُمْ بِالْمُؤْمِنِينَ رَؤُفٌ رَحِيمٌ * قُلْ اِنْ كُنْتُمْ ُتحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللّهُ
âyetlerinin gâyet mühim iki hakikatını “Onbir Nükte” ile tefsir ediyor.
BİRİNCİ NÜKTE
مَنْ تَمَسَّكَ بِسُنَّتِى عِنْدَ فَسَادِ اُمَّتِى فَلَهُ اَجْرُ مِاَةِ شَهِيدٍ
Hadîs-i şerifinin sırrını beyan ediyor.
İKİNCİ NÜKTE: İmam-ı Rabbanî (R.A.), “Sünnet-i Seniyyenin ittibaı; en haşmetli, en letafetli, en emniyetli tarîkattır” demesine dairdir.
ÜÇÜNCÜ NÜKTE: Sünnet-i Seniyyenin ehemmiyeti hakkında İmam-ı Rabbanî’nin hükmünü tasdik ettiğini beyan ediyor.
DÖRDÜNCÜ NÜKTE: اَلْمَوْتُ حَقٌّ hakikatının kapısıyla, gâyet acib bir âlem-i mânevîye ait bir seyahat-ı ruhiyeyi beyan ediyor.
BEŞİNCİ NÜKTE:
قُلْ اِنْ كُنْتُمْ ُتحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللّهُ
âyetinin sarahatıyla: Muhabbetullah, kat’î bir kıyas-ı mantıkî ile, Sünnet-i Seniyyenin ittibaını intaç ettiğine dairdir.
ALTINCI NÜKTE:
كُلُّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ وَكُلُّ ضَلاَلَةٍ فِى النَّارِ
Hadîsinin mühim bir sırrını ve
اَلْيَوْمَ اَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ
âyetinin bir hakikatını tefsir ediyor.
YEDİNCİ NÜKTE: Sünnet-i Seniyyenin herbir mes’elesi altında bir edeb bulunduğunu beyan eder. “Allâm-ül Guyub’a karşı edeb ve hicab nasıl olabilir ve ne demektir?” sualine karşı, güzel bir cevapdır.
SEKİZİNCİ NÜKTE: Sünnet-i Seniyyenin bir kısmı şefkat-i Ahmediyenin (A.S.M.) tereşşuhatı olduğu gibi, Zat-ı Ahmediye Aleyhissalâtü Vesselâm’ın nasıl bir maden-i şefkat olduğunu gösteriyor.
DOKUZUNCU NÜKTE: Sünnet-i Seniyyenin herbir nev’ine tamamen bilfiil ittiba etmek, ehass-ı havassa mahsus olduğu halde; herkes niyeti ile ve kasd ile ve tarafdarane ve iltizamkârane ve takdirkârane talib olmakla, o ittiba-ı tâmmeden tam hissedar olabilir. Ehl-i tarîkatın ezkâr ve evrad ve meşrebleri, esasat-ı Sünnete muhâlefet etmemek şartıyla bid’ata dâhil olmadığını, olsa olsa bid’a-i hasene olduğunu beyan eder.
ONUNCU NÜKTE:
قُلْ اِنْ كُنْتُمْ ُتحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِى يُحْبِبْكُمُ اللّهُ
Muhabbet-i İlahiyyeye ve o muhabbetin neticesinde Sünnet-i Seniyyenin ittibaına dair, üç nokta ile, gâyet merak-aver ve mühim ve güzel beyanat var. Hatta kitabın nakşında şu Onuncu Nükte’nin bir şua-ı kerametini, tevâfukla nazara gösteriyor.
ONBİRİNCİ NÜKTE: Zat-ı Ahmediyenin Sünnet-i Seniyyesinin menbaı; hem akvali, hem ahvali, hem ef’ali olduğunu ve herbirisi hem farz, hem nevafil, hem âdât aksamına inkısam ettiğini ve Kur’anda وَاِنَّكَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِيمٍ sırrıyla, nev-i beşer içinde manen ve ruhen olduğu gibi, mizac-ı cismanîsinin cihetiyle dahi en mutedil noktasında ve kuva-yı cismaniye ve nefsiyede nokta-i itidalin vasatında ve kemalinde bulunan ferd-i ferîd, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm olduğunu isbat ediyor. Bu Risale dahi, başta denildiği gibi, bir tiryak-ı enfa’ ve bir iksir-i azamdır.
اِنَّ اللّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ اْلمَتِينُ * اَللّهُ الّذِى خَلَقَ سَبْعَ سَموَاتٍ وَمِنَ اْلاَرْضِ مِثْلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ اْلاَمْرُ بَيْنَهُنَّ لِتَعْلَمُوا اَنَّ اللّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ وَ اَنَّ اللّهَ قَدْ اَحَاطَ بِكُلِّ شَيْءٍ عِلْمًا
âyetlerinin, ehl-i Fennin ve şimdiki Coğrafyacı ve Kozmoğrafyacıların medâr-ı tenkidleri olmuş iki hakikatını, “İki Nükte” ile tefsir ediyor.
BİRİNCİ NÜKTE: Umum rızk doğrudan doğruya Kadîr-i Zülcelâl’in elinde olduğunu ve hazine-i Rahmetinden çıktığını beyan ederek, rızıksızlıktan ölmek olmadığını isbat eder.
İKİNCİ NÜKTE: Küre-i Arz’ın, münkir Coğrafyacı feylesofların rağmına olarak, yedi vecihle yedi tabaka olduğunu ve semavat dahi, Kozmoğrafyacı feylesofların rağmına olarak, yedi vecihle yedi tabaka olduğunu isbat eder. Bu Risale, öyle geveze mülhidlere bir licamdır, yâni gemdir.
“Hikmet-ül İstiaze” namıyla maruf, gâyet kıymetdar ve kuvvetli ve hakikatlı bir Risaledir.
قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ مَلِكِ النَّاسِ اِلَهِ النَّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْوَاسِ اْلخَنَّاسِ الَّذِى يُوَسْوِسُ فِى صُدُورِ النَّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ
Sûresinin en mühim bir hakikatını,
وَقُلْ رَبِّ اَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزَاتِ الشَّيَاطِينِ * وَاَعُوذُ بِكَ رَبِّ اَنْ يَحْضُرُونِ *
âyetinin mühim bir hikmetini ve اَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ in en mühim bir sırrını “Onüç İşaret” ile tefsir ederek, onüç anahtarla قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ ın kal’a-i hasinine girmek için kapı açar, tahassüngâhı gösterir.
BİRİNCİ İŞARET: “Şeytanların kâinatta îcad cihetinde hiç medhalleri olmadığı ve dalâletin müstekreh çirkinlikleri ehl-i dalâleti tenfir ettikleri halde ve Cenab-ı Hak Rahmet ve inayetiyle ehl-i hakka tarafdar olduğu ve hak ve hakikatın cazibedar güzellikleri, ehl-i hakkı müeyyid ve müşevvik bulunduğu halde; hizb-üş şeytanın çok defa hizbullaha galebe etmesinin hikmeti nedir?” diye suale karşı gâyet kat’î ve vâzıh bir cevapdır.
İKİNCİ İŞARET: “Şerr-i mahz olan şeytanların îcadı ve ehl-i imânâ taslitleri ve onların yüzünden çok insanların küfre girip Cehenneme girmelerine, Cemil-i Alelıtlak ve Rahîm-i Mutlak ve Rahmân-ı Bilhakk’ın Rahmet ve cemali, bu hadsiz çirkinliğin ve bu dehşetli musîbetin husulüne nasıl müsaade ediyor ve ne için cevaz gösteriyor?” diye sualine karşı gâyet kuvvetli ve mukni bir cevapdır.
ÜÇÜNCÜ İŞARET: “Kur’an-ı Hakîm’de, ehl-i dalâlete karşı azîm şekvalar ve kesretli tahşidat ve çok şiddetli tehdidat; aklın zâhirine göre, adâletli ve münasebetli belâgatına ve üslûbundaki itidaline ve istikametine münasib düşmüyor? Âdeta âciz bir adama karşı orduları tahşid ediyor; ve müflis ve mülkte hissesiz âciz bir adama, kuvvetli bir şerik mevkii verir gibi ondan şekvalar etmenin sırrı ve hikmeti nedir?” diye sualine karşı, gâyet kat’î ve ehemmiyetli bir cevapdır.
DÖRDÜNCÜ İŞARET: Adem şerr-i mahz ve vücud hayr-ı mahz olduğundan; mehâsin ve kemalât vücuda ve şerler ve musîbetler ademe istinad ettiğini ve ondan neş’et ettiğini beyan ediyor.
BEŞİNCİ İŞARET: Cenab-ı Hak Kütüb-ü Semaviyede beşere karşı Cennet gibi azîm bir mükâfatı ve Cehennem gibi dehşetli bir mücazatı göstermekle beraber, çok irşad ve mükerrer ikaz ve defaatla ihtar ve müteaddid tehdid ve teşvik ettiği halde, hizb-üş şeytanın çirkin ve mükâfatsız ve zaîf desiselerine karşı, ehl-i îmanın mağlub olmalarının sırrı nedir?” diye müdhiş suale karşı mukni bir cevapdır.
ALTINCI İŞARET: Şeytanların en tehlikeli ve kesretli bir desisesi olan “tasavvur-u küfrî”yi “tasdik-i küfür” suretinde, “tasavvur-u dalâlet”i “tasdik-i dalâlet” tarzında göstermesiyle, hassas ve safi-kalb insanları tehlikelere atmasına mukabil, ilmî ve mantıkî ve hakikatlı bir cevapdır.
YEDİNCİ İŞARET: Mu’tezile imamları, şerrin îcadını şer telakki ettikleri için, küfür ve dalâletin îcadını Allah’a vermeyip, güya onunla Allah’ı takdis ediyorlar. Mu’tezilenin bu mühim mes’elelerine ve Mecusîlerin hâlık-ı şerri ayrı telakki etmelerine karşı gâyet kuvvetli ve mantıkî bir cevap-ı müskit.. hem “Günah-ı kebireyi işleyen, mü’min kalamaz!” diyen Mu’tezile ve bir kısım Haricîlere karşı gâyet makbul ve mukni bir cevapdır.
SEKİZİNCİ İŞARET: “Bazı Risalelerde kat’î delillerle isbat edilmiş ki; küfür ve dalâlet yolu o kadar müşkilâtlı ve suubetlidir ki, hiç kimse ona girmemek gerekti ve kabil-i sülûk değildir. İman ve hidayet yolu o kadar zâhir ve kolaydır ki, herkes ona girmeli idi, dediğiniz halde; bu Hikmet-ül İstiaze’de, dalâletli yolun kolay ve tahrib ve tecavüz olduğu için çoklar o yola sülûk ettiğini beyanın, birbirine muhalif oluyor, vech-i tevfiki nedir?” sualine karşı gâyet merak-aver ve mantıkî ve kat’î bir cevap olmakla beraber, “Dalâlette o kadar dehşetli bir elem ve korku var ki, kâfir değil hayatından lezzet alması, belki hiç yaşamaması lâzım gelirken, ehl-i îmandan ziyade kendini hayatta mes’ud görmesinin sırrı nedir?” diye sualine karşı gâyet güzel bir temsil ile tam kanaat getirir bir cevapdır.
DOKUZUNCU İŞARET: “Hizbullah olan ehl-i hidayet, başta Enbiya ve onların başında Fahr-i Âlem Sallallahü Teâlâ Aleyhi Vesellem, o kadar inayat-ı İlahiyeye ve imdadat-ı
Sübhaniyeye mazhar oldukları halde, neden hizb-üş şeytana karşı bazen mağlub olmuşlar. Hem Hâtem-ül Enbiya’nın güneş gibi parlak Nübüvveti ve Risaletinin komşuluğunda bulunan Medine münafıklarının dalâlette ısrarları ve hidayete girmemeleri ne içindir ve hikmeti nedir?” diye suale karşı herkesi alâkadar edecek güzel ve kuvvetli bir cevapdır.
ONUNCU İŞARET: İblis’in kendini kendine tabî olanlara inkâr ettirmek suretindeki desise maskesini yırtarak, (İblis’in) pis ve mülevves yüzünü gösterip, vücudunu isbat eder.
ONBİRİNCİ İŞARET: Ehl-i dalâletin şerrinden kâinat kızdıklarını ve anasır-ı külliye hiddet ettiklerini ve umum mevcudat manen galeyana geldiklerini, Kur’an-ı Hakîm mu’cizane ifade ettiğine dair merak-aver bir beyandır.
ONİKİNCİ İŞARET: Dört sual ve cevapdır. “Mahdud bir hayatta mahdud günahlara mukabil hadsiz bir azab ve nihayetsiz bir Cehennem nasıl adâlet olur?” Hem “Şeriatta denilmiştir ki: Cehennem, ceza-yı ameldir; fakat Cennet, fazl-ı İlahî iledir. Bunun hikmeti nedir?” Hem “Seyyiat intişar ve tecavüz ettiğinden, bir seyyie bin yazılmak, hasene bir yazılmak lâzım gelirken; seyyienin bir, hasenenin on yazılmasının sırrı nedir?” Hem “Ehl-i dalâletin kazandıkları muvaffakıyet ve gösterdikleri kuvvet, ehl-i hidayette bir zaaf ve hakikatsızlık olduğundan mıdır?” diye dört suale gâyet kısa ve kuvvetli dört cevapdır.
ONÜÇÜNCÜ İŞARET: “Üç Nokta”dır
Birincisi: Şeytanın en büyük bir desisesi, hakaik-i îmaniyenin azameti cihetinde, dar kalbli ve kısa akıllı ve kasır fikirli insanları aldatmasına mukabil, tamamıyla şeytan-ı cinî ve insîyi de susturacak bir cevapdır.
İkinci Nokta: Şeytan, kusurlu insana kusurunu itiraf etmemek ile istiğfar ve istiaze yolunu kapayıp, enaniyeti tahrik ederek, avukat gibi, nefsini müdafaa ettirir. Âdeta nefsini taksirattan takdis ettirmesine mukabil, herkesi ikna’ edecek bir cevapdır. Kusurunu görmemek, o kusurdan daha büyük bir kusur bulunduğunu ve kusurunu görmek, kusuru kusurluktan çıkarmak olduğunu beyan eder.
Üçüncü Nokta: İnsanın hayat-ı içtimaiyesini ifsad eden en mühim bir desise-i şeytaniye; “mü’minin bir tek seyyiesiyle hasenatını örtmek” ile o mü’mine karşı adavet ettirmeye mukabil, mizan-ı ekberde adâlet-i mutlaka-i İlahiyenin tecellisindeki düstur ile; herkese lüzumlu, hususan hadîd-ül mizac ve müşkil-pesend insanlara, kıymetdar ve haklı ve kuvvetli bir cevapdır.
İşte şu Risale onüç işaret ile şeytan-ı insî ve cinînin onüç hücum yollarını kapadığı gibi; قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ Sûresinin kal’a-i metininde tahassun etmek için onüç anahtar olup, onüç kapıyı ehl-i imânâ açar.
Şu Hikmet-ül İstiaze Risalesi’nin iki mühim kardeşi var. Birisi Yirmidokuzuncu Mektub’un Altıncı Risalesi olan “Hücumat-ı Sitte”, mühim bir kal’a olduğu gibi; ikinci bir kardeşi olan Yirmialtıncı Mektub’un(حُجَّةُ الْقُرْآنِ عَلَى الشَّيْطَانِ وَحِزْبِهِ ) namındaki Risalesi dahi bir hısn-ı hasindir. Bu üç Risale birbiriyle münasebetdardır. Ve ehl-i imânâ bu zamanda çok lüzumlu olduğunu ihtar ediyorum. Fakat şu Risaleler tamamıyla Kur’ana sadık olanların ellerine verilebilir. Bid’a ve dalâlete tarafdar veya siyasetçiliğe mübtela olanların ellerine vermemek gerektir. Bilhassa “Hücumat-ı Sitte”, içerisinde Eski Said’in şiddetli lisanı karıştığı için, en has ve en sadık kardeşlerime mahsustur. Şimdilik hakkı dinlemek ve kabul etmek istidadında olmayanlara gösterilmemesini tavsiye ediyorum. Hem de “İşarat-ı Seb’a”, “Hücumat-ı Sitte” gibi şimdilik havassa mahsustur.
“İki Makam”dır.
BİRİNCİ MAKAM: Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm’dan sorulmuş ki: “Arz ne üstünde duruyor?” Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm ferman etmiş: عَلَى الثَّوْرِ وَالْحُوتِ Yâni “Öküz ve balık üstünde duruyor.” Şu Hadîse dair çok münakaşat vardır. Coğrafyacılar, hâşâ bu Hadîsi inkâr ediyorlar.
İşte bu Hadîsin hakikî mânâsını üç vecihle, bu Risalenin Birinci Makamı öyle bir tarzda beyan ediyor ki; münkirlerin zerre mikdar insafı varsa ve Coğrafyacıların hakka karşı zerre mikdar iz’anları bulunsa, bu Hadîsi, bâhir bir mu’cize-i Ahmediye (A.S.M.) sayacaklardır. Çünki o üç cevap hem hakikî ve kat’î, hem manidardırlar.
İKİNCİ MAKAM
يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ in en mühim beş-altı sırlarını tefsir ediyor. Ve يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ Kur’anın bir hülâsası ve bir fihristesi ve miftahı olduğunu gösterdiği gibi; Arştan ferşe kadar uzanmış bir hatt-ı kudsî-i nuranî olmakla beraber, saadet-i ebediye kapısını açan bir anahtar ve her mübarek şeye feyiz ve bereket veren bir menba-ı envar olduğunu beyan eder. Bu İkinci Makam, en birinci Risale olan “Birinci Söz”e bakar. Âdeta, Risale-i Nur eczaları bir daire hükmünde olup; müntehası ibtidasına يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ hatt-ı mübarekiyle ittihad ediyor. Ve bu makamda “Altı Sır” yerine otuz yazılacaktı. Şimdilik altı kaldı. Kısadır, fakat gâyet büyük hakaikı tazammun ediyor. Bunu dikkatle okuyan; يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ ne kadar kıymetdar bir hazine-i kudsiye olduğunu anlar.
Risale-i Nur Külliyatının Sözler, Mektubat ve Ondördüncü Lem’aya kadar olan kısmının fihristesidir. Her kısmın fihristesi, yâni Sözler kısmının fihristesi, Sözler Mecmûasında bulunduğundan, Mektubat ve Lem’aların da kendilerine ait fihristeleri o mecmûaların âhirlerine ilhak edildiğinden burada yazılmadı.
Mesail-i mühimmeden bazı mesail hakkında sorulan suallerin cevaplarını muhtevidir. Şöyle ki; en başta, merak-aver “Dört Sual”e cevapdır.
BİRİNCİSİ: “Ehl-i Sünnet Ve Cemaat hakkında bir ferec ve bir fütuhat olacağı hakkında ehl-i keşfin verdiği haberlerin zuhur etmemesi nedendir?” diye sorulmasına mukabil, gâyet güzel bir cevapdır.
İKİNCİSİ: “Risale-i Nur’un müellifi, kendisini şiddetli tazyikat altında tutan ehl-i dünyanın aleyhinde bulunması lâzım gelirken, onlara maddeten ilişmemesinin sebebi nedir?” sualine gâyet lâtif bir cevapdır.
ÜÇÜNCÜSÜ: “İngiliz ve İtalyan gibi hükûmetlerin bu hükûmetle muharebe etmek istemelerine karşı, neden şiddetli bir surette harb aleyhinde bulunuyorsunuz? Halbuki bu gibi hâdiseler, milletin kuvve-i maneviyesinin menbaı olan hamiyet-i İslâmiyeyi tehyic etmekle, şeair-i İslâmiyenin ihyasına ve bid’aların ref’ine bir derece medâr olur.” diye vaki sualine verilen pek letafetli bir cevapdır.
DÖRDÜNCÜSÜ: “Neden elinizdeki nurlu Risaleleri herkese göstermemek için, arkadaşlarınıza ihtiyatı tavsiye ediyorsunuz? Ve neden halkları bu nurların feyizlerinden mahrum ediyorsunuz?” sualine verilen pek hoş, pek güzel bir cevapdır.
Hâtime’sinde, Lihye-i Saadet hakkında sorulan bir suale karşı şübheleri izale eden gâyet mukni bir cevapdır.
Daha sonra, eskiden beri mülhidlerin iliştikleri üç mes’eleye dair sorulan suallere verilen üç cevapdır.
BİRİNCİ SUAL:
حَتَّى اِذَا بَلَغَ مَغْرِبَ الشَّمْسِ وَجَدَهَا تَغْرُبُ فِى عَيْنٍ حَمِئَةٍ
âyet-i kerimesinin meali olan: “Zülkarneyn, Güneşi hararetli ve çamurlu bir çeşme suyunda gurub ettiğini görmüş?”
İKİNCİ SUAL: Sedd-i Zülkarneyn nerededir? Ve Ye’cüc ve Me’cüc kimlerdir?
ÜÇÜNCÜ SUAL: Hazret-i İsa Aleyhisselâm, âhirzamanda gelip Deccal’ı öldüreceğine dair suallere o kadar ulvî cevaplar verilmiş ki; hem ehl-i îmanın îmanlarını takviye eder, hem belâgatıyla edibleri susturur, hem de mülhidleri ilzam ederek tokatlar.
Nihayetinde, Mugayyebat-ı Hamse’den yalnız ikisi hakkında sorulan mühim bir suale ehemmiyetli bir cevapdır.
Rüştü
Zühre’den gelmiş “Onbeş Nota”dan ibarettir.
BİRİNCİ NOTA: Nefs-i insaniyetin mübtela olduğu âfil ve nâfil şeylerin, etvar-ı âlem üzerinde hakikatlarını gösterip, kalbin rabıtasını kesip, yüzünü beka ve âhirete çevirir.
İKİNCİ NOTA: Bir düstur-u Kur’anî olan tevazuu emir ve tekebbürden men’eder.
ÜÇÜNCÜ NOTA: كُلُّ آتٍ قَرِيبٌ sırrıyla; mevtin hakikatını, güzel ve ayn-ı hakikat bir temsil ile açıp, uzun emelleri ve elemleri keser. Hayy u Kayyum u Bâki u Daim ve Biyedih-il Hayr’a her umûru teslim eder.
DÖRDÜNCÜ NOTA: Muttarid bir kanun-u âdetullah olan mevsimlerin, asırların değişmesinde, ekser eşyanın aynen iade ve tazelenmesiyle, şecere-i kâinatın en mükemmel meyvesi olan insanın, mevsim-i haşr-i ekberde aynen iade edileceğini, kat’iyen isbat eder.
BEŞİNCİ NOTA: Şu asr-ı felâket ve helâketin en büyük musîbeti olan ve dinsizliğe giden medeniyet-i sakîmenin iç yüzünü ve yüzündeki peçeyi ve cehennem-nümun mahiyetini, hüda-yı Kur’anî ile müvazene suretiyle açar, gösterir. Ehl-i îmanı ona temayülden şiddetli tenfir ettirip, sâri bir vebayı teşhis ile, eczahane-i Kur’aniyeden zemzem-i tiryakı içirir.
ALTINCI NOTA: Nefis ve şeytanın en büyük hile ve desiselerinden olan; kâfirlerin çokluklarını ve onların bazı hakaik-i îmaniyenin inkârındaki ittifaklarını vesvese suretiyle göstererek, şübheleri ve dine karşı lâkaydlığı, ayn-ı hak ve hakikat bir temsil ile kökünden kesen ve Tuba-i Cennet olan îman ağacını yetiştiren mücerreb bir iksir-i nuranîdir.
YEDİNCİ NOTA: Hayat-ı içtimaiye-i İslâmiyenin muzır bir mikrobu olan ve terakkiyat-ı ecnebiyede saadet zannedilen, zulümlü ve zulmetli ihtirasat-ı dünyevîye ehl-i îmanı sevkeden sahtekâr hamiyetfüruşları, Kur’anın elmas kılıncıyla öldürerek, irtidada yüz tutan veyahud mertebe-i fıska inen ehl-i îmanı, Kur’an-ı Hakîm’in hastahanesine alır, tedavi eder.
SEKİZİNCİ NOTA: وَسِعَتْ رَحْمَتُهُ كُلَّ شَيْءٍ nin bir sırrını, وَ اِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ nin bir hakikatını, اِنمَّاَ اَمْرُهُ اِذَا اَرَادَ شَيْئًا اَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ nun bir düsturunu, فَسُبْحَانَ الَّذِى بِيَدِهِ مَلَكُوتُ كُلِّ شَيْءٍ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ nin bir nüktesini tefsir edip, kâinatta zerreden şemse kadar herşey bir vazife ile mükellef olup, bütün sa’y ve hareketleri kanun-u kader ile cereyan ettiğini; ve Cenab-ı Hak kemal-i kereminden, hizmet içinde mükâfat olarak bir lezzet dercettiğini isbat ve izah ile.. mevcudatın en mükemmeli ve zîhayatın reisi ve Arz’ın halifesi olan insan, tenbellik edip gaflete düşerse; cemadattan daha câmid, sinekten çekirgeden daha kansız olacağını ikaz ve inzar ile, insanları vazife-i fıtriyelerine sevkedip, uluhiyet-i mutlakayı isbat eder.
DOKUZUNCU NOTA: Cenab-ı Hak kemal-i keremiyle, en büyük şeyi en küçük şeyde dercettiği cihetle; kâinattaki hayır ve kemalâtı, şecere-i kâinatın meyvesi ve çekirdeği olan, nev-i insanın hakikatını taşıyan Nebilerde gösterdiğini; ve Nebilere intisab eden, hayır ve kemalâta, nura ve sürura çıkacağı gibi, ubûdiyet cihetiyle de, bir zerre gibi küçük bir mahluk olan insanın, fihristiyet ve o intisab cihetiyle, ağzından çıkan “Allahu Ekber” sadası, Küre-i Arz’ın büyük bir “Allahu Ekber”i hükmüne geçtiğini, hakkalyakîn bir beyan ile, hakkın saadetini, îmanın hüsn-ü kemalini bilbedahe izhar edip.. dalâlet, şer, hasaret; dinin muhalifinde olduğunu kat’î isbat eder.
ONUNCU NOTA: Cenab-ı Hakk’ın nur-u marifetine yetişmek ve bakmak; ve âyât ve şahidlerin âyinelerinde berahin ve delillerin emarelerini görmek üç çeşit olup.. bir kısmı, su gibi; ikinci kısmı, hava gibi; üçüncü kısmı, nur gibi olup.. takarrübün tarifini ve bu’diyetin vartalarını beyan eder.
ONBİRİNCİ NOTA: Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ın ifadesindeki şefkat ve merhametin hikmetini, hem üslûb-u Kur’aniyedeki cezalet ve selasetteki fıtrîliği gösterir.
ONİKİNCİ NOTA: مُوتُوا قَبْلَ اَنْ تَمُوتُوا kavl-i şerifine imtisalen, كُلُّ آتٍ قَرِيبٌ sırrıyla mevtin ve kabrin mahiyetini gösterip, serkeş nefs-i emmarenin dizginini çeker. Hem kısa bir ömür ve muvakkat bir hayatta, bu acib asırda, saadet-i ebediyeye en yarayışlı amel ve en makbul hizmet ve en devamlı sevab, “îmanın takviyesine medâr Risale-i Nur talebelerinin tarzında ulûm-u îmaniyeye çalışmak” olduğunu beyan eden ve ehl-i ilim ve ehl-i kalemi ikaz eden bir düstur-u hakikattır.
ONÜÇÜNCÜ NOTA: Medâr-ı iltibas olmuş “Beş Mes’ele”dir.
Birincisi:
اِنَّكَ لاَ تَهْدِى مَنْ اَحْبَبْتَ وَلكِنَّ اللّهَ يَهْدِى مَنْ يَشَاءُ
sırrıyla, tarîk-ı hakta çalışan ve mücahede edenler yalnız kendi vazifesini düşünüp, Cenab-ı Hakk’ın vazifesine karışmamaları lâzım geldiğini; ve şiddet-i hırs yüzünden, vazife-i ubûdiyet ve memuriyeti, âmiriyet ve mabudiyetle iltibas edenlere karşı tefrik edip, haddini tecavüz eden insana makamını gösteren, herkese lüzumlu bir mes’eledir.
İkinci Mes’ele: Ubûdiyetin menşei, emr-i İlahî; ve neticesi, rıza-yı İlahî; ve semeratı ve fevaidi, uhreviye olduğunu; ve dünyaya ait faideler ve semereler ve menfaatler, ubûdiyete, vird ve zikre illet veya illetin bir cüz’ü olsa, ubûdiyeti kısmen ibtal ettiğini beyan ile sırr-ı ubûdiyetin hikmetini ders veren çok mühim ve lüzumlu bir mes’eledir.
Üçüncüsü: طُوبَى لِمَنْ عَرَفَ حَدَّهُ وَلَمْ يَتَجَاوَزْ طَوْرَهُ Hadîs-i kudsîsinin mukaddes düsturunu güzel bir temsil ile izah edip, ubûdiyetin esası olan acz, fakr ve kusur ve naksını bilmek ve niyaz ile dergâh-ı İlahînin Rahmet kapısını çalmak lâzım geldiğini; hem her amelde bir ihlâs ciheti olduğundan, insan hareketinde rıza-yı İlahîyi düşünüp, vazife-i İlahiyeye karışmamasıyla a’lâ-yı illiyyîne çıkacağını yol gösteren mühim bir mes’eledir.
Dördüncü Mes’ele: وَلاَ تَاْكُلُوا ِممَّا لَمْ يُذْكَرِ اسْمُ اللّهِ عَلَيْهِ âyetinin mânâ-yı işarîsiyle, Mün’im-i Hakikî’yi hatıra getirmeyen ve onun namıyla verilmeyen nimeti yemek ve almak caiz olmadığını; eğer muhtaç ise, esbab-ı zâhiriyenin başı üzerinde Mün’im-i Hakikî’nin Rahmet elini görüp, “Bismillâh” deyip alınacağını; hem esbab-ı zâhiriyeyi perestiş edenleri aldatan iki şeyin beraber gelmesi veya bulunması olan iktiranı, illet zannetmelerini güzel ve mukavemetsûz izahla, yüzleri Mün’im-i Hakikî’ye çevirir.
Beşinci Mes’ele: Bir cemaatin sa’yleriyle hasıl olan bir netice veya şerefi, o cemaatın reisine veya üstadına vermek; hem cemaate, hem de o üstad ve reise zulüm olduğu gibi.. Cenab-ı Hakk’ın nur u feyzine ma’kes ve vesile ve vasıta olan üstadın, masdar ve muktedir ve menba telakki edilmemek lâzım geldiğini, güzel bir temsil ile isbat edip, hakikat-ı hâle pencere açıp gösterir.
ONDÖRDÜNCÜ NOTA: Tevhide dair dört küçük remizdir.
Birinci Remiz: Dar nazarlı, kasır fikirli ve muhakemesiz akıllı, esbab-perest insanın nazarını vahdaniyet-i İlahiyenin delillerine çevirip, güzel bir temsil üzerinde “Lâ ilahe illallahu vahdehu lâ şerike leh” der, tevhidi isbat eder.
İkinci Remiz: يَا بَاقِى اَنْتَ الْبَاقِى nin bir sırrını tefsir edip, aşk-ı mecazîye mübtela olan insana, aşk-ı hakikîyi ve Mabud-u Bilhakk’ı gösterir.
Üçüncü Remiz: Hayat-ı bâkiyeye ve sermedî manzaralara namzed, yüksek makamda halkolunan istidadat ve letaif-i insaniye, bazen hiç ender hiç olan heva-yı nefse esir bulunduğundan, ikaz ve inzar ile insanı teyakkuza sevkeden büyük bir hakikatın küçük bir ucudur.
Dördüncü Remiz: Uzun emellerden ve geçmiş ve gelecek elemlerden ruh ve kalbi güzel bir temsil ile kurtarıp, (لاَاِلَهَ اِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ ) kelime-i kudsiyesinin şifayâb ve Rahmetbahş hazinesine teslim eder.
ONBEŞİNCİ NOTA: “Üç Mes’ele”dir.
Birincisi: İsm-i Hafîz’in tecelli-i etemmine işaret eden
فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرّةٍ خَيْرًا يَرَهُ *وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ
âyetiyle, Hafîz-i Zülcelâl’in Küre-i Arz tarlasında ezel ilmiyle halkedip zer’ ettiği tohumları, kesif toprak içinde ve şiddet-i bürudet karşısında mukavemetsiz, nihayetsiz zaîf ve küçük oldukları halde muhafaza edip, haşr-i baharîde başka bir âlemden gelmişler gibi, evamir-i tekviniyeye imtisal ile gelmeleriyle, emanet-i kübra hamelesi ve Arz’ın halifesi ve kâinatın meyvesi olan insanların ef’al ve âsâr ve akvalleri ve hasenat ve seyyiatları muhafaza edilip haşrin sabahında meydan-ı muhasebeye getirileceğini kat’î isbat edip, haşri bazı sebebler neticesi baid gören insanlara, bilmüşahede nümunesini gösterir.
Hâfız Ali
Başka bir mecmûada neşredildiğinden buraya dercedilmedi.
يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاَ تُسْرِفُوا
âyet-i kerimesini “Yedi Nükte” ile tefsir eden, iktisadı emredip, israf ve tebzirden nehyeden ve bilhassa bu asırdaki beşere gâyet mühim bir ders-i hikmet veren, kıymetdar ve çok mübarek bir Risaledir.
BİRİNCİ NÜKTE: Cenab-ı Hak, beşere ihsan ettiği bilcümle nimetlerin mukabilinde beşerden ancak bir “şükür” istediğini; iktisad, hem nimetlere karşı bir ihtiram, hem Cenab-ı Hakk’a bir şükr-ü mânevî, hem nimetin bereketlenmesine bir vesile olduğunu.. israf ise; Mün’im-i Hakikî’nin nimetlerine bir hürmetsizlik ve bir tahkir olmakla, vahim neticeleri bulunduğunu beyan eder.
İKİNCİ NÜKTE: Vücud-u beşer bir saray, mîde bir efendi, ağızdaki kuvve-i zaika bir kapıcı, et’imenin verdiği lezzetler birer bahşiş olduğunu göstererek; vücudun idaresi iktisad ile temin edildiğini, israf ise müvazenesizliği ve hastalıkları tevlid ettiğini beyan eder.
ÜÇÜNCÜ NÜKTE: Kuvve-i zaika, maddî cesede inhisar etmekten ziyade; akla, ruha ve kalbe baktığından, israf etmemek, zillet ve sefalete düşmemek ve o kuvve-i zaikayı taşıyan lisanı şükürde istimal etmek şartıyla leziz taamların tercih ve takib edilebileceğini; ve bu hakikat, harika kuvve-i kudsiye sahibi Şah-ı Geylânî (K.S.) Hazretlerinin ihya-yı emvat keramet-i azîmesiyle izah edilerek; ruh cesede, kalb nefse, akıl mîdeye hâkim olduktan sonra, şükrün münteha derecelerine vâsıl olmakla mümkün olduğunu beyan eder.
DÖRDÜNCÜ NÜKTE: İktisad sebeb-i bereket olduğundan muktesidlerin hayatları izzetle geçtiğini; israf edenlerin her vakit sefalete, hatta dilenciliğe kadar düştüklerini, hatta haysiyet ve namuslarını ve hatta mukaddesat-ı diniyelerini bile feda ettiklerini; ve iktisadın menafi-i azîmesini ve israfın dehşetli zararlarını ve sehavetin güzelliği içinde bir oduncu ihtiyarın istiğnasını zikrederek, iktisadın kıymet ve izzetini, sehavetin fevkine çıkarır.
BEŞİNCİ NÜKTE: Gâyet merak-aver bir bal vakıasıyla, iktisaddaki izzet ve bereketin ve israftaki sefalet ve mahrumiyetin bir sırrını, pek hakikatlı bir surette izah eder.
ALTINCI NÜKTE: Hısset ile, hıssetten ayrı olan iktisad haslet-i memduhasını, Hazret-i Ömer’in oğlu Hazret-i Abdullah’ın (R.A.) bir vakıasıyla öyle izah eder ki; iktisadın hısset olmadığını ve israftan ayrı olan sehavetin derece-i kemalini gösterir.
YEDİNCİ NÜKTE: İsraf hırsı, hırs kanaatsizliği, kanaatsizlik haybet ve hasareti ve hem ihlâsı kaçırmakla a’mâl-i uhreviyeyi zedelemek gibi üç mühim neticeyi tevlid ettiğini; ve zekâvetleri yüzünden maruf ediblerin dilenciliğe kadar tenezzül ettiklerini ve bir kısım âlimlerin hırs yüzünden dîk-ı maişete giriftar olduklarını temsillerle o kadar güzel izah eder ki, fevkinde beyan ve izah tasavvur edilemez.
Hüsrev
يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
اِنَّا اَنْزَلْنَا اِلْيْكَ الْكِتَابَ بِاْلحَقِّ
ilâ âhir.. âyet-i kerimesiyle,
هَلَكَ النَّاسُ اِلاَّ الْعَالِمُونَ وَهَلَكَ الْعَالِمُونَ اِلاَّ الْعَامِلُونَ وَهَلَكَ الْعَامِلُونَ اِلاَّ الْمُخْلِصُونَ وَالْمُخْلِصُونَ عَلَى خَطَرٍ عَظِيمٍ.
Hadîs-i şerifi mucibince, İslâmiyette ihlâs en mühim bir esas olduğunun sırrını, hadsiz nüktelerinden “Beş Nokta” ile tefsir ve izah eder.
BİRİNCİ NOKTA: “Ehl-i dünya ve ehl-i gaflet ve ehl-i dalâlet ve ehl-i nifak rekabetsiz bir surette ittifak ettikleri halde, neden ehl-i hak ve ehl-i hidayet rekabetli ihtilâf ediyorlar?” diye vaki’ pek mühim ve pek müdhiş ve ehl-i hak ve ehl-i hamiyeti hakikaten kan ağlattıran bu suale, çok esbabdan yedi sebeb ile cevap verilmiştir. Şöyledir:
Ehl-i hak ve ehl-i hidayetin ihtilâfatı; hakikatsız, zelil olduklarından ve himmetsiz, aşağı ve akibeti düşünmeyerek kasîr-ün nazar olduklarından ve kıskanç ve dünyaya harîs olduklarından olmadığı gibi.. ehl-i gaflet ve ehl-i dalâletin de kuvvetli ittifakları, hakikatlı ve akibeti düşündüklerinden ve yüksek nazarlı olduklarından olmadığını o kadar âlî bir üslûbla ve hakikatlı bir ifade ile beyan ve izah eder ki; “Fesübhanallah, sebebleri bilinmediğinden, her an için üçyüz elli milyon fedakâr tebaası bulunan bu âlî İslâmiyet, nasıl olmuş da hepsi yüz elli milyonu tecavüz etmeyen ve ölümden dehşetli korkan üç dört firenk hükûmetin elinde esir olmuşlar? Hem öyle bir esaretle mahkûm edilmişler ki, -Allah! Allah!- her fırsatta öyle dehşetli şenaetler yapılmış ki; Engizisyon mezalimine Rahmet okutacak işkenceler, bîçare ehl-i İslâma tatbik edilmiş; gözyaşlarına bedel, damarlarından mütemadiyen kanlar akıttırılmış; bir değnek cezaya mukabil, ehl-i hamiyetin boyunları, gaddar zalimlerin elleriyle koparılmış, atılmış; o bîçare müslüman hamiyet-perverlerinin bir kısmı darağaçlarına asılmış, hayatlarına hâtime verilmiş, dünyanın ufuklarında merhametsizce teşhir edilmiş.. hem hayat-ı dünyevîleri parça parça edilmiş, hem hayat-ı uhreviyeleri zedelenmiş; bir kısmının ise her iki hayatları ve saadetleri birden imha edilmiş… Nedendir?” diye vaki olacak sualin cevapları, elmas hazinesine değer kıymetindeki bu Risalenin Birinci Noktasının verdiği izahatın neticesinden anlaşılmaktadır.
İşte bu zavallı müslümanlar hak ve hakikat mesleğinde giderlerken, hataya ve yanlışa düşmeleri yüzünden ihlâsları zedelenmiş, aralarına rekabet girmiş, beynlerindeki ittifak ve ittihad yerine tefrika ve ihtilâf girmiş.. binnetice, bu haller tedavi edilmemiş, bu marazlar tevessü etmiş; bu halleri gören ehl-i dalâlet, ehl-i İslâmın bu ihtilâfat ve tefrikasını ganîmet bilmiş, desiselerle âlem-i İslâma hücum etmişler, zavallı ehl-i İslâmı pek müdhiş bir esaret altına almışlar, mahvetmek için çalışmışlar. İşte asırlardan beri üçyüz elli milyon ehl-i İslâmı, zincirler altında, her gün, her saat, her an inim inim inleten hâletlerin sebebleri, bu Risalenin Birinci Noktasıyla pek hakikatlı bir surette izah edilmiş. Fakat heyhat! Zaman ve zemin müsaid değilmiş ki, beş noktadan yalnız bir noktası yazılmış; diğerleri te’hir edilerek, yazılmamış.
Hüsrev
وَلاَ تَنَازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَتَذْهَبَ رِيحُكُمْ * وَ قُومُوا لِلّهِ قَانِتِينَ * قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّيَهَا وَ قَدْ خَابَ مَنْ دَسّيَهَا * وَلاَ تَشْتَرُوا بِآيَاتِى ثَمَنًا قَلِيلاً
âyetlerini tefsir eder. Her amel-i hayırda, hususan uhrevî hizmetlerde ihlâsın en mühim bir esas olduğunu bildiren çok kıymetdar bir Risaledir. Bu Risale, evvelâ bu müdhiş zamandaki Kur’an hâdimleriyle konuşarak der ki: “Dehşetli düşmanlar karşısında, şiddetli tazyikat altında, müdhiş dalâletler ve savletli bid’alar içinde, sizler gâyet az ve gâyet zaîf ve fakir ve kuvvetsiz olduğunuz halde, gâyet ağır ve gâyet büyük ve umumî ve kudsî bir vazife-i îmaniye ve hizmet-i Kur’aniye, sırf bir ihsan-ı İlahî olarak, Cenab-ı Hak tarafından omuzlarınıza konulmuştur. Öyle ise, herkesten ziyade ihlâsı kazanmağa ve onun sırlarını kendinizde yerleştirmeğe mecbur ve mükellef olduğunuzu bilmelisiniz. Ve ihlâsı zayi eden esbabdan şiddetle kaçmalısınız.” der ve ihlâsı kazanmak için dört düsturu beyan eder.
Birinci düstur: “Doğrudan doğruya rıza-yı İlahîyi maksad yapmalısınız” der.
İkinci düstur: Rekabetsiz, tahakkümsüz, gıbtasız, ataletsiz, hakikî bir tesanüd ile, faaliyetlerini umumî maksada tevcih ederek çalışan bir fabrikanın çarkları gibi olmalısınız, der. Ve saadet-i ebediyeyi netice veren ve ümmet-i Muhammediyeyi (A.S.M.) dünya ve âhirette sahil-i selâmete çıkaran bir sefine-i Rabbaniyede hizmet ettirildiğiniz için ihlâsa, ittifaka, tesanüde samimiyetle sarılmalısınız diye emreder.
Üçüncü düstur: Hem birkaç misal ile ihlâsın bir sırr-ı mühimmini izah eder; hem İmam-ı Ali (R.A.) ve Şah-ı Geylânî (R.A.) gibi kudsî, harika kahramanların, Nur talebelerinin başlarında üstad ve arkalarında yardımcı olarak, her vakit hazır olduklarının vechini beyan eder.
Dördüncü düstur: Kardeşler arasında “tefani” sırrını, yâni “kardeş kardeşte fâni olmak” esasını ikame eder.
Ve ihlâsı kuvvetlendiren bir vasıtanın “rabıta-i mevt” olduğunu ve zedeleyen sebeblerin “riya ve tul-ü emel” gibi merdud hasletler olduğunu bildirir.
İhlası kazanmanın ikinci sebebi; daima huzur-u İlahîde olduğunu düşünmektir. Bu suretle hem riyadan kurtulma çaresini, hem kazanılan ihlâsta çok meratib olduğunu beyan eder.
Daha sonra, ihlâsı kıran sebeblerden üç maniden birincisinin “maddî menfaatler” olduğunu; ve a’mâl-i uhreviyedeki teşrik-i mesaîde muazzam menfaat olduğunu; hem bu uhrevî kazanç, dünyevî şeriklerin kazançları gibi olmayıp, tecezzi ve inkısam etmeden, noksansız olarak, fazl-ı İlahî ile, teraküm eden sevab ve yekûnlerinin bir misli, iştirak eden ferdlerin her birinin defter-i a’mâline aynen gireceğini beyan ederek, rekabet ve ihlâssızlıkla bu ticaretin kaçırılmamasını tavsiye eder. Maniin ikincisi, ihlâsı kıran ve en mühim bir maraz-ı ruhî olup şirk-i hafîye yol açan “teveccüh-ü âmme”den şiddetli kaçmayı ve bu gibi marazlara ehemmiyet verilmemesini ehemmiyetle emreder. Üçüncü mani’de de korku ve tama’ yüzünden gelecek zararlar ile ihlâsın kırılacağını bahsederek, bu hususta Hücumat-ı Sitte’de izahat-ı kâfiye verildiğinden, o kıymetdar Risaleye havale edilmekle hâtime verilen, şirin ve lâtif ve çok âlî ve misilsiz ve herkesin muhtaç olduğu bir Risale-i mübarekedir.
Hüsrev
BİR KISIM KARDEŞLERİME HUSUSÎ BİR MEKTUBDUR Bid’aların istilası zamanında, Sünnet-i Seniyyeye ittibaın ehemmiyetini ve Risale-i Nur’u yazmanın “beş nevi ibadet olduğunu” bildiren kıymetdar bir mektubdur.
يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ اِنَّ اللَّهَ بَالِغُ اَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا
gibi âyetlerle, üç işaret ile, Risale-i Nur müellifine ve Risale-i Nur’a ait çoklar tarafından deniliyor ki: “Sen ehl-i dünyanın dünyasına karışmadığın halde, nedendir ki, herbir fırsatta senin âhiretine karışıyorlar? Hatta hiçbir hükûmet târik-id dünya ve münzevilere karışmıyor?” mealinde bir suale karşı, gâyet güzel cevap veriyor.
BİRİNCİ İŞARET: Risale-i Nur müellifi ve Risale-i Nur, bütün ehl-i îmanın, hususan Isparta vilayetinin mânevî terakkiyatlarına ve îmanlarının inbisatına mühim bir medâr olduğundan; bu sualin cevapını, din ve şeriat namına, haklarını müdafaaya mecbur olduklarından, dinsizlere karşı müdafaa vazifesi, insanların, hususan Isparta Vilayetinin insanlarının hakları olduğunu kat’î gösterir.
İKİNCİ İŞARET: Tenkid ve istifsarkârane, mimsiz medeniyet tarafından denilen: “Sen neden bizden küstün ve bize müracaat etmiyorsun? Halbuki bizim prensibimiz var. Bu asrın muktezası olarak hususî düsturlarımız var. Bunların tatbikini, sen kendine ve ehl-i imânâ kabul etmiyorsun. Halbuki bu Cumhuriyetler devrinde tahakküm ve tegallübü kaldırmak düsturu var. Halbuki sen, hocalık ve inziva perdesi altında nazar-ı dikkati celbetmekliğin ve hükûmetin rejimi hilafına çalıştığını, macera-yı hayatın gösteriyor. Bu senin halin burjuvalara mahsustur. Bizim, avam tabakasının intibahı ile sosyalizm ve bolşevizm düsturlarını tatbik etmek, işimize yarıyor. Prensiplerimize muhalif ve burjuva denilen tabaka-i havassın istibdad ve tahakkümleri altında adâlet-i mahzayı kabul etmek ağır geliyor.” gibi suallerine karşı:
Ne mümkün zulm ile, bîdâd ile imha-yı hakikat
Çalış kalbi kaldır, muktedirsen âdemiyetten.
düsturuyla Cenab-ı Hakk’ın fazl-ı keremiyle ulûm-u îmaniye ve Kur’aniyeyi fehmetmek faziletini ihsan ettiğini; ve bu ihsanı kaldırmağa uğraşan, insan suretinde şeytanlar olduğunu; birkaç mühim misal ile, ehl-i ilhad ve kısmen münafıklar bu fevkalkanun muameleyi hiçbir hükûmet ve hiçbir ferdin tasvibine mazhar olmayan bu muameleye Cumhuriyet Hükûmeti müsaade etmediğini; değil yalnız Risale-i Nur müellifi, eğer fehmetse nev-i beşer küseceğini ve anasırın hiddetlendiğini göstermekle, gâyet güzel bir cevap veriyor.
ÜÇÜNCÜ İŞARET: İki sualin cevapıdır.
Birincisi: Ehl-i Felsefe, zendeka hesabına diyorlar ki: “Bizim memleketimizde bulunan bir adam, mecburi Cumhuriyetin kanunlarına inkıyad edecektir. Halbuki sen, vazifesiz olduğun halde, halkların teveccühünü kazanmak istiyorsun.” demelerine karşı bir müskit cevap veriyor ki, onların foyalarını ortaya çıkarıp ne olduklarını gösteriyor.
İkinci Sual: “Teveccüh-ü nâsı ve mevki-i âmmeyi kazanmak, bizim vazifedarlarımıza mahsus olup, sen vazifesiz bir adam olduğundan, teveccüh-ü nâsı ve mevki-i âmmeyi size hoş görmüyoruz?” demelerine karşı: Eğer insan, bir cesedden ibaret olsaydı, lâyemutane dünyada kalsa ve kabir kapısı kapansa ve ölüm öldürülse; o vakit vazifeler, yalnız maddî askerlik ve idare memurlarına mahsus kalırdı. Halbuki böyle mânevî ve gâyet mühim ve bütün beşeri alâkadar eden bir vazifenin inkârı; “Elmevtü Hak” dâvâsını, hergün cenazelerinin mührüyle imza edip tasdik eden otuzbin şahidin şEhadetini tekzib ve inkâr etmek ile olur. Madem inkâr ve tekzib etmek muhaldir; öyle ise, mânevî hacat-ı zaruriyeye istinad eden mânevî çok vazifeler var olduğunu, güzel ve mühim bir iki temsil ile izah ve isbat eder.
Şu Risalenin hâtimesinde, “Enaniyetli ehl-i dünyanın her işinde o kadar hassasiyet var ki; eğer şuurları olsaydı, deha derecesinde bir muamele olurdu.” diye ehl-i imânâ onların o hassasiyet ve desiselerine aldanmamalarını tavsiye ile, onların bu hali bir istidrac olduğunu haber verir.
Küçük Ali
Otuzbirinci Mektub’un Yirmiüçüncü Lem’ası olan “Tabîat Risalesi”dir. Tabîattan gelen fikr-i küfrîyi, dirilmeyecek bir surette öldüren ve küfrün temel taşını zîr ü zeber eden ve çok çirkin ve müstekreh ve gayr-ı makul mudıll efkârı, insaflı kafilelerden tardedip, çıkaran ve saadet-i ebediyenin o hakikatlı yollarını pek ehemmiyetli, çok şirin ve gâyet zevkli bir surette açarak, dellileriyle, bürhanlarıyla isbat eden ve müellifine ebedî Rahmet okunmasına vesile olan, âlî, gâyet kıymetdar bir Risaledir. Bu Risale,
قَالَتْ رُسُلُهُمْ اَفِى اللَّهِ شَكٌّ فَاطِرِ السَّمَوَاتِ وَاْلاَرْضِ
âyet-i kerimesinin bir tefsir-i vâzıhı olup, “Cenab-ı Hak hakkında şek olamaz ve olmamalı” demekle, vücud ve vahdaniyet-i İlahiyeyi bedahet derecesinde gösterir. Şu sırrı izahtan evvel, bir ihtar ile, binüçyüz otuzsekiz senesinde ordu-yu İslâmın Yunan’a galebesinden neş’e alan ehl-i îmanın kuvvetli efkârı içine gâyet müdhiş bir zendeka fikri girmek üzere iken, o zendeka mefkûresinin başını dağıtmak gayesiyle Ankara’da Arabça olarak tabedilmiş olan bu Risalenin, sonra aynen Türkçeye tercüme edildiğini hatırlatır.
MUKADDEME: İnsanların ağzından çıkan ve dinsizliği işmam eden ve ehl-i îmanın bilmeyerek istimal ettikleri kelimelerin en mühimlerinden üç tanesini beyan eder.
Birinci Kelime: “Evcedethü-l Esbab” yâni esbab-ı âlem îcad ediyor.
İkinci Kelime: “Teşekkele Binefsihi” yâni kendi kendine oluyor.
Üçüncü Kelime: “İktezathü-t Tabîat” yâni tabîat iktiza edip, yapıyor.
Bu üç dehşetli kelimelerin, lâakal doksan muhalatı tazammun eden üçer muhalden dokuz muhal ile, açtıkları üç yolu tamamen kapayarak, dördüncü yol olan “Tarîk-ı Vahdaniyet” ile, bilcümle mevcudat, bir Kadîr-i Zülcelâl’in kudretiyle vücud bulduğunu, hakikî ve letafetli temsilleriyle isbat eder.
BİRİNCİ KELİME: “Evcedethü-l Esbab” Teşkil-i eşya, esbab-ı âlemin içtimaıyla vücud bulmasının pek çok muhalatından üç tanesini zikreder.
Birincisi: “Her hangi bir zîhayatın îcadı Vâhid-i Ehad’e verilmeyip, esbabdan taleb edilse; bir eczahane-i kübrada mevcud kavanozların içindeki maddelerin garib bir tesadüf eseri veya esen rüzgârların kavanozları çarpıp devirerek içindeki maddelerin akması ve bir yere toplanması” temsiliyle gösterilen vücud-u eşyayı esbaba vermek itikadının hadsiz muhaliyetini, beyan eder.
İkinci Muhal: Mevcudattan bir sineğin inşası Vâcib-ül Vücud’a verilmeyip, esbab-ı âlem yapıyor denilse; kâinatın ekserisiyle alâkadar olan bu sineğin herbir zerresini; gözüne, kulağına, kalbine ve cesedine yerleştirmek için, erkân-ı âlemi ve anasır ve tabayii, usta gibi, o sineğin hem zâhirinde hem bâtınında çalıştırmak lâzım geliyor. Bu muhal, Sofestaileri dahi eblehane meslekleri içinde utandırıyor.
Üçüncü Muhal: “Bir vâhidin vahdeti varsa, her halde bir elden sudûr ettiği” kaidesiyle, şu mükemmel intizam ve şu hassas mizan ve şu câmi hayata mazhar olan bir mevcud, eğer Vâhid-i Ehad’in bir masnuu kabul edilmezse; câmid, cahil, kör, sağır, şuursuz, karmakarışık hadsiz esbabın karıştırıcı elleri arasında inşa edildiği ve nihayetsiz imkânat yolları içinde gâyet mükemmel ve nihayet hassas ve câmi bir hayata mâlik olarak vücudu kabul edilse, yüzler muhali birden kabul etmek imkânsızlığını ve eşekleri dahi eşeklikleri içinde güldürecek derecede akıldan uzaklığını gösterir.
İKİNCİ KELİME: “Teşekkele Binefsihi” yâni kendi kendine teşekkül ediyor. Şu muhalin bâtıl olduğunu gösteren çok muhalatlardan üç muhali, nümune olarak zikrediyor.
Birincisi: Her mevcud, basit bir madde olmadığı gibi câmid ve tegayyürsüz dahi olmadığından; ve hem de zerrelerden teşekkül ettirilmiş gâyet acib bir makine ve gâyet harika bir saray olmakla beraber, zâhirî ve bâtınî duygularla mücehhez bulunduğundan, kâinatla alâkası vardır. İşte herbir mevcud Hâlık-ı Külli Şey’e isnad edilmeyip, “kendi kendine teşekkül ediyor” denilse; o vakit herbir mevcudun herbir zerresine, bir Eflatun’a bedel binler Eflatun kadar ilim ve şuur vermek gibi hurafecilik ve divaneliğin en büyüklerinin ortasına düştüğünü beyan edip, isbat eder.
İkincisi: Herbir mevcud, bilhassa ferd-i insan; birbiri içinde yerleştirilmiş binler kubbeli bir saray ve herbir kubbesi binler zerratın başbaşa vermesiyle teşekkül etmiş acib nakışlı garib bir san’at-ı harika olduğu halde, “Bu masnuat bir Sâni-i Vâhid’in eser-i san’atı değildir, kendi kendine teşekkül ediyor” denilse, hadsiz ve hudud altına alınmayan zerrat-ı vücudiye adedince muhaller ortaya çıkar ki; bu mefkure sahiblerini cehlin en müntehasında oturtarak, echeliyetle techil eder.
Üçüncü Muhal: Sâni-i Zülcelâl’in îcadı olan herbir masnu, kalem-i kader-i ezelînin bir mektubu olmazsa, “esbab-ı âlem îcad ediyor” denilse; o vakit o esbab, evvela o masnuun bedenindeki hüceyrelerinden tut, binler mürekkebat adedince tabîat kalıpları, demir kalemleri ve harfleri ve hatta bu demir harfleri ve kalemleri ve kalıpları dökmek için birçok fabrikalar ve bu fabrikaların inşası için, keza fabrikaların vücudu lâzım gelir. Ve hakeza bu teselsül gittikçe gidecek. Bu nâmütenahî muhalatı intac eden bu fikri kabul edenler, bu hakikattan yedikleri silleden ayılıp, bu fikirlerinden vazgeçmelidirler, der.
ÜÇÜNCÜ KELİME: “İktezathü-t Tabîat” yâni tabîat iktiza ediyor. Bu idlâl edici mudıll fikrin pek çok muhalatından üç muhalinin
Birincisi şudur ki: Şems-i Ezelî’nin kalem-i kader ve kudreti olan alîmane, basîrane, hakîmane san’at-ı îcad, o Zat-ı Zülcelâl’e verilmezse hem kör, hem sağır, hem akılsız, hem düşüncesiz bir tabîata verilse; o tabîat, bu masnuatı yapmak için, ya herşeyde hadsiz mânevî makine ve matbaaları bulunduracak veyahud herşeyde kâinatı halkedip idare edecek bir kudret ve hikmeti dercedecektir. Bu ise, her bir mevcudda hadsiz bir kudret ve irade ve nihayetsiz bir ilim ve hikmet taşıyacak bir tabîatı veya bir kuvveti ve âdeta bir ilahı, içinde kabul etmek lâzım gelir ki; bu ise, kâinattaki muhalatın en bâtılı ve hurafenin en yalan bir şekli olduğunu ve Hâlık-ı Kâinat’ın sıfât-ı kudsiyesinin tecelliyatına “tabîat” namı verenler, hayvanlardan yüz derece aşağı olduğunu gösterir.
İkincisi: Gâyet intizamlı ve mizanlı ve hikmetli olan şu mevcudat, nihayetsiz Kadîr ve Hakîm bir zatın îcadıdır denilmezse, tabîata verilse, o vakit tabîat, nebatatın menşei ve meskeni olan ve nebatata saksılık vazifesini gören bir parça toprakta, milyarlar adedince ayrı ayrı makinaları ve matbaaları yerleştirmeli ki; o toprak, her türlü nebatatın menşei ve meskeni olabilsin ve hayatlarına lâzım her türlü ihtiyaçlarını muayyen mikdarları dâhilinde verebilsin. İşte bu hurafeyi ve hadsiz muhalatı netice veren bu mefkureyi taşıyanların eşekliklerine bakarak, yüzlerine tükürerek, der: Bu suubetli ve müşkilatlı acib muhalatın, nasıl sühuletli vücuda inkılab ettiği hakkındaki suale hakikatlı ve gâyet makul bir cevap verilmiştir.
Üçüncüsü: İki misali var.
Birincisi: Hâlî bir sahrada kurulmuş gâyet mükemmel ve müzeyyen bir saraya giren vahşi bir adamın misaliyle izah edilen bir hakikattır. Şöyle ki: O saraydan daha muntazam, daha mükemmel ve her tarafı mu’cizat-ı hikmetle doldurulmuş olan şu âlem sarayının içine, uluhiyeti inkâr eden vahşi tabîiyyunlar girerler. Gördükleri mevcudatın, daire-i mümkinat haricinde olan Zat-ı Vâcib-ül Vücud’un eser-i san’atı olduğunu düşünmeyerek; daire-i mümkinat içinde bulunan ve kudret-i İlahiyenin tebeddül ve tegayyür eden icraat kanunlarının bir defteri hükmündeki mecmûa-i kavanin-i âdetullaha ve bir fihriste-i san’at-ı Rabbaniye olan İlahî kanunlara yanlışlıkla “tabîat” namını verip, eşyanın îcadını ona tahmil ederek, öylece ahmakane bir bâtıl yola girerler ki, ahmaklığın müntehasında en büyük ahmaklık nişanını göğüslerine kendi elleriyle takarlar.
Üçüncü Muhalin ikinci misali: Gâyet muhteşem bir kışlaya ve gâyet muazzam bir câmiye giren vahşi bir adamın misaliyle temsil edilen ikinci bir hakikattır. Sultan-ı Ezel ve Ebed’in hadsiz cünudunun muhteşem bir kışlası ve muazzam bir mescidi olan şu kâinata, tabîat fikirli münkirler girerler. Bakarlar ki; bütün mevcudat iş başında vazifededirler. Sâni-i Zülcelâl’in Zat-ı Akdesinden i’raz ettiklerinden, Hâlık-ı Zülcelâl’in bir cilve-i Rabbaniyesi olan kuvvetini müstakil bir kadir telakki ederek mânevî kanunlarını birer maddî madde tasavvur etmekle beraber, o kanunların ellerine îcad vererek “tabîat” namını taktıklarından, bütün gördükleri şu hârikulâde mevcudatı tabîata isnad edip, vahşilerin en vahşisi olduklarını ilân ederler.
İşte taksim-i aklî ile; mevcudun vücud bulması için dört yoldan başka yol olmadığından, bu yollar hadsiz ve hesabsız muhalleri îcab eden dokuz muhal ile kapatılarak, bilbedahe ve bizzarure, dördüncü yol olan vahdet yolu kat’î bir surette sabit olur. Ve herbir mevcudun vücudu, doğrudan doğruya Zat-ı Vâcib-ül Vücud’un dest-i kudretinden çıktığını ve semavat ve arz, kabza-i kudretinde olduğunu gösterir. Esbab-perest ve tabîata sapanların gittikleri ve göremedikleri yollarının iç yüzünü gösterdikten sonra onları insafa davet eden ve mesleklerini terkettiren gâyet izahlı ve çok şirin ve gâyet lâtif bir beyandan sonra, sorulan iki şübheli sualin birincisine, “redd-i müdahâle ve men-i iştirak kanunları”nın muktezasıyla; ikincisine de Hâlık-ı Zülcelâl bütün bütün hikmetine zıd olan netice-i hilkati ve semere-i kâinatı abesiyete çeviren ve hikmet-i Rubûbiyetini inkâr ettirecek bir tarz olan mahlûkatın ibadetlerini ve bilhassa insanın şükür ve ubûdiyetini başkalara vermeye rıza göstermediği gibi, müsaade dahi etmediğini izah eden gâyet güzel cevaplarla mukabele edilmiştir.
Hâtimesinde, tabîat fikr-i küfrîsini terkeden ve imânâ gelen zatın, merak-aver üç sualinden:
Birincisi: “Tenbelliklerinden dolayı namazı terkedenlerin Cehennem gibi bir azab ile tehdid edilmelerinin sebebi nedir?”
İkincisi: “Gözle görülen bu nihayet derecede mebzuliyet ve îcad-ı eşyadaki intizamlı suret, hem vahdet yolundaki nihayet derecede kolaylık ve sühulet, hem nass-ı Kur’anla
مَا خَلْقُكُمْ وَلاَ بَعْثُكُمْ اِلاَّ كَنَفْسٍ وَاحِدَةٍ * وَمَا اَمْرُ السَّاعَةِ اِلاَّ كَلَمْحِ الْبَصَرِ اَوْ هُوَ اَقْرَبُ
gibi âyetlerin nihayet derecede gösterdikleri kolaylığın sırrı ve hikmeti nedir?”
Üçüncüsü: “Kâinat fabrikasının işlettirilmesi bir terkib ve tahlil neticesi olduğunu ve hiçten birşey idam edilmediği gibi hiçten birşey de îcad edilmez diyen feylesofların bu sözleri nasıldır?” demesine karşı, pek dakik ve çok derin ve gâyet yüksek ve çok geniş ve nihayet derecede mukni ve müskit olarak serdettiği delail-i akliye ile, esbaba tapan ve tabîat bataklığında boğulanları kurtaran ve hâlen o mesleklerinde bulunanları utandıran gâyet hakikatlı ve musîb cevaplar vardır.
Hüseyin
“Dört Hikmet”i hâvidir.
يَا اَيُّهَا النَّبِىُّ قُلْ ِلاَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلاَبِيبِهِنَّ
ilh… gibi âyetlerle, Kur’an-ı Hakîm tesettürü emrediyor. Sefih ve mimsiz medeniyetin ise, Kur’anın bu hükmüne karşı muhalif gittiğini ve tesettürü fıtrî görmediğinden, “bir esarettir” deyip dinsizcesine bir sualine karşı Kur’an-ı Hakîm’in bu hükmü tam yerinde olup, belki esaret olmayıp tesettürün fıtrî olduğunu çok tecrübe ve misallerle izah ve isbat edip, onları iskat ve tesettüre kat’î emrediyor.
BİRİNCİSİ: Kadınların fıtratı tesettürü iktiza ediyor. Çünki hilkaten zaîfe ve nazik olduğundan, kendi hayatından ziyade çocuklarını himayeye fıtraten bir meyli bulunduğundan, onu himaye edene karşı kendini güzel göstermek ve nefret ettirmemeye ve ittihama maruz kalmamak için fıtrî bir meyli bulunduğunu.. hem kadınların ondan altısı ya ihtiyar, ya çirkin olmak cihetiyle, çirkinliğini herkese göstermek istemediğini.. hem güzellerden kendini göstermekten sıkılmayanlar, ancak ondan bir-iki olup, diğerleri ise pis ve şehevanî ve sakil insanların nazarlarından istiskal ettiğinden, kendini göstermek istemediğini.. ve Kur’an-ı Hakîm’in tesettüre emri fıtrî olmakla beraber, o nazik ve zaîfeyi, bir refika-i ebediye olabilmesi için, tesettürle zâhirî ve bâtınî zilletten ve mânevî bir esaretten kurtarıyor diye gâyet güzel bir cevapla gaddar medeniyeti iskat ediyor.
İKİNCİ HİKMET: Erkek ve kadın arasında şiddetli bir muhabbet, yalnız bu hayat-ı dünyeviyenin ihtiyacından ileri gelmediğini, belki ebedî bir hayatta ciddî bir arkadaş olmak için, o muhabbeti âhir ömre kadar devam ettiği ve etmesi lâzım geldiği cihetle o kadının, ebedî arkadaşı olan kocasının ebedî arkadaşlığından mahrum kalmamak için tesettürü kat’iyyen ve fıtraten iktiza ettiğini; ve sefih, gaddar medeniyetin “gayr-ı fıtrî ve esarettir” demelerini iskat etmekle beraber, tesettüre kat’î emrediyor.
ÜÇÜNCÜ HİKMET: Aile saadeti, kadın ve koca mabeyninde bir emniyet-i mütekabile ve samimî bir muhabbetle devam ettiğini; ve tesettürsüzlük o emniyet ve muhabbeti bozduğunu ve kırdığını; ve açık-saçık kadının ondan bir tanesi, kocasından daha iyisini görmediğinden, kendini başkalara göstermek istemediğinden; ve yirmi adamdan ancak bir tanesi karısından daha güzelini görmediğinden, açık-saçıklık ve hayvanî nazarlar o emniyeti ve muhabbeti kırdığını; hatta o hayvanî, süflî ve pis görünmek, akrabalık misillü olanda dahi o emniyeti kırdığını; ve o çıplak bacakla görünüş akraba misillü olanda dahi o emniyeti kırdığını; ve o çıplak bacakla görünmesi, akrabanın mahremiyeti dahi gayr-ı mahrem olduğunu gâyet kat’î bir surette isbat eder.
DÖRDÜNCÜ HİKMET: Kesret-i nesil her cihetle matlub olup, her millet ve her hükûmet buna taraftar olduğu, hatta Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm
تَنَاكَحُوا تَكْثُرُوا *فَاِنِّى اُبَاهِى بِكُمُ اْلاُمَمَ
yâni “İzdivac ediniz. Ben, sizin çokluğunuzla iftihar ederim.” buyurmasını; tesettürsüzlük izdivacı çoğaltmayıp, pek azalttığını, çünki serseri asrî bir genç dahi refikasının gâyet namuslu olmasını istediğini; ve kadın ise, erkeğin çoluk ve çocuk ve malına ve herşeyine dâhilî muhafız olduğundan, kadında sadakat ve emniyet lâzım olduğunu; tesettürsüzlük ve açık-saçıklık ve hayasızlık ise, o sadakatı ve emniyeti kırdığından, erkeğe vicdan azabı çektirdiğini ve kadınlarda şecaat ve sehavet o sadakat ve emniyeti ihlâl ettiğini; ve memleketimizin Avrupa’ya kıyas edilemeyeceğini, eğer kıyas edilse, neslin zaafına ve kuvvetin sukutuna sebeb olacağını; ve şehirliler köylülere kıyas edilemeyeceğini, çünki köylüler maişet meşgalesiyle uğraştığından, san’at ile iştigal eden şehirliler onlara kıyas edilemeyeceğini ve daha çok hikmetlerini gâyet kat’î isbat eder.
Rüşdü
EHL-İ İMAN ÂHİRET HEMŞİRELERİM OLAN KADINLAR TAİFESİ İLE BİR MUHAVEREDİR
Risale-i Nur’un mühim bir esası şefkat olması ve kadınlar taifesinin şefkat kahramanları bulunmaları cihetiyle fıtraten Risale-i Nur’la alâkaları bulunduğunu, fakat bazı fena cereyanlarla o kıymetli seciyenin sû-i istimal edildiğini.. ve kadınların saadet-i uhreviyesi gibi, saadet-i dünyeviyelerinin de çare-i yegânesi, daire-i İslâmiyedeki terbiye-i diniye olduğunu izah eden kıymetli bir mektubdur.
“Yirmibeş Deva”yı havidir. Bu Risale,
يِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
اَلّذِينَ اِذَا اَصَابَتْهُمْ مُصِيبَةٌ قَالُوا اِنَّا لِلّهِ وَاِنَّا اِلَيْهِ رَاجِعُونَ
gibi âyetler, ehl-i îmanın musîbetleri musîbet olmadığını, belki bir ihtar-ı Sübhanî ve iltifat-ı Rahmânî olduğunu gösterir gâyet mukni bir tefsir ve o ehl-i îmanın on kısmından bir kısmını teşkil eden musîbetzedelere karşı mânevî bir tiryak ve gâyet nafi bir eczahane gibi olduğunu, hatta herbir deva, ayrı ayrı binler çeşit ilâçlar gibi hasiyetlerini gösteren bir eczahane hükmünde ve Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ın eczahane-i kübrası olan
وَالَّذِى هُوَ يُطْعِمُنِى وَيَسْقِينِ وَاِذَا مَرِضْتُ فَهُوَ يَشْفِينِ
gibi şifa hakkındaki yüzer âyâtın sırr-ı tesirine şifalı, devalı bir mübarek ma’kes ve bir mâ-i zemzeme-i Kur’an hükmünde olduğunu gösterir.
BİRİNCİ DEVA: İnsanın hastalığı zâhiren bir nevi dert gibi ise de, dert değil, belki bir nevi derman olduğunu ve ömür sermayesi sıhhat ve âfiyet ve istiğnadan gelen bir gafletle zayi olduğundan, hastalık o zayiatı meyvedar bir ömre çevirdiğini haber verir gâyet güzel bir devadır.
İKİNCİ DEVA: İbadet iki kısım olup, bir kısmı müsbet ibadettir ki, namaz ve niyaz gibi malûm ibadetler olup, diğeri menfî ibadettir ki, hastalıklar insana aczini, zaafını hissettirdiğinden, hâlis, riyasız mânevî bir ibadet olduğunu.. ve bu hastalıkların, Allah’tan şekva etmemek şartıyla, mü’min için bir dakikası bir saat hükmüne geçtiğini ve bazı kâmillerin hastalıklarının bir dakikası bir gün ibadet hükmüne geçtiğini rivayet-i sahiha ve keşfiyat-ı sadıka ile sabit olduğunu bildirir gâyet mühim bir devadır.
ÜÇÜNCÜ DEVA: İnsan bu dünyaya keyf sürmek ve lezzet için gelmediğine, mütemadiyen gelenlerin gitmesi ve gençlerin ihtiyarlanması ve mütemadiyen zeval ve firakta yuvarlanması şahid olduğunu.. hem insan zîhayatın en mükemmeli ve cihazatça en zengini olduğundan, geçen lezzetleri ve gelecek belâları düşündüğünden, kederli ve sıkıntılı bir hayat geçirdiğini; hastalık ise, sağlık ve âfiyet gibi gaflet vermediğinden, dünyayı hoş göstermeyip o tahatturların elemlerinden vazgeçirdiğinden, hiç aldatmaz bir vaiz ve bir mürşid hükmünde olduğunu gösterir bir mübarek devadır.
DÖRDÜNCÜ DEVA: İnsan, hastalıktan şekva değil, hastalığa sabretmesi lâzım olduğunu gösterir. Çünki o, cihazatını kendi yapmayıp ve başka bir yerden de satın almadığından; ve mülk sahibi, bahçesini çapalamak, bellemek ve budamak gibi ezalarla, o sayede güzel bir mahsul aldığından; o eza, o bağın hakkında eza değil, belki mahsulünün yetişmesine medâr olduğundan, şikayete hiç hakkı olmadığını gösterdiği gibi; insanın da, hastalıkla yapılan tasarruftan şikayet değil, tahammüle mecbur olduğunu, şiddetli olduğu zaman “Ya Sabur” deyip, sabır ile mukavemet edileceğini haber veriyor.
BEŞİNCİ DEVA: Bu zamanda, hususan gençler hakkında; hastalık o gençleri gençlik sarhoşluğundan men’ettiği için, onların hakkında o hastalık, mânevî bir sıhhat ve âfiyet olduğunu haber verir gâyet şirin bir devadır.
ALTINCI DEVA: Musîbetin gitmesiyle mânevî bir lezzet geleceğini gösterir. Çünki “Elemin zevali lezzettir” diye, o elemli musîbetler, zeval ile ruhta bir lezzet irsiyet bıraktığını gâyet güzel haber verir mühim bir devadır. Hatta bu devanın ehemmiyetindendir ki; te’lifatında iki kere aynı numara tekerrür etmesi ve öylece kaydedilmesi, ehemmiyetini isbat eder.
YEDİNCİ DEVA: Hastalık, insanın sıhhatindeki nimet-i İlahiyenin lezzetini kaçırmıyor, bilakis tattırıyor. Çünki bir şey devam etse tesirini kaybeder, usanç verir. Hatta ehl-i hakikat demişler: اِنَّمَا اْلاَشْيَاءُ تُعْرَفُ بِاَضْدَادِهَا yâni “Herşey zıddıyla bilinir” “Soğuk olmazsa hararet anlaşılmaz” diye makul ve şirin bir devadır.
SEKİZİNCİ DEVA: Hastalık, îmanlı bir insanın âhiretini geri bırakmıyor, belki daha ziyade terakki ettiriyor. Çünki hastalık, sabun gibi, günahları siler, temizler; güzel bir keffaret-üz zünub olduğu Hadîs-i şerifle sabit olduğunu; hem îmanlı olan bir insanın maddî hastalığı mânevî hastalıklardan kurtardığını; şahs-ı zâhirîsinin hatasıyla şahs-ı mânevîsi hasta olduğundan zâhir hastalığı o hatalardan geri koyup, mânevî istiğfara sebeb olduğundan, o maddî hastalık çok büyük bir hazine olduğunu bildirir.
DOKUZUNCU DEVA: Cenab-ı Hakk’ı tanıyan bir insan için, ölüme sebeb olan hastalıktan korkmak olmadığını; ve ölüm, insanın tanıdığı ve bildiği bütün ehl-i îman olan ahbablarına kavuşmak olduğunu; hem ölüm mukadder olup, bazen hastalıklıların yanındaki sağ insanların ölmesi ve hastaların sağ kalması; hem ölüm, vazife-i hayattan bir paydos ve bir rahat olduğunu ve ehl-i dalâlet için gâyet korkunç bir zulümat-ı ebediye olduğunu bildiren gâyet mülayîmane güzel bir devadır.
ONUNCU DEVA: İnsanın hastalığı, merak ettikçe gâyet ağırlaşacağı, hususan evhamlı bir hastanın bir dirhem zâhir hastalığı, merak vasıtasıyla on dirhem olacağını, hem merak da ayrıca bir hastalık olduğunu haber veren mühim bir devadır.
ONBİRİNCİ DEVA: Hastalık insana hazır bir elem verdiğinden, evvelce geçirmiş olduğun hastalıktan sonra hiçbir elem kalmayıp, hemen lezzeti bu âna kadar devam ettiğini hatırlayıp, o andaki hastalığın hazır eleminden kurtulmak ile, bulunduğun dakikadan sonra zamanın nasıl geleceğini bilmediğinden, ondan korkmamak lâzım olduğunu; hem yok bir zamanda, yok bir eleme, yok bir hastalığa vücud rengi vermek mânâsız olduğunu; ve sabır kuvvetini sağa ve sola dağıtmak faide vermediğinden, bütün kuvvetiyle hazır zamânâ dayanmak lâzım olduğunu haber veren en alâ bir devadır.
ONİKİNCİ DEVA: Hem insan hastalık sebebiyle ibadet ve evradından mahrum kaldığına teessüf etmemesine; sabır ve tevekkül ve namazını kılmak şartıyla, o hastalıkta, ibadet ve evradının sevabı aynen ve daha hâlis bir surette verileceği Hadîsçe sabit olduğu; ve insan o sayede aczini ve zaafını bildiğinden, bütün cihazatının lisan-ı hal ve lisan-ı kaliyle dergâh-ı İlahiyyeye iltica etmesine sebeb olduğundan, قُلْ مَا يَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّى لَوْلاَ دُعَاؤُكُمْ sırrını anlattığından, şikayet değil, şükretmek lâzım olduğunu gösterir.
ONÜÇÜNCÜ DEVA: Hastalıktan şikayet edilmeyeceğini; ve hastalık bazılarına bir define olduğunu; ve ecel muayyen olmadığından, her vakit havf ve rica ortasında bulunmak lâzım olduğunu; ve ölüm insanı gaflet içinde yakalamak ihtimali bulunduğundan, hastalık onun âhiretini düşündürmek cihetiyle gâyet güzel bir nâsih olduğunu gösterir mühim bir devadır.
ONDÖRDÜNCÜ DEVA: Hem ehl-i îmanın göz hastalığı perdesi altında -yâni kör olmasında- pek mühim bir nur ve mânevî büyük bir göz olup, birkaç sene dünyanın hazinane fâni bir güzelliğini fâni bir surette seyredecek fâni bir göze bedel, kırk göz kuvvetinde ebedî gözler ile ebedî bir surette Cennet’te Cennet levhalarını seyretmesi daha evlâ olacağını beyan eder.(Haşiye)
ONBEŞİNCİ DEVA: Hastalığın suretine bakıp “ah!” eylemek caiz olmadığını, belki mânâsına bakılsa “oh!” diye
_____________________________________
(Haşiye): Bu devanın tesirindendir ki: Misafireten bir köye gittiğimde; orada gözsüz Mehmed Ağa isminde bir zat, gözünün hastalığından şikayeti üzerine, yanımda bulunan Hastalar Risalesi’nin Ondördüncü Devasını okuyunca, onun mânevî tesiriyle o zat dedi: “Keşki ben bu sevabı ve mânevî bu kazancı; bana açan bu hastalığımdan şikayet etmeseydim.” diye nedametkârane, bir şükür kapısına döndü. Onun için o hastalık, onun hakkında bir Rahmet-i İlahiye olduğunu kat’î anladı.
mânevî lezzetler akıtacağını; çünki mânevî sevab lezzeti olmasaydı, Cenab-ı Hak en sevdiği kullarına hastalığı vermezdi diye Hadîs-i şerifte
اَشَدُّ النَّاسِ بَلاَءً َاْلاَنْبِيَاءُ ثُمَّ اْلاَوْلِيَاءُ َاْلاَمْثَلُ فَاْلاَمْثَلُ
-ev kema kal- Hadîs-i şerifinin sırrını; ve bazı hastalıklar şehid makamını kazandıracağını, bahusus kadınların lohusa zamanında kırk gün zarfında vefat ederlerse şehid olacaklarını en güzel bir surette haber verir.
ONALTINCI DEVA: Hastalık, hayat-ı içtimaiye-i insaniyede en mühim olan hürmet ve merhameti telkin ettiğini, çünki sıhhat ve âfiyet, nefs-i emmareye, her cihetçe istiğna gösterdiğinden; hastalık, o istiğna yerine hürmet ve merhameti hissettirdiğinden, rikkat-i cinsiyesine karşı bir şefkat celbetmeye vesile olacağını gösteren gâyet güzel ve en şirin ve lezzetli bir devadır.
ONYEDİNCİ DEVA: İnsan, hastalık vasıtasıyla, hayrat yapamadığından müteessir olmak caiz olmadığını; çünki en mühim hayrat hastalıkta dahi bulunduğunu, hatta hastalara bakmak bile en mühim hayır ve sadaka hükmüne geçeceğini; çünki îmanı olan bir hastanın hatırını sormak ve güzel teselli etmek, hususan ana ve baba olsa, onların dualarını kazanmak en alâ bir hayrat ve sadaka olduğunu, pek mühim bir tarzda gösterir.
ONSEKİZİNCİ DEVA: İnsan şükrü bırakıp şekvaya gitmeye ve bir hakkının zayi olmasından şikayete hiç hakkı olmadığını; çünki senin üstünde Cenab-ı Hakk’ın çok nimetleri olmak cihetiyle, onların şükür hakkını îfa etmediğinden dolayı Cenab-ı Hakk’a karşı bir haksızlık ettiğini; hem sen sıhhat noktasında kendinden aşağıdaki bîçarelere bakmak lâzım olduğunu, yâni bir parmağın, bir elin, bir gözün yoksa; iki parmağı, iki eli, iki gözü olmayanlara bakmak lâzım olduğunu, çünki sen hiçlikten vücuda gelip, taş, ağaç ve hayvan olmayıp insan olup İslâm nimetini ve sıhhat ve âfiyet görüp yüksek bir dereceye nail olduğun halde, bazı arızalarla ve kendi sû-i ihtiyarınla ve sû-i istimalinle elinden kaçırdığın ve elin yetişmediği nimetlerden şekva etmek, sabırsızlık göstermek bir küfran-ı nimet olduğunu gösterir bir devadır.
ONDOKUZUNCU DEVA: Cemil-i Zülcelâl’in bütün isimleri, “Esmâ-i Hüsna” tabîr-i Samedanîsiyle güzel olduklarını ve mevcudat içinde en lâtif, en câmi âyine-i Samediyet de hayat olduğunu; ve güzelin âyinesi güzel olduğunu; ve güzelliklerini gösteren güzelleşeceğini ve o âyineye de o güzelden ne gelse, güzel olduğunu; ve hayat daima sıhhat ve âfiyet ve yeknesak gitse, nâkıs bir âyine olacağını; ve hastalıklı bir uzvun etrafında, Sâni-i Hakîm sair âzaları o uzva muavenetdarane teveccüh ettirip, nakışlarını ve vazifelerini göstermek için o hastalığı misafireten gönderip, vazifesi bittikten sonra yerini yine âfiyete bırakıp gittiğini isbat eder.
YİRMİNCİ DEVA: Hastalık iki kısım olup; bir kısmı hakikî, bir kısmı vehmî olduğunu; hakikî kısmına Şâfi-i Zülcelâl Küre-i Arz eczahane-i kübrasında her derde bir deva istif ettiğini; ve o devalar ise, dertleri istediğinden, onları istimal etmek meşru olduğunu, fakat devanın tesirini Cenab-ı Hak’tan bilmek lâzım olduğunu; vehmî hastalığa ehemmiyet verilmeyeceği, ehemmiyet verildikçe fazlalaşacağını, ehemmiyet verilmezse hafif geçeceğini güzel bir temsil ile isbat eder.
YİRMİBİRİNCİ DEVA: Hastalıkta maddî bir elem olup, o elemi izale edecek mânevî bir lezzet ihata ettiğini; ve zâhiren peder ve valide ve akrabaların şefkatleri, onun etrafında hastalık cazibesiyle, ona karşı muhabbetdarane baktığından, o elem çok ucuz düştüğünü; maddî ve mânevî çok yardımcıları bulunduğundan, şikayet değil, şükretmek lâzım olduğunu isbat eder.
YİRMİİKİNCİ DEVA: Nüzul gibi ağır hastalıklar, mü’min için pek mübarek sayıldığını; ve ehl-i velayetçe mübarekiyeti meşhud olduğunu; ve Cenab-ı Hakk’a vâsıl olmak için iki esasla gidildiğini; nüzul gibi hastalıklar ise, o iki esasın hâssasını verdiğini; o iki esasın birisi; “rabıta-i mevt” (yâni dünyanın fâni olduğunu bildiği gibi, kendinin de fâni ve vazifedar bir misafir olduğunu gösterir.) İkincisi: Nefs-i emmarenin ve kör hissiyatın tehlikelerinden kurtulmak için, bir kısım ehl-i îman çilelerle nefs-i emmareyi öldürdüklerinden, hayat-ı ebediyelerini bu suretle kazandıklarını; ve nüzul gibi hastalıklarda aynı o hâssa bulunduğundan, o hastalık onun için gâyet ucuz düştüğünü isbat edip gösterir.
YİRMİÜÇÜNCÜ DEVA: Hastalık, gurbette ve kimsesizlikte bulunduğu zaman, o kimsesizliği cihetiyle, kendine en katı kalblerin dahi rikkatini celbettiğini; ve Kur’anın bütün surelerinin başlarında “ErRahmânurrahîm” sıfatıyla kendini bize takdim eden Allah, bir lem’a-i şefkatıyla, umum yavruların yardımına validelerini koşturduğunu; ve her baharda, bir cilve-i Rahmeti ile nimetlerini bize gönderdiğini; ve o nimetlere nail olmak, îman ve intisabla ve onu tanımakla olduğunu; ve o gurbet ve kimsesizlikteki hastalık ise, Cenab-ı Hakk’ın nazar-ı merhametini celbettireceğini, ehemmiyetli haber verir.
YİRMİDÖRDÜNCÜ DEVA: Masum çocuklara ve masum gibi ihtiyar hastalara bakan ve hizmet edenlerin hakkında uhrevî büyük bir ticaret olduğunu; ve o nazik çocukların hastalıkları, ileride hayat-ı dünyanın dağdağalarına tahammül için birer şırınga-i Rabbaniye olduğunu; ve o şırıngalardan gelen sevab ve ücret, onlara bakanların ve bilhassa validelerinin defter-i a’mâline yazıldığını; ve bu hakikatın ehl-i hakikatça meşhud olduğunu; ve bilhassa ihtiyar peder ve valide ve akraba gibi ihtiyarların dualarını almak, âhiretin saadetine medâr olduğunu; ve onlara bakanların da, ileride kendi evlâdlarından aynı vaziyeti göreceğini ve bakmadıkları cihetle, neticede azab-ı uhrevî olduğu gibi, dünyaca da çok felâketlere maruz kaldıkları ve kalacakları vukuat ile sabit olduğunu; ve akrabası olmazsa bile, yine onlara bakmak İslâmiyetin iktizasından olduğunu gâyet kat’î isbat eder.
YİRMİBEŞİNCİ DEVA: Bütün hastalıkların gâyet nafi ve mânevî bir devası ve hakikî ve kudsî bir tiryakı ise, îmanın inkişafı olduğunu; tövbe ve istiğfar ve namaz ve ubûdiyet ile, o tiryak-ı kudsî olan îman ve îmandan gelen ilâcın istimal edilmesi lâzım olduğunu; ehl-i gafletin zeval ve firak darbeleriyle yaralanan mânevî büyük dünyalarının tedavisi, kudsî bir tiryak olan îmanın şifa vermesiyle yaralardan kurtulacaklarını ve o îman ilâcının tesiri ise feraizi yapmak ile olduğunu; ve sefahet ve hevesat-ı nefsaniye ve lehviyat-ı gayr-ı meşrua, o tiryakın tesirini men’ettiğini göze gösterip, gâyet kat’î bir surette izah ve isbat eder.
Hâfız Mustafa (R.H.)
كهيعص ذِكْرُ رَحْمَتِ رَبِّكَ عَبْدَهُ زَكَرِيَّا *اِذْْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاءً خَفِيّاً* قَالَ رَبِّ اِنّىِ وَهَنَ الْعَظْمُ مِنّىِ وَاشْتَعَلَ الرَّاْسُ شَيْبًا وَلَمْ اَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيّاً
Yirmialtıncı Lem’a, “Yirmialtı Rica”dır.
BİRİNCİ RİCA: Herşeyin aslı, nuru, ziyası, menbaı, madeni, çeşmesi îman olduğunu; herşeyden evvel, o kudsî, münezzeh, muallâ nuru kazanmaya çalışmak lâzım geldiğini beyan eden kıymetli, îcazlı bir rîcadır.
İKİNCİ RİCA: Hakikatta sabi hükmünde olan ihtiyarlar, ihtiyarlıkta Hâlık-ı Rahîm’e îman ve intisab ve itaatla, sabiler gibi “Rahmânurrahîm” isimlerinin mazharı olacağını tebşir eden nur-efşan bir hakikattır.
ÜÇÜNCÜ RİCA: Nev-i beşerin ister istemez mübtela olduğu sevkiyat-ı berzahiye ve inkılabat-ı uhreviyede, iki cihanın serveri ve Enbiyanın seyyidi ve Rahmet ve merhamet-i İlahiyenin timsali olan Peygamber-i Zîşanımız Habibullah Aleyhissalâtü Vesselâm’ın Sünnet-i Seniyyesine ittiba ile selâmet ve necat bulunacağını beyan eder.
DÖRDÜNCÜ RİCA: Dünyadan alâkaları kesilmeye başlayan ihtiyar ve ihtiyarelerin, yakınlaştıkları kabir kapısını düşündükleri ve o zâhiren karanlıklı görünen âlemleri, nuruyla tenvir eden ve aydınlaştıran ve insana bir harfi on sevab ve hayır; ve bazen yüz ve bazen bin sevab ve hayır kazandıran ve hazine-i Rahmetin miftahı olan Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ı nur-u îman ile dinleyip, evamirine itaat ve nevahisinden içtinab edenlerin âlem-i ebedîde müferrah olacaklarını müjdelemekle, çok kuvvetli bir rica kapısını gösterir.
BEŞİNCİ RİCA: Her ferdde ve her şahısta cüz’î-küllî tesirini gösteren teselli-i îman-ı bilâhiret, ihtiyarlara daha azîm ve kuvvetli bir rica ve teselli verdiği için, ihtiyarlığı emniyetli bir sefine-i Rabbaniye bilip sevmek ve hoşnud olmak ve Cenab-ı Hakk’a şükür ve hamd edilmesini tavsiye eder.
ALTINCI RİCA: Nur-u îman ile, kâinatın tabakaları ve arzın mevcudatı ve mahlûkatı, munis birer arkadaş gibi Hâlık-ı Rahîm’e şEhadet edip, gurbet ve vahşeti ve zulmeti izale ettiği gibi; ihtiyarlıkla, hayatıyla refakat eden şeylerin müfarakat zamanında kitab-ı âlemin harfleri sayısınca şahidleri; ve zîruhların medâr-ı şefkat ve Rahmet ve inayet olan cihazatı ve mat’umatı ve nimetleri adedince Rahmetin delilleri bulunan ve en makbul bir şefaatçı olan acz ve zaafın dürbünüyle ve ihtiyarlık gözüyle görüleceğinden, ihtiyarlıktan küsmek değil, ihtiyarlığı sevmekle, rica yolunu gösterir.
YEDİNCİ RİCA: Fâni dünyaya eblehane bâki süsü veren ve payitaht-ı hükûmette görülen bina-yı evhamı altı cihetten çürütüp, dalâletten gelen müdhiş zulmeti, nur-u Kur’an ve sırr-ı îman ile dağıtıp, bîçare musîbetzede ihtiyarları evham ve şübehat vadilerinden çıkarıp sahil-i selâmete ve Rahmet-i Rahmân’a yetiştiren mücahid bir rîcadır.
SEKİZİNCİ RİCA: Cenab-ı Hak kemal-i keremiyle ve nihayetsiz re’fet ve şefkatıyla, ebed ve ebedî bir hayat için halkettiği nev-i insanı nisyan-ı mutlaktan kurtarmak için, Kur’an-ı Azîmüşşan’da كُلُّ نَفْسٍ ذَائِقَةُ اْلمَوْتِ ferman-ı kudsiyesiyle her nefsin ölümünü haber verdiği gibi, o ölümün bir emaresi ve bir müjdecisi ve insanın daimî arkadaşı ve hocası olan saçlarının ağarmasıyla, başı aşağı olmağa hazırlanmış olan ve gaflete daimî meyyal ve fâniye mübtela olan insanı, sırr-ı îman ve nur-u Kur’an ile gaflet uykusundan ikaz edip, kuvvetli bir rica düsturunu eline verir.
DOKUZUNCU RİCA: Acz ve zaafı bilfiil tadan ve hissiyat cihetinde çocuklar ve yavrular hükmüne geçen ihtiyarlık Rahmet ve inayet-i İlahiyyenin celbine vesile olduğu gibi, emr-i Kur’an ve işaret-i Nebeviye ile (A.S.M.) küçükleri, hürmet ve merhamet ve şefkatle emirber neferler gibi etrafında toplayan ve bu suretle hem Hâlık-ı Kerim’in teveccühüne mazhar, hem insanların hizmet ve yardımına medâr olan ihtiyarlıktan razı olmakla, rica kapısını açar.
ONUNCU RİCA: Kur’an-ı Hakîm’in nuruyla, hakikat ve vaki-ül hal olan mevt, hayata tercih edilip sevildiği gibi; Âlem-i
Berzahta olan emvatın, elbette dünyada muvakkat misafirler olup, onlar da oraya gidecek olan insanlardan ziyade ünsiyet ve ülfete lâyık olduğu, îmanlı ihtiyarlık gözüyle yakînen müşahede edildiğinden; îmanlı ihtiyarlığın büyük bir nimet-i İlahiye olduğunu ve bazen seyr ü sülûk ile derecat-ı evliya gibi yüksek makam ile tebşir ve müjde ve sürur veren kuvvetli bir rîcadır.
ONBİRİNCİ RİCA: İhtiyarlığın susmaz bir dellâlı olan beyaz kılların ikazıyla, ebedî tevehhüm edilen vücudun, başka bir âleme namzed olup fâniliği ve bazı vefadar zannedilen vefasızların darbesiyle, bütün alâkadarların alâka-i kalbe değmediği görülerek, bir melce, bir istinadgâh taharriler neticesinde, Kur’an-ı Hakîm’in lisanından çıkanلاَاِلَهَ اِلاَّ هُوَ ferman-ı kudsiyesi imdada yetişip, kâinatta esbab ve bu asrın yolunu şaşırtan tabîat bataklığının hiçliğini ve asılsız bir evham-ı küfrî olduğunu gösteren ayn-ı hakikat bir iki temsil ile; zerreden şemse kadar, felekten meleğe kadar, sinekten semeğe, hayalden hayata kadar kabza-i tasarrufunda ve ihata-i ilminde olan bir Kadîr-i Ezelî’nin vücub-u vücudunu isbat edip, nur-u imânâ vesile olan kuvvetli bir rica kapısını ihsan eder.
ONİKİNCİ RİCA: Rahmetullahi aleyh AbdurRahmân’ın vefatı üzerine,
كُلُّ شَيْءٍ هَالِكٌ اِلاَّ وَجْهَهُ لَهُ الْحُكْمُ وَاِلَيْهِ تُرْجَعُونَ
âyet-i kudsiyesinin sırrıyla, يَابَاقِىَ اَنْتَ الْبَاقِى * يَابَاقِىَ اَنْتَ الْبَاقِىhakikatıyla,
فَاِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ حَسْبِىَ اللّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكّلْتُ وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ
âyetinin tesellisiyle birtek cilve-i inayeti bütün dünya yerini tutan ve birtek cilve-i nuru bütün zulmeti izale eden Bâki-i Zülcelâl ve Sermedî-i Zülkemal ve Rahîm-i Zülcemal’in teveccühü bâki ise, yeter. Gidenler onun bâki mülküne gittiğini ve yerlerine aynını gönderdiğini ve göndereceğini vaki bir hakikatla gösterip, ekseriyetle iftirak ve hasrete mübtela olan ihtiyarların yüzlerini bir Bâki-i Zülcelâl’e çeviren, zulmeti nura tebdil eden, kalblere îman nuru bahşeden elektrik-misal bir rîcadır.
ONÜÇÜNCÜ RİCA: Harb-i Umumî’de Van şehrinin, Rus’un istilâ etmesi ve ihrak etmesiyle harabezâr olması ve ekser ahalisinin şEhadet ve muhaceretle kaybolması ve Medrese-i Horhor’un harab olup vefatı içinde, bu memlekette kapanan ve vefat eden bütün medreselerin, Horhor’un başında duran ve yekpare bir taş olan Van Kal’ası kabir taşı olarak görünmesi üzerine, Van Kal’asının başında, şiddet-i me’yusiyet ve matem içinde iken, Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ın
سَبَّحَ لِلّهِ مَا فِى السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ اْلحَكِيمُ *لَهُ مُلْكُ السَّموَاتِ وَ اْلاَرْضِ يُحْيِى وَ يُمِيتُ وَ هُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
âyetinin hakikatı tecelli edip; o rikkatli, hirkatli, dehşetli hâlâttan kurtarıp; nazarı âfâka, âyât-ı kâinata baktırıp, misafir insanların eliyle yazılan sun’î bir mektubun silinmesi yerine, Nakkaş-ı Ezelî’nin herbir harfinde bir kitab yazılı, silinmez ve solmaz koca kâinat kitabını hediye etmesi ve okutturmasıyla izale edip, bilâhare de Medrese-i Horhor yerine Isparta’yı medrese; ve müfarakat eden talebe ve dostlara bedel daha çok talebe ve dostlar vermesiyle, sırr-ı hikmetini ve Rahmetini ve şefkatini gösteren bir Rabb-ı Rahîm’in dergâhına yakınlaşan ve o dergâhta makbul birer abd olan îmanlı ihtiyarların dünyanın ehval-i muhavvifanesinden mükedder ve me’yus olmamalarını; o kudsî îmanı ve müsellem İslâmiyeti ihsan eden bir Muhsin-i Kerim’e nihayetsiz hamd ve şükürle lisanımızın zevkini ve ubûdiyet ve itaatle ruhumuzun şevkini tavsiye eden kıymetdar bir rîcadır.
رَحْمَةُ اللَّهِ عَلَيْهِ رَحْمَةً وَاسِعَةً
Hâfız Mustafa
ONDÖRDÜNCÜ RİCA: Ehl-i dünya, Üstadımızı herşeyden tecrid edip, beş çeşit gurbet içinde bulunduğu bir vakitte, gâyet kuvvetli bir aşk-ı beka ve şiddetli bir muhabbet-i vücud ve büyük bir iştiyak-ı hayat ve hadsiz bir acz ve nihayetsiz bir fakrın kendisinde hükmettiğini görüp, me’yusane olarak başını eğdiği zaman, حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ Âyet-i Hasbiyesi imdadına yetişerek, “Beni dikkatle oku” demesi üzerine.. günde beş yüz defa okuduğunu ve okudukça bu âyetin çok kıymetli nurlarından dokuz mertebe-i Hasbiyenin yalnız ilmelyakîn ile değil aynelyakîn inkişaf ettiğini…
Birinci Mertebe-i Nuriye-i Hasbiye: Ondaki aşk-ı beka, mutlak kemal sahibi Zat-ı Zülcelâl ve Zülcemal’in bir isminin, bir cilvesinin mahiyetindeki bir gölgesine yapıştığı anda, حَسْبُنَا اللَّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ âyeti gelerek perdeyi kaldırdığını.. ve kendisindeki beka lezzetinin ve saadetinin daha mükemmel bir tarzda Bâki-i Zülkemal’in bekasında ve ona olan tasdik ve îmanda bulunduğunu hissetmiş ve hakkalyakîn zevk aldığını ifade etmiştir.
İkinci Mertebe-i Nuriye-i Hasbiye: Üstadımız ihtiyarlık, gurbet ve kimsesizlik ve tecrid içinde bulunduğu ve ehl-i dünya desiseleriyle ve casusları ile ona hücum ettikleri zaman, “Eli bağlı, zaîf ve hasta bir tek adama ordular taarruz ediyor… Benim için bir nokta-i istinad yok mu?” diye kalbine hitab edip الْوَكِيلُ حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ âyetine müracaat ettiği zaman,
bu âyet ona: “İntisab-ı îmanî vesikasıyla Kadîr-i Mutlak olan öyle bir Sultan’a intisab edersin ki: Dört yüz bin milletten mürekkeb nebatat ve hayvanat orduları, onun emri altında ve kabza-i tasarrufunda bulunan hadsiz bir kudret ve kuvvet sahibine dayanabilirsin” diye mânevî bir ders verdiğini ve o dersle değil şimdiki düşmanlara, belki bütün dünyaya meydan okuyabilir bir iktidar-ı îmanî hissettiğini ve bütün ruhuyla beraber حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ dediğini ifade etmiştir.
Üçüncü Mertebe-i Nuriye-i Hasbiye: Ebedî bir dünyada ve bâki bir memlekette, daimî bir saadete namzed olduğunu, fakat bu gaye-i hayal ve hedef-i ruh ve netice-i fıtratın tahakkuku, ancak mahlûkatın bütün harekâtlarını ve herşeylerini bilen ve kaydeden bir Kadîr-i Mutlak’ın hadsiz kudretiyle olabildiğini düşünürken, kalbine itmi’nan veren bir izah istediğini ve yine o âyete müracaat ettiğinde, o âyet ona: حَسْبُنَا daki نَا ya dikkat edip, senin ile beraber lisan-ı hal ve lisan-ı kal ile حَسْبُنَا yı kimler söylüyorlar diye emredince; bütün nebatat ve hayvanatın lisan-ı hal ile حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَكِيلُ in mânâsını yâdettiklerini gördüğünü ve kudretin azamet ve haşmetini, mevcudatta nasıl temaşa ettiğini ifade etmiştir.
Dördüncü Mertebe-i Nuriye-i Hasbiye: Kendi vücudu, belki bütün mahlûkatın vücudları ademe gidiyor diye elîm bir endişede iken, yine bu Âyet-i Hasbiyeye müracaat ettiğini ve îman dürbünü ile baktığında; ölümün firak değil visâl olduğunu, bir tebdil-i mekân ve bâki bir meyvenin sünbüllenmesi olduğunu beyan etmiştir.
Beşinci Mertebe-i Nuriye-i Hasbiye: Hayatın çabuk sönmesi teellümüne karşı, Âyet-i Hasbiyeden aldığı imdad ile der: Hayat, Zat-ı Hayy-ı Kayyum’a baktıkça ve îman dahi hayata hayat ve ruh oldukça; beka bulur, hem bâki meyveler verdiği için, ömrün kısalığına ve uzunluğuna bakılmayacağını izah etmiştir.
Ölü olmayanlar veya diri olmak isteyenler, hayatın mahiyetini ve hakikatını anlamayı arzu edenler, Dördüncü Şua’daki bu mertebenin dört mes’elesine baksınlar, dirilsinler.
Altıncı Mertebe-i Nuriye-i Hasbiye: Daimî tahribatçı olan zeval ve fena; ve mütemadiyen ayırıcı olan ölüm ve adem, dehşetli bir surette bu güzel dünyayı ve bu güzel mahlûkatı hırpaladığını, parça parça edip güzelliklerini bozduğunu görmesi üzerine, fıtratındaki aşk-ı mecazî, bu hâle karşı şiddetli galeyan ve isyan ettiği zamanda, bir medâr-ı teselli bulmak için, bu Âyet-i Hasbiyeye müracaat ettiğinde “Beni oku ve dikkatle mânâma bak!” demesi üzerine, Sure-i Nur’daki اَللّهُ نُورُ السَّموَاتِ وَاْلاَرْضِ âyetinin rasadhanesine girip, îmanın dürbünüyle bu Âyet-i Hasbiyenin en uzak tabakalarına baktığını beyan etmekte ve dürbünle gördüğü esrarı zikretmektedir.
Bu güzel masnular, bu tatlı mahluklar, bu cemalli mevcudat; Cemil-i Zülcelâl’in cemal-i kudsîsine ve nihayetsiz güzel Esmâ-i hüsnasının sermedî güzelliklerine âyinedarlık ettiklerini ve Risale-i Nur’un eczalarında çok kuvvetli delillerle bunların izah edildiğini beyan etmektedir.
ONBEŞİNCİ RİCA: Bu rica Denizli hapsinden sonra, Nurların teksirle basılarak intişarı üzerine, fütuhat-ı Nuriyeyi çekemeyen gizli düşman münafıklar; türlü desise ve iftiralarla, hükûmeti aleyhe çevirerek, Nur Risalelerini müsadere ettirip, tedkik edilmesi neticesinde; değil tenkid edip düşmanlık göstermek, belki tedkik eden memurların kalblerini de fethederek, tenkid yerine takdir ettirdiğini.. ve bu hâdise Nur dershanelerinin genişlemesine sebeb olduğunu.. ve bir müddet sonra gizli din düşmanları, pek âdi bahanelerle, zemheririn en şiddetli günlerinde Üstadımızı tevkif ettirerek; büyük, gâyet soğuk, sobasız bir koğuşta hapsettiklerini ve bu hapiste inayet-i İlahiye ile bir hakikat inkişaf ederek, Nurların hapishane dâhilinde ve haricinde intişar ve fütuhatından dolayı binlerce şükrettiğini ve ruhuna “Sen onların zulmü yüzünden hem sevab, hem fâni saatlerini bâkileştirmeyi, hem mânevî lezzetleri, hem vazife-i ilmiye ve diniyeyi ihlâs ile yapmasını kazanıyorsun” diye ihtar edilmesi üzerine, bütün kuvvetiyle “Elhamdülillah” diye dua ettiğini gâyet güzel beyan etmektedir.
Bu ricanın sonunda, Risale-i Nur talebeleri, îman-ı tahkikî kuvvetiyle, bu vatanın her tarafında anarşistliği durdurduğunu, umumî emniyeti ve asayişi muhafaza ettiklerini.. ve yirmi senedir memleketin her tarafındaki Nur talebelerinin hiç birisinin emniyeti ihlâle dair bir vukuatlarının bulunmadığını.. ve hatta insaflı bir kısım zabıta memurlarının “Nur talebeleri mânevî bir zabıtadır, asayişi muhafazada bize yardım ediyorlar, îman-ı tahkikî ile nuru okuyan her adamın kafasında bir yasakçı bırakıyorlar, emniyeti temine çalışıyorlar.” diye olan itiraflarını.. ve türlü isnad ve iftiralarla, Kur’an ve îman nuruna sed çekmek isteyenlere karşı, Üstadımızın “Yüz milyon başların feda oldukları bir kudsî hakikata, başımız dahi feda olsun. Dünyayı başımıza ateş yapsanız, hakikat-ı Kur’aniyeye feda olan başlar, zendekaya teslim-i silâh etmeyecek ve vazife-i kudsiyeden vaz geçmeyecekler inşâallah!” dediğini beyan etmektedir.
ONALTINCI RİCA: Mahrem ve mühim mecmûalar, hususan Süfyan’a ve Nur’un kerametlerine dair olan Risaleler, zamanı gelince neşredilsin diye saklandığı halde.. bir aramada, o Risaleler bulunduğu yerden çıkarılmış ve Üstadımız hasta bir halde tevkif edilerek hapishaneye götürüldüğünü.. ve Üstadımız müteellim ve Nur’lara gelen zarardan müteessir iken, birden inayet-i İlahiye imdada yetişerek, mahrem Risaleleri okuyan resmî dairelerin, bir dershane-i Nuriye hükmüne geçip Risaleleri takdirle karşıladıklarını ve yine Denizli hapsinde ihtiyarlık, hastalık ve masum arkadaşlara gelen zahmetlerden elem ve teessür içinde iken, birden inayet-i Rabbaniye yetişerek, hapishaneyi bir dershane-i Nuriyeye çevirip, bir Medrese-i Yûsufiye (A.S.) olduğunu isbat ederek Medreset-üz Zehra kahramanlarının elmas kalemleri ile Nurların intişara başlamasını.. ve gizli düşmanların Üstadımızı nasıl zehirlediklerini.. ve onun yerine merhum Hâfız Ali’nin şehid olarak Berzah âlemine seyahat eylemesi üzerine; hepsi müteellim ve müteessir halde iken, yine birden inayet-i İlahiye imdada yetişerek, Üstadımızdan zehir tehlikesinin geçmesi ve merhum şehidin kabirde Nurlarla meşgul olarak, sual meleklerine Nurlarla cevap vermesi.. ve onun bedeline Denizli Kahramanı Hasan Feyzi Rahmetullahi Aleyh ve arkadaşlarının hizmete girmesi.. ve mahpusların Nurlarla ıslah olmaları gibi çok emarelerle, inayet-i Rabbaniyenin yetiştiğini ifade ettikten sonra, gençliğinde âhir ömrünü mağarada geçirmek arzusuna mukabil; bu mağaraların hapishanelere, inzivalara, çilehanelere, mutlak tecrid hücrelerine çevrilip, Yûsufiye medreseleri olarak Kur’an ve îmanın hakikatlarına mücahidane bir surette hizmet ettirdiğini.. ve o çileli hapislerde, üç hikmet ve hizmet-i Nuriyeye üç ehemmiyetli fayda bulunduğunu beyan eden ehemmiyetli bir rîcadır.
Başka bir mecmûada neşredildiğinden buraya dercedilmemiştir.
“Yirmisekiz Nükte” olup; bir kısmı bu mecmûaya dercedilmiş, diğerleri başka bir mecmûada neşredildiğinden buraya dercedilmemiştir.
YİRMİ İKİNCİ NÜKTENİN İKİNCİSİ
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَاْلاِنْسَ اِلاَّ لِيَعْبُدُونِ *مَا اُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَمَا اُرِيدُ اَنْ يُطْعِمُونِ *اِنَّ اللّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ اْلمَتِينُ
âyet-i kerimesinin gâyet güzel ve yüksek mânâlarından üç vechini icmalen beyan etmiş.
Birinci Vecih: Âyetteki it’am ve irzak, Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm’a ait olduğunu,
İkinci Vecih: Rızka çalışmak bahanesini, ubûdiyete mani’ tevehhüm ederek özür bulmak isteyenlere, gâyet güzel bir cevap verir. Bu âyetten kinaye olan mânâ: “Bana ait olup, rızıklarını taahhüd ettiğim mahlûkatıma rızık yetiştirmek için halkolunmamışsınız. Belki asıl vazifeniz ubûdiyettir. Evamirime göre rızka çabalamak da bir ibadettir.” der.
Üçüncü Vecih: Sure-i İhlas’taki لَمْ يَلِدْ وَ لَمْ يُولَدْ âyet-i kerimesini misal alarak “rızk ve it’am kabiliyetinde olan eşya, ilah ve mabud olamazlar; mabudiyete lâyık değiller” mânâsını beyan etmektedir.
Uykunun nevilerini, vakitlerini ve Sünnet-i Seniyyeye muhalif ve muvafık uyku zamanlarını beyan eden mühim bir mektub
Yatsı namazı tesbihatından sonra
اَلْفُ اَلْفِ صَلاَةٍ وَ اَلْفُ اَلْفِ سَلاَمٍ عَلَيْكَ يَا رَسُولَ اللّهِ
cümlesini okurken; bu dünya hanesini şenlendiren, ünsiyetlendiren, nurlandıran şahsiyet-i maneviye-i Muhammediyeyi nasıl müşahede ettiğini.. ve onun getirdiği nur ve hediyelere karşı şâkirane bir mukabele olarak bütün cin ve insin ona hadsiz salât ü selâm getirmeleri lâzım geldiğini ifade eden gâyet lâtif bir mektub
Hazret-i Muhyiddin’in Vahdet-i Vücud meşrebini şimdiki insanlara telkin etmekte üç mühim zararın bulunduğunu beyan eden gâyet mühim bir mektub
Yine Muhyiddin-i Arabî ve Vahdet-i Vücud hakkında münakaşa mevzuu olan bir suale verilen ilmî, mücmel bir cevap:
Bir bayramda, gayr-ı meşru dairede gülüp eğlenen elli zavallının, elli sene sonraki hallerini nasıl müşahede ettiğini beyan eden gâyet güzel bir ibret levhası
Nefs-i emmareye uymanın zararlarını ta’dat ederek, nefse şiddetli bir tokat mahiyetinde tesirli bir yazı
Kısa bir zamandaki küfre mukabil hadsiz bir Cehennem azabının nasıl hakikî adâlet olduğunu beyan eden mukni bir cevap:
MANİDAR BİR TEVâFUK-U LATİFE:
Risale-i Nur’un makbuliyetine ve inayet-i İlahiyeye mazhariyetine dair mânâlı tevâfuklar.
MASUM KALBLERE NURLARIN NASIL AKSETTİĞİNİ ANLATAN SAMİMANE, NURLU BİR MEKTUBDUR:
ZEKÂİNİN RÜ’YASI Müjdeli ve mânâlı hayırlı bir rü’yadır.
TARAFGİRANE VE RİSALE-İ NUR’A RAKİBANE SÖYLENEN SÖZLERE MUKABİLDİR:
Risale-i Nur’un yüksekliğini ve makbuliyetini ifade eden manzum bir kasidedir.
YİRMİSEKİZİNCİ LEM’ANIN YİRMİSEKİZİNCİ NÜKTESİ:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
لاَ يَسَّمَّعُونَ اِلَى اْلَمَلاِ اْلاَعْلَى وَيُقْذَفُونَ مِنْ كُلِّ جَانِبٍ* دُحُورًا وَلَهُمْ عَذَابٌ وَاصِبٌ *اِلاَّ مَنْ خَطِفَ اْلخَطْفَةَ فَاَتْبَعَهُ شِهَابٌ ثَاقِبٌ * وَلَقَدْ زَيَّنَّا السَّمَاءَ الدُّنْيَا ِبمَصَابِيحَ وَجَعَلْنَاهَا رُجُومًا لِلشَّيَاطِينِ
âyet-i kerimesinden anlaşıldığı üzere: Cüz’î ve bazen şahsî gaybî hâdiseleri haber almak için, gâyet uzak bir mesafe olan semavat memleketine casus şeytanların sokulması ve o çok geniş memleketin her tarafında, o cüz’î hâdisenin bahsi varmış gibi, hangi şeytan olsa, hangi yere sokulsa, yarım yamalak o haberi işitmesi ve getirmesi aklen ve hikmeten nasıl kabul edilebilir?
Hem âyet-i kerimeye göre bazı peygamberler ve evliyalar, semavatın üstünde bulunan Cennet’in meyvelerini yakın bir yerden alır gibi alıyormuş. Ve bazen yakından Cennet’i temaşa ediyorlarmış. Nihayet derecede uzak bir şeyin, nihayet derecede yakın olması, bu asrın aklına nasıl sığar?
Hem cüz’î bir şahsın, cüz’î bir ahvali, küllî ve geniş olan semavat memleketindeki Mele-i A’lâ’da mevzubahis olması, kâinatın idaresindeki gâyet hakîmane hikmete nasıl muvafık geliyor? diye sorulan bu üç başlı suale, gâyet ilmî, aklî ve mukni cevapları tazammun eder.
YİRMİDOKUZUNCU LEM’A-İ ARABİYE
Risale-i Nur’un içinde, lisan-ı Cennet ve üslûb-u Muhammed (Aleyhissalâtü Vesselâm) ve tarz-ı Kur’an-ı bahşayiş-i Rahmet ile meydan-ı zuhura gelerek “Tefekkürname” ismiyle müsemma olan bu Lem’anın bir kısmı, nümune olarak bu mecmûaya dercedilmiş olup, tamamı teksir Lem’alar mecmûasında neşredilmiştir.
“Sekine” nam-ı âlîsiyle tabîr edilen ve herbiri bir İsm-i Azam olan veyahud altısı birden İsm-i Azam bulunan Esmâ-i Hüsnadan “Ferd, Hayy, Kayyum, Hakem, Adl, Kuddüs” ism-i şeriflerine ait pek çok kıymetdar ve Risale-i Nur’un şaheserlerinden biri olan bu Lem’a, yüksek bir ifade ve çok ince hakikatlarla kaleme alınmış; hem çok derin mesail-i vahdaniyet, azametli genişlikleriyle tefhim edilmiş; hem pek bâriz bir surette mevcudiyet-i İlahiyeye işaret eden şu hayretengiz faaliyet ile, müdebbiriyet-i Rabbaniye o kadar güzel izah edilmiş ki, âh ne olurdu, bu Risalenin hakikatlarının a’makına ulaşmak şöyle dursun, sathını olsun bari görebilseydim. Heyhat! Kasır fehmime bakılmayarak, bu Risale, hissesine isabet eden bir kardeşimizin seferber halinde bulunması mazeretinden dolayı bana gönderilmişti. Liyakatsızlığımla beraber perişan halim böyle bir şaheseri fihristeye idhal edebilecek surette hülâsa etmeye kâfi gelmediğinden, mahcubiyetle emre itaat ediyorum.
Bu kıymetdar Lem’a, “Altı Nükte-i Mühimme”ye inkısam etmiştir.
BİRİNCİ NÜKTE
(بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ)
وَاْلاَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ اْلمَاهِدُونَ
âyetinin bir nüktesi ve “Kuddüs” İsm-i Azamının bir cilvesi olup; hem mevcudiyet-i İlahiyeyi kemal-i zuhur ile, hem vahdaniyet-i İlahiyeyi kemal-i vuzuh ile göstermektedir. Evet şu muntazam kâinat ve şu azametli gâyet büyük fabrika; bütün mevcudatıyla hummalı bir faaliyet içinde mütemadiyen çalışmasıyla beraber, kâinatın her tarafını tertemiz tutan, kirli ve bulaşık maddelerden, lüzumsuz olarak hiçbir tarafta hiçbir şey bulundurmayan, şu azametli seyyarattan tut, tâ zerrata kadar her mevcud, Kuddüs-ü Azam’dan gelen emirlere müheyya ve münkad olarak gâyet fa’al ve gâyet harika bir istihâle makinesi haline getirilmekle, şu azametli kâinat ve bütün unsurları baştan başa cennetnümun güzellikleriyle, kendilerini enzar-ı âleme arzediyorlar. Ve şu kasr-ı âlemdeki masnuatın cebhelerinde müşahede edilen şu dilruba güzellik ve gâyet müstahsen temizlik; bütün enzarı istihsanla kendilerine celbediyorlar ve Sânilerini takdir ve tahsinlerle medh ü sena ettiriyorlar. Bu Kuddüs-ü Azam ism-i şerifinin tecelli-i azamından küçük bir cilvesini şaşaalı bir surette gösteren ve şu kışın bârid ve haşin çehresi altından çıkan bahar mevsimine bak: Nasıl çiçekler açmış, huri misali libaslar giymiş, güzelleşmiş, tertemiz olmuş bütün ağaçlar ve zümrüd gibi yeşillenmiş zemin yüzü, bütün heyetleriyle, kendilerini bütün enzara arzediyorlar. Câmid ve şuursuz maddeler, az bir zaman içinde; istihâle görmüş, zeminden yükselmiş, nur-u hayatla süslenmiş, sündüs-misal güzelliklerle kendilerini Sânilerinin nazarına takdim ediyorlar. Bu vaziyet karşısında; değil yalnız ins ve cin, ruhanîler ve melaikeler de hayran oluyorlar. “Mâşâallah, Bârekâllah! Bu ne hayret verici güzellik ve temizlik!” deyip Sâni-i Zülcelâllerini takdis, tahmid ve temcid edip, râki’ ve sâcid oluyorlar. İşte bu fiil-i tanzif, diğer ef’al-i İlahiye gibi, vahdaniyet ve mevcudiyet-i İlahiyeyi bedahet derecesinde isbat edip göstermektedir.
İKİNCİ NÜKTE:
وَاِنْ مِنْ شَيْءٍ اِلاَّ عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ اِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ
âyetinin bir nüktesi ve “Adl” ism-i azamının bir cilvesidir. Şöyle ki: Şu kâinat mütemadiyen tahrib ve tamir içinde çalkalanmakta, her vakit harb ve hicret içinde kaynamakta, her zaman mevt ve hayat içinde yuvarlanmaktadır. Bu hayret-engiz tebeddülât ve tahavvülât ise, dehşetli cirmlerin intizamlı hareketlerinden; ve Küre-i Zeminin yüzündeki dört yüz bin nebatî ve hayvanî zîhayatın muntazaman iaşe ve terbiyelerinden; ve sel gibi akan karıştırıcı ve istilacı unsurların gâyet muntazam vazifelerinden; ziya ve zulmetin, sıcak ve soğuğun, hayat ve mematın döğüşmelerine varıncaya kadar bütün eşya öyle bir mizan-ı adâlet içinde istikbalden gelip, hâle uğrayarak, maziye akıp gidiyor ki; Fesübhanallah, insaflı ve dikkatli bir nazarla bu âlem sarayına bakan her ferd-i insan, muhakkak olarak diyecek: “Bu saray-ı âlemin Sânii; bu saray-ı âlemi, Adl isminin azamî tecellisine mazhar etmekle beraber, hem vâhiddir, hem de öyle mizan-ı adâletle işler görüyor ki, en ehemmiyetsiz ve en küçük, kıymetsiz telakki edilen şeylerde dahi şirke yer bırakmıyor ve şirkin bu mizan-ı adâlete sokulmasına zerre kadar müsaade etmiyor. Hem bu pek harika intizam-ı ekmel içindeki gâyet hassas mizan-ı adâlete, elbette bu kâinatın Sâni-i Zülcelâlinden başkası müdahâle edemeyecek.” Hem bütün esbab o Sâni-i Zülcelâl’in dest-i kudretinin bir perdesi olduğunu anlayacak. Ve o Sâni-i Zülcemal’in hem vâhid olduğuna, hem mevcudiyetine; hayranlık içinde, güneşin vücuduna inandığı gibi îman edecek.
ÜÇÜNCÜ NÜKTE
اُدْعُ اِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ
âyetinin bir nüktesi ve “Hakem” ism-i azamının bir cilvesi olup, “Beş Nokta” ile izah edilmiştir.
Birinci Nokta: İsm-i Hakem’in tecelli-i azamı şu kâinatı öyle bir kitab-ı kebir hükmüne getirmiştir ki; o kitab-ı kebirin zemin yüzü, bir sahifesi; ve her müzeyyen bahçe, bir satırı; ve her süslü çiçeği ve yapraklı ağacı, bir kelimesi suretinde halketmiştir. O halde, şu kâinat baştan başa Hakîm-i Zülcelâl’in eserleriyle süslenmiş. Hem kendi san’atını kendisi müşahede edip, hem de nâmütenahî gözlerle birbirine baktıran; ve birbiri içinde çok deliller ve vecihlerle nakkaşının vücuduna şEhadet eden ve daima mizan ve intizam içinde tazelenen; ve her küçük bir çekirdekte koca bir ağacı derceden; ve herbir ağaçta koca kâinatın fihristesini yerleştiren; ve her bahar sahifesini murassa’ nişan ve münakkaş hediyelerle süsleyip, huzurunda resm-i geçit ettiren; ve her an bu masnuatının lisanıyla medh ü senasını teganni ettiren bu azametli ve hikmetli kudrete, hangi tesadüfün haddi var ki, parmak uzatabîlsin.
İkinci Nokta: “İki Mes’ele”dir.
Birinci Mes’ele: Nihayet kemalde bir cemal ve nihayet cemalde bir kemal, kendini görmek ve göstermek istemesine ve tanıttırıp sevdirmesine mukabil, îman ile onu tanımayı ve ubûdiyetle kendini ona sevdirmeyi ders veriyor.
İkinci Mes’ele: Bütün kuvvetiyle şirki reddedip kabul etmeyen bu hikmetli intizam-ı mükemmel, hem vahdeti, hem istiklal ve infiradı iktiza ettiğini izah etmekle beraber, koca kâinatı umum ahval ve keyfiyatıyla mizan-ı adl ve nizam-ı hikmetinde tutan bir Kadîr-i Mutlak’a şirk ve küfür ile acz isnad etmek ne kadar büyük bir hata ve tevhid ile îman etmek, ne kadar doğru hak ve hakikatlı bir mukabele olduğunu bildiriyor.
Üçüncü Nokta: Sâni-i Kadîr, ism-i Hakem ve Hakîm’iyle, kâinatta en ziyade hikmetlere medâr ve mazhar kıldığı insanı; bir merkez, bir medâr hükmünde yaratmış. Ve insan dairesi içinde de rızkı bir merkez hükmüne getirmiş. İnsanda şuur ve rızıkta zevk vasıtasıyla ism-i Hakem’in parlak bir surette cilvesinin göründüğünü; ve yüzer fenlerden her bir fennin bir cihette ism-i Hakem’in cilvesini tarif ettiğini; (meselâ Fenn-i Tıb, Fenn-i Kimya, Fenn-i Ziraat, Fenn-i Ticaret ve hakeza…) bu fenlerin herbirisinin kat’î şEhadetleriyle, ihtiyar ve irade, kasd ve meşieti gösteren bu hadsiz intizamat ve hikmetleri o Sâni-i Hakîm umum kâinata verdiği gibi, en küçük bir zîhayatta ve en küçük bir çekirdekte dahi dercetmesiyle, Zat-ı Akdesinin fâil-i muhtar olduğunu; ve herşey onun emriyle vücud bulduğunu; ve onu bilmemek ve tanımamak ne kadar acib bir cehâlet ve divanelik olduğunu izah ediyor.
Dördüncü Nokta: Sâni-i Hakîm, herbir mevcuduna taktığı yüzler hikmeti, o mevcudların nihayet hassasiyetiyle tavzif ettiği yüzler vazifelerinden pek çok faide ve gayeleri nihayet dikkat ile takib ettiği halde, onun cemal-i Rahmet ve kemal-i adâletine ve nihayet derecede hikmetine zıd olan; ve Rahmet ve adâletini inkâr ettiren haşirsizliğe hiçbir cihetle müsaade etmediğini beyan ediyor.
Beşinci Nokta: “İki Mes’ele”dir.
Birinci Mes’ele: Fıtratta israf ve abesiyet ve faidesizlik bulunmadığından, كُلُوا وَ اشْرَبُوا وَ لاَ تُسْرِفُوا âyet-i kerimesiyle, iktisadsız hareket edenleri tehdid eder.
İkinci Mes’ele: Cenab-ı Hakk’ın “Hakem ve Hakîm” isimleri, bir cihette Resul-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm’ın Risaletine delâlet ve istilzam ettiklerini; ve Esmâ-i hüsnadan çok isimlerin dahi, herbiri bir cihette, cilve-i azamıyla, azamî derecede ve mertebe-i kat’iyette Risalet-i Ahmediyeyi (A.S.M.) istilzam ettiklerini, pek parlak bir surette izah ediyor.
DÖRDÜNCÜ NÜKTE
قُلْ هُوَ اللَّهُ اَحَدٌ âyetinin bir nüktesi, Vâhid ve Ehad isimlerini tazammun eden “Ferd” ism-i azamının tecelli-i azamına dair tevhid-i hakikîyi gösteren “Yedi İşaret”tir.
Birinci İşaret: İsm-i Ferd’in kâinat heyet-i mecmûasında koyduğu hadsiz hâtemlerden üç sikkeye işaret eder.
Birinci Sikke: Kâinatın mevcudatında ve enva’larında görünen ve bir Sikke-i kübra-yı Ehadiyet olan “teavün, tesanüd, tecavüb, teanuk” sikkesidir.
İkinci Sikke: Zeminin yüzünde her bahar mevsiminde müşahede edilen, dört yüz bin nebatî ve hayvanî enva’ın atkı ipleriyle dokunan hâtem-i vahdaniyettir.
Üçüncü Sikke: Hazret-i Âdem’den tâ kıyamete kadar gelmiş ve gelecek bütün insanların aza-yı esasîde bir olan sîmâlarındaki Sikke-i vahdaniyettir.
İkinci İşaret: İsm-i Ferd’in cilve-i vahdeti, kâinatın bütün enva’larını ve unsurlarını öyle bir surette birbirine girift etmekle birbirinin içine almıştır ki; mecmu-u kâinatı tecezzi kabul etmez bir külll hükmüne getirdiği ve çok birliklerle vahdaniyeti ilân ettiğini gösteriyor.
Üçüncü İşaret: Yine İsm-i Ferd’in cilve-i azamı, kâinatı öyle birbiri içine girmiş hadsiz mektubat-ı Samedaniye hükmüne getirmiştir ki; herbir mektupda hadsiz hâtem-i vahdaniyet basılmış ve herbir mektub, kelimatı adedince kâtibini bildiren Ehadiyet mühürlerini taşıdığını gösteriyor.
Dördüncü İşaret: İsm-i Ferd’in güneş gibi zâhir cilve-i azamını gâyet makul ve hadsiz kolaylıkla kabul ettiren ve şirkin muhaliyetini ve nihayet derecede akıldan uzak olduğunu gösteren bürhanlardan üç tanesini beyan ediyor.
Birincisi: Zat-ı Ferd’in hadsiz kudretine nisbeten en büyük şeyin îcadı, en küçük bir şeyin îcadı gibi kolay ve sühuletli olduğunu; bir baharı, bir çiçek kadar ve bir ağacı, bir meyve kadar rahatça îcad edip idare ettiğini; ve bu keyfiyet-i îcad eğer müteaddid esbaba verilse, vahdetten kesrete girildiği için, en küçük birşeyin îcadı, en büyük birşeyin îcadı gibi pek çok masraflı, pek çok müşkilâtlı, pek çok zahmetli olduğunu temsilleriyle isbat eder.
İkincisi: Mevcudatın îcadı ya ibda’ ve ihtira suretiyle hiçten ve yoktan olacak veyahud inşa ve terkib suretiyle anasır ve eşyadan toplamakla olacak. Bu iki surette; îcad-ı eşya Zat-ı Ferd-i Vâhid’e verilmez de esbabdan istenilse, hadsiz derece müşkilatlı ve suubetli ve gayr-ı makul, belki de pek çok muhalatı intaç edecek. Eğer cilve-i ferdiyete ve sırr-ı Ehadiyete verilse; bir kibrit çakar gibi, eserleriyle azameti anlaşılan nihayetsiz kudretiyle, hiçten ve ademden veyahud anasır ve eşyadan toplamak suretiyle âyine-i ilmindeki muayyen ilmî kalıplarla, hadsiz derece kolaylıkla ve sühuletle eşyanın îcad edildiği görülecek.
Üçüncüsü: Eğer bütün eşyanın îcadı bir Zat-ı Ferd-i Vâhid’e verilse, birtek şey gibi kolay olduğunu; ve eğer esbaba ve tabîata havale edilse, birtek şeyin vücudu umum eşya kadar müşkilatlı olduğunu, üç şirin temsil ile izah eder.
Birinci Temsil: Bin nefere ait bir vaziyet ve idare, o bin neferi idare eden bir zabite havale edilse ve bir nefer de on zabitin idaresine verilse, bin neferin idaresinin ne kadar kolay olduğunu ve bir neferin idaresinin ne kadar müşkilatlı olduğunu..
İkinci Temsil: Ayasofya gibi kubbeli bir câmiin kubbesindeki taşların muallakta durmaları ve o vaziyeti teşkil etmeleri taşlardan istenilse, nihayet derecede suubetli olduğunu; ve bir ustadan o vaziyet istenilse, nihayet derecede kolay olduğunu..
Üçüncü Temsil: Küre-i Arz, Zat-ı Ferd-i Vâhid’in bir memuru olarak hareket etse, o hareketten hasıl olan haşmetli ve azametli neticelerin gâyet sühuletle husulü- vahdetteki kolaylığı gösterdiği gibi; şirk ve küfür yolunda aynı neticeleri istihsal etmek için, Küre-i Arz’dan milyonlar defa büyük, hadsiz hesapsız cirmleri hududsuz bir mesafede Küre-i Arz’ın etrafında, hem Küre-i Arz’ın mihver-i yevmîsi üzerindeki devri gibi yirmi dört saatte bir defa; hem mihver-i senevîsi üzerindeki devri gibi her senede bir defa dolaştırmak gibi suubet ve müşkilatın en dehşetlisi olan bir vaziyetini kabul etmek lâzım geldiğini.. ve esbab ve tabîata îcad verenler “kitab, saat, fabrika ve saray misalleriyle” echeliyetlerin en antikasını irtikâb ettiklerini izah eder.
Beşinci İşaret: Müdahâle-i gayrı şiddetle reddeden; hâkimiyet-i İlahiyedir. لَوْ كَانَ فِيهِمَا آلِهَةٌ اِلاَّ اللَّهُ لَفَسَدَتَا âyetinin sırrıyla ve فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَرَى مِنْ فُطُورٍ âyetinin işaretiyle, zerrattan seyyarata kadar, ferşten Arş’a kadar hiçbir cihette kusur ve fûtur, noksaniyet ve müşevveşiyet eseri görülmemesi, Ferdiyetin cilve-i azamını gösterip, vahdete şEhadet eder.
Altıncı İşaret: Bütün kemalâtın medârı ve esası; ve kâinatın hilkatındaki hikmetlerin ve maksadların menşei ve madeni; ve zîşuur ve zîaklın, hususan insanın metalib ve arzularının husul bulmasının menbaı ve çare-i yegânesi, Ferdiyet-i Rabbaniye ve vahdet-i İlahiye olmasıdır.
Yedinci İşaret: Tevhid-i hakikîyi bütün meratibiyle en ekmel bir surette ders verip isbat eden ve ilân eden Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm’ın Risaleti, o tevhidin kat’iyeti derecesinde sabit olduğunu izahla beraber; şahsiyet-i maneviye-i Muhammediye Aleyhissalâtü Vesselâm’ın derece-i ehemmiyet ve ulviyetine şEhadet eden pek çok delillerden üç tanesini zikreder.
Birincisi: اَلسَّبَبُ كَالْفَاعِلِ sırrıyla, umum ümmetinin bütün zamanlarda işledikleri hasenatın bir misli defter-i hasenatına geçmekle ve hususan her günde umum ümmetin ettikleri salavat duasının kat’î makbuliyeti cihetiyle; o hadsiz duaların iktiza ettikleri makam ve mertebeyi düşündürmekle şahsiyet-i maneviye-i Muhammediyenin (A.S.M.) kâinat içinde nasıl bir güneş olduğu anlaşıldığını..
İkincisi: Mahiyet-i Muhammediye (A.S.M.) âlem-i İslâmiyetin şecere-i kübrasının menşei, çekirdeği, hayatı, medârı olduğundan, fevkalhad istidad ve cihazatıyla âlem-i İslâmiyetin maneviyatını teşkil eden kudsî kelimatı, tesbihatı, ibadatı en evvel bütün mânâlarıyla hissedip yapmasından gelen terakkiyat-ı ruhiyesini düşündürüp, habibiyet derecesine çıkan ubûdiyet-i Muhammediyenin (A.S.M.) velayeti, sair velayetlerden ne kadar yüksek olduğunu anlatır. O Zatın (A.S.M.) hadd ü nihayeti olmayan meratib-i kemalâtta ne derece terakki ettiğini bildirir.
Üçüncüsü: Zat-ı Ferd-i Zülcemal bütün nev-i beşer namına, belki umum kâinat hesabına Zat-ı Muhammediye Aleyhissalâtü Vesselâm’ı kendine muhatab ittihaz etmekle; elbette onu hadsiz kemalâtta hadsiz feyzine mazhar ettiğini ve şahsiyet-i maneviye-i Muhammediye Aleyhissalâtü Vesselâm, kâinatın mânevî bir güneşi ve bu kâinat denilen Kur’an-ı Kebir’in âyet-i kübrası ve o Furkan-ı Azam’ın ve ism-i azamın ve ism-i Ferd’in cilve-i azamının bir âyinesi olduğunu ders verir.
BEŞİNCİ NÜKTE
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
فَانْظُرْ اِلَى آثَارِ رَحْمَةِ اللّهِ كَيْفَ يُحْيِى اْلاَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا اِنَّ ذَلِكَ َلمُحْيِى اْلمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
âyet-i azîmesiyle
اَللّهُ لاَ اِلهَ اِلاَّ هُوَ اْلحَىُّ الْقَيُّومُ لاَ تَاْخُذُهُ سِنَةٌ وَلاَنَوْمٌ
âyet-i azîminin bir nüktesi ve “Hayy” ism-i azamının bir cilvesi olup, muhtasaran “Beş Remiz” içinde gösterilmiştir.
Birinci Remiz: İsm-i Hayy ve İsm-i Muhyî’nin cilve-i azamından olan “Hayat nedir? Mahiyeti ve vazifesi nedir?” sualine karşı, fihristevari, yirmi dokuz mertebede, iki sahife içerisinde, öyle güzel bir surette cevap verilerek tarif edilmiştir ki; bu nasıl acib bir izah, bu nasıl fesahatlı bir tarz-ı beyan, bu nasıl garib bir tabîrattır ki, misli görülmemiş. İnsan, bu hakikatların güzelliklerine meftun oluyor; hayretinden parmaklarını ısırıyor; daha fevkinde tarif tasavvur edilemiyor; takdir ve tahsinler içinde tefekküre dalıyor.
İkinci Remiz: Hayatın yirmi dokuz hassasından yirmi üçüncü hassasında, hayatın iki yüzünün de şeffaf ve parlak olduğunun ve ondaki tasarrufat-ı kudret-i Rabbaniyeye esbab-ı zâhiriye perde edilmemesinin sırrını izah ediyor.
Üçüncü Remiz: Kâinatın neticesi hayat olduğu gibi, hayatın neticesi olan şükür ve ibadet de, kâinatın sebeb-i hilkatı ve maksud neticesi olduğundan, kâinatın Sâni-i Hayy-ı Kayyum’u, hadsiz nimetleriyle kendini zîhayatlara bildirip sevdirmesine mukabil, zîhayatlardan teşekkür istemesi ve sevmesine mukabil sevmelerini ve kıymetdar san’atlarına karşı medh ü sena etmelerini istediğini; ve herbir zîhayatın hayatı doğrudan doğruya, vasıtasız olarak Zat-ı Hayy-ı Kayyum’un dest-i kudretinde olduğunu bildiriyor.
Dördüncü Remiz: Hayat, îmanın altı erkânı olan
آمَنْتُ بِاللّهِ وَ مَلئِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ بِالْيَومِ اْلآخِرِ وَ بِالْقَدَرِ
rükünlerine bakıp isbat ettiğini o kadar lâtif bir tarzda ders veriyor, izah ediyor ki; o belâgat-ı ifade, insanı hayran ediyor.
Beşinci Remiz: Birinci Remzin onaltıncı hassasında zikredilen: Hayat birşeye girdiği vakit, o cesedi bir âlem hükmüne getirdiğini; cüz’ ise küll gibi, cüz’î ise küllî gibi bir câmiiyet verdiğini çok güzelliklerle gâyet şirin bir tarzda izah ediyor. Hem hâtimesinde, ism-i azam bazı evliya için ayrı ayrı olduğunu beyan ediyor.
ALTINCI NÜKTE
Kayyumiyet-i İlahiyeye bakan âyetlerin bir nüktesine ve “Kayyum” ism-i azamının bir cilve-i azamına, muhtasar olarak “Beş Şua” ile işaret eder.
Birinci Şua: Bu kâinatın Hâlık-ı Zülcelâl’i bizatihi Kayyum’dur, Daim’dir, Bâki’dir. Bütün eşya onun Kayyumiyetiyle kaimdir, devam eder, vücudda kalır, beka bulur. O nisbet-i Kayyumiyet bir an kesilse, bütün eşya birden mahvolur. Şeriki ve nazîri yoktur. Maddeden mücerred, mekândan münezzeh, tecezzi ve inkısamı muhal, tegayyür ve tebeddülü mümteni; ihtiyaç ve aczi imkân haricinde bir Zat-ı Akdes’in bir kısım cilvelerini, bir kısım ehl-i dalâlet kimseler, zerrattaki tahavvülât-ı muntazama içinde hissettikleri hayret-engiz Hallakıyet-i İlahiyenin ve Kudret-i Rabbaniyenin cilve-i azamının nereden geldiğini bilemediklerinden ve Kudret-i Samedaniyenin cilvesinden gelen umumî kuvvetin nereden idare edildiğini anlayamadıklarından, madde ve kuvveti ezelî tevehhüm etmeleriyle açtıkları inkâr-ı uluhiyet mesleklerindeki yollarının iç yüzünü gösteren ve hak ve hakikat mesleğinin letafetli yüzünü sırr-ı Kayyumiyetin tecelli-i azamıyla izah edip, bütün güzelliğiyle meydana çıkaran gâyet dakik ve çok amik ve pek geniş bir ifade ile, tabîiyyun ve maddiyyun mesleklerini ibtal edip, onları techil eden ve utandıran âlî bir beyandır.
İkinci Şua: “İki Mes’ele”dir.
Birincisi: Had ve hesabsız ecram-ı semaviyenin, nihayetsiz derecede intizam ve mizan içinde, sırr-ı Kayyumiyetle kıyam ve beka ve devamları; ve emr-i كُنْ فَيَكُونَ den gelen emirlere kemal-i inkıyadları, İsm-i Kayyum’un azamî cilvesine bir ölçü olduğu gibi.. herbir zîhayatın cesedini teşkil eden zerrelerin, o cesedin her azasında o azaya göre toplanmaları; ve sel gibi akan ve fırtınalar içinde çalkanan unsurların, dağılmayarak o cesedde muntazaman durmaları; ve o emr-i İlahiyeye inkıyadları, sırr-ı Kayyumiyeti ilân eden hadsiz diller olduğunu beyan eder.
İkinci Mes’elesi: Eşyanın sırr-ı Kayyumiyetle münasebetdar faide ve hikmetlerine işaret eden pek çok enva’ından üç nev’ine işaret eder.
Birinci Nevi: Eşyanın kendisine ve insana ve insanın maslahatlarına bakar.
İkinci Nevi: Hem umum zîşuurun mütalaasına bakar, hem Fâtırının Esmâsını bildiren birer âyet ve birer kaside olduğunu hadsiz okuyucularına ifade etmesine bakar.
Üçüncü Nevi: Doğrudan doğruya Sâni-i Zülcelâl’e bakar. İşte bu üçüncü nevide bir saniye kadar yaşamak kâfi olmakla beraber, اَللّهُ الَّذِى رَفَعَ السَّمَوَاتِ بِغَيْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا âyetinin işaretiyle; kayyumiyet-i İlahiye, hadsiz ecrama ve nihayetsiz zerrata nokta-i istinad olduğunu ve bilcümle mevcudatın keyfiyat ve ahvalinde binler silsilelerin uçları وَ اِلَيْهِ يُرْجَعُ اْلاَمْرُ كُلُّهُ işaretiyle sırr-ı Kayyumiyete bağlı bulunduğunu iş’ar eder.
Üçüncü Şua: Hallakıyet-i İlahiye ve Faaliyet-i Rabbaniye içindeki sırr-ı Kayyumiyetin bir derece inkişafına işaret eden mukaddemelerin birincisi: Zaman seylinde mütemadiyen çalkanan ve göz açtırmadan, nefes aldırmadan âlem-i Şehadetten âlem-i gayba gönderilen bu mahlûkatın, bu hayret verici seyahat ve seyeranı, üç mühim şubeye ayrılan hadsiz ve nihayetsiz bir hikmetten ileri geliyor.
Birinci Şubesi: Faaliyetin herbir nevi, cüz’î olsun küllî olsun, bir lezzetin netice vermesi sırrıyla -tabîrde hata olmasın- Zat-ı Hayy-ı Kayyum’da bulunan bir aşk-ı lahûtînin ve bir muhabbet-i kudsiyenin ve bir lezzet-i mukaddesenin şuunatı, hadsiz faaliyetle ve nihayetsiz hallakıyetle kâinatı mütemadiyen tazelendirip çalkalandırdığını..
İkinci Şubesi: Herbir cemal ve hüner sahibi, kendi cemalini ve hünerini sevmesi ve teşhir edip ilân etmesi kaidesiyle Cemil-i Zülkemal’in binbir Esmâ-i hüsnasından herbir isminin herbir mertebesinde hadsiz envâ-ı hüsün ile hadsiz hakaik-i cemile bulunmasındandır ki, o aşk-ı mukaddese-i İlahiye, o sırr-ı Kayyumiyete binaen kâinatı mütemadiyen değiştirip tazelendirdiğini..
Üçüncü Şubesi, hem Dördüncü Şua: Her merhamet ve şefkat sahibi ve her âlîcenab olan zat, başkalarını memnun ve mesrur etmekten, sevindirip mes’ud etmekten lezzet alması; ve her âdil zat, ihkak-ı hak etmekten keyflenmesi; ve her hüner sahibi san’atkâr, yaptığı san’atını teşhir etmekten ve san’atının istediği tarzda işleyerek arzu ettiği neticeleri vermesiyle iftihar etmesi kaidelerine binaen, bu kâinatın Sâni-i Hakîm’i binbir Esmâ-i hüsnasının had ve nihayeti olmayan güzelliklerine bu mevcudatı mazhar etmek için bu kâinatı böyle acib bir hallakıyet-i daime ve hayret-engiz bir faaliyet-i Sermediye içinde sırr-ı Kayyumiyet ile mütemadiyen tazelendirip tecdid ettiğini pek garib, pek şirin, pek lâtif, gâyet hoş bir ifade ile izah ediyor. Ve bir kısım ehl-i dalâletin, “Kâinatı böyle tağyir ve tebdil eden zatın, kendisinin de mütegayyir ve mütehavvil olması lâzım gelmez mi?” diye sordukları suale; bilakis Zat-ı Zülcelâl’in mütegayyir ve mütehavvil olmaması lâzım geldiğini gâyet kat’î bir surette beyan eden bir cevapla mukabele edilmiştir.
Beşinci Şua: İki Mes’eledir.
Birinci Mes’ele: İsm-i Kayyum’un cilve-i azamına baktırmak için, hayalî iki dürbünden biriyle, en uzaklarda esîr maddesi içinde sırr-ı Kayyumiyetle durdurulmuş; kısmen tahrik, kısmen tesbit edilmiş milyonlar azametli cirmleri ve diğer dürbünle zîhayat mahlûkat-ı arziyenin zerrat-ı vücudiyelerinin vaziyet ve hareketlerini temaşa ettirir.
Hülâsası: Bu altı ism-i azam birbiriyle imtizac ettiklerinden, bütün kâinatın bütün mevcudatını böyle durduran, beka ve kıyam veren ism-i Kayyum cilve-i azamı arkasında tecelli eden ism-i Hayy’ın bütün o mevcudatı hayat ile ışıklandırdığını.. ve ism-i Hayy’ın arkasında tecelli eden ism-i Ferd’in, o mevcudatı bir vahdet içine alıp yüzlerine birer hâtem-i Ehadiyet bastığını.. ve ism-i Ferd’in arkasında tecelli eden ism-i Hakem’in, o mevcudatı meyvedar bir nizam ve hikmetli bir intizam ve semeredar bir insicam içine alıp süslendirdiğini.. ve ism-i Hakem’in cilvesi arkasında tecelli eden ism-i Adl’in, o mevcudatı yıldızlar ordusundan tâ zerreler ordusuna kadar gâyet hassas bir mizan-ı adl içinde tutarak emr-i كُنْ فَيَكُونَ den gelen emirlere kemal-i inkıyad ile itaat ettirdiğini.. ve ism-i Adl’in cilvesi arkasında tecelli eden İsm-i Kuddüs’ün, o mevcudatı, Cemil-i Mutlak’ın cemal-i zatına ve nihayetsiz güzel olan Esmâ-i hüsnasına lâyık ve münasib olacak gâyet güzel âyineler şekline getirdiğini gösteriyor.
İkinci Mes’ele: Kayyumiyetin, vâhidiyet ve celal noktasında kâinatta tecellisi olduğu gibi, Ehadiyet ve cemal noktasında insanda dahi cilvesinin tezahüratı olduğunu; ve bu tecelli ile Zat-ı Zülcemal’in, beşere, melaikelerin fevkinde ettiği ihsanatını ve o ihsanatın câmiiyetini ve yüksekliğini ve genişliğini izah eder. Ve kâinatı bir sofra-i nimet edip, insana teshir etmesinin; ve kâinatın, insanla mazhar olduğu sırr-ı Kayyumiyetle bir cihette kaim olduğunun hikmeti, insanın üç mühim vazifesinden ileri geldiğini ta’dad eder. Ve insanın o üç mühim vazifesinden üçüncü vazifesinde, üç vecihle Zat-ı Hayy-ı Kayyum’a âyinedarlık ettiğini anlatır. Ve bu âyinedarlık ettiği vecihlerden üçüncü vecihteki âyinedarlığının da iki yüzü olduğunu; birinci yüzüyle Esmâ-i İlahiyeye, ikinci yüzüyle de şuunat-ı İlahiyeye âyinedarlık ettiğini emsali nâmesbuk bir talâkat-ı lisan ile ifade ediyor ki, beşerin dâhîlerini dahi bu hakikatlara meftun edip hayran eder.
Hüsrev
Cenab-ı Hakk’a ilmelyakîn ve hatta aynelyakîn derecesinde iktisab-ı marifet ederek ubûdiyetin (kema hiye hakkıha) iktiza ettiği acz ve fakr-ı tammı izhar ederek dergâh-ı İlahiyeye iltica ve huzur-u Rahmân’a takarrüb gibi mezaya-yı insaniyeyi bihakkın talim; ve dünya ve mâfihaya mâlik ve kenz-i mahfîye mutasarrıf olan Ekrem-i Enbiya (aleyhi ekmelüttahiyyat) efendimizin münacatından ve Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ın tesbih ve tahmid ve sena ve duaya münhasır yediyüz aded âyâtından me’huz nazîrsiz şu münacatın menba-ı mânevîsi, evvelâ başta hilkat-ı âlem hakkında âyât-ı adîdeden ve âyet-i celileden; sâniyen, Cevşen-ül Kebir’in binbir Esmâsından hilkat-ı mevcudatla münasebetdar birkaç ukdelerinden; sâlisen, “ilim şehrinin kapısı” tabîr-i senaiye-i Nebeviyyesine bihakkın mazhar İmam-ı Ali Kerremallahü Vechehü Radıyallahü Anh’ın ecram-ı semaviye ve mevcudat-ı arziye ile vücub-u vücud, Vâhid-i Ehad’i isbat ettiği muhteşem bir hitabeyi mukteda-bih ittihaz ederek mevzu ve gaye-i maksadı o kadar ta’mik ve tevzi eder ki, bu hakaika ait takdirat ancak müellifinin lisan ve kalemine menut ve mütevakkıf olup, yalnız mükerreren sadır olan emre mutavaat niyet ve kasdıyla şurû’ edilen şu fihristte deriz:
Birinci Fıkrada: Semavattaki deveran ve bu kesret içindeki acib sükûnetle kemal-i faaliyet, Mabud-u Bilhak olan Vâcib-ül Vücud Vâhid-i Ehad’e delâlet ettiğini;
İkinci Fıkrada: Fezanın bulut, şimşek, yıldırım, rüzgâr, yağmurlarla faaliyet ve icraat-ı hayret-efzası yine mezkûr biküll-i lisan olan Vâcib-ül Vücud, Vâhid-i Ehad’e dâll bulunduğunu;
Üçüncü Fıkrada: Unsurlar sair müştemilâtıyla ve Küre-i Arz umum mahlûkatıyla ve teferruatıyla;
Dördüncü Fıkrada: Edille-i sâbıka gibi, denizler, nehirler, pınarlar maruf biküll-i ihsan olan Vâcib-ül Vücud, Vâhid-i Ehad’e delâlet ettiğini;
Beşinci Fıkrada: Geçen şEhadet gibi; dağlar, zelzele tesiratından zeminin muhafaza ve sükûnetine ve içindeki inkılabat fırtınalarından selâmetine ve denizlerin istilâsından halâsına; hem havanın muzır gazlardan tasfiyesine ve suların iddiharına ve zîhayatlara lâzım maddelerin hazinedarlığına ettiği hizmetler ve hikmetler ile Vâcib-ül Vücud’un vücuduna ve vahdetine şEhadet ettiğini;
Altıncı Fıkrada: Geçen deliller gibi, zemindeki ağaçların ve nebatatın; yapraklar, çiçekler ve meyvelerin cezbedarane hareket-i zikriyeleri ve kemal-i sühuletle giydirilen cihazat ve zînetleri bilbedahe vücub-u vücud ve vahdet-i Bari’ye delâlet ettiğini;
Yedinci Fıkrada: Keza zîruhun ve hususan nev-i beşerin cisimlerinde mevcud ve muntazam saatler ve makineler gibi işleyen ve işlettirilen dâhilî ve haricî âza ve cevarih ve bilhassa havass-ı hamse-i zâhire gibi kemal-i faaliyetle iş gören duygularıyla vahdaniyeti isbat ettiğini;
Sekizinci Fıkrada: Kâinatın hülâsası olan insan ve insanın zübdesi olan Enbiya ve evliya ve asfiyanın hülâsaları olan kalblerinin ve akıllarının müşahedat ve keşfiyat ve ilhamat ve istihracatıyla, yüzler icma ve tevatür kuvvetinde ve kat’iyetinde vücub-u vücud ve vahdet-i İlahiyeye şEhadet ettiklerini kemal-i vuzuh ile beyan ve tahaccür etmiş kalbleri ıslah, hem Cenab-ı Kibriya’ya münacat olan şu yekta ravza-i hakikat, hâtime-i tazarru ve niyazını şöyle bağlar ki:
Ya Rabbî ve ya Rabb-es Semavati Ve-l Aradîn! Ya Hâlıkî ve ya Hâlık-ı Külli Şey! Gökleri yıldızlarıyla, zemini müştemilâtıyla ve bütün mahlûkatı bütün keyfiyatıyla teshir eden kudretinin ve iradetinin ve hikmetinin ve hâkimiyetinin ve Rahmetinin hakkı için, nefsimi bana müsahhar eyle! Ve matlubumu bana müsahhar kıl! Kur’ana ve imânâ hizmet için, insanların kalblerini Risale-i Nur’a müsahhar yap! Ve bana ve ihvanıma îman-ı kâmil ve hüsn-ü hâtime ver! Hazret-i Musa Aleyhisselâm’a denizi ve Hazret-i İbrahim Aleyhisselâm’a ateşi ve Hazret-i Davud Aleyhisselâm’a dağı, demiri ve Hazret-i Süleyman Aleyhisselâm’a cini ve insi ve Hazret-i Muhammed Aleyhissalâtü Vesselâm’a Şems ve Kamer’i teshir ettiğin gibi, Risale-i Nur’a kalbleri ve akılları müsahhar kıl! Ve beni ve Risale-i Nur talebelerini, nefis ve şeytanın şerrinden ve kabir azabından ve Cehennem ateşinden muhafaza eyle ve Cennet-ül Firdevs’te mes’ud kıl! Âmîn, Âmîn.
Kelimat-ı niyaziyeleriyle ihtitam eden şu münacat, ehl-i îmanın lâzıme-i gayr-ı müfarıkı olmağa çok lâyık olduğu aşikâr olmasından, ziyade izaha lüzum görülmedi.
M. Sabri (Rahmetullahi Aleyh)
* * *
Sekizinci Lem’anın Fihristesinden bir parça
İşarat-ı gaybiye hakkında bir yazı ve bir takriz.
فَاسْتَقِمْ كَمَا اُمِرْتَ ve فَمِنْهُمْ شَقِىّ ٌ وَ سَعِيدٌ
âyetlerinin bir nükte-i gaybiyesini, Gavs-ı Azam Seyyid Abdülkadir-i Geylânî’nin bir keramet-i gaybiyesiyle tefsir ediyor. Mütevatir keramat-ı harikaya mazhar olan o Sultan-ül Evliya mematında, aynı hayatında olduğu gibi, müridleriyle alâkadar olduğu, ehl-i keşf ve ehl-i velayetçe kabul edilmiş. İşte o zat sekiz yüz sene mukaddem, izn-i İlahî ile kerametkârane bu zamanımızı görmüş; yâni ona gösterilmiş. Bu dağdağalı ve fitneli zamanda, ona mensub bir kısım Kur’an hizmetkârlarına teselli verip, teşci ve teşvik etmek suretinde bir meşhur kasidesinin âhirinde beş satır içinde onbeş cihetle aynı haberi veriyor. Hem İlm-i Cifr’in üç-dört vechiyle o beş satırın mânâsı, hem kelimatı, hem hurufun adedi birbirini teyid ederek aynı hâdiseyi haber verdiğinden, kat’iyet derecesinde, dikkat edenlere kanaat vermiş.
Malûmdur ki: İstikbalden haber veren Enbiya ve evliya لاَ يَعْلَمُ الْغَيْبَ اِلاَّ اللّهُ yasağına karşı hürmet ve teeddüb için, işaretler ve rumuzlarla iktifa etmişler. Bazı bir işaret, bazı iki işaret, en kuvvetlisi beş-altı işaretle aynı hâdiseyi göstermişler. Halbuki Gavs-ı Azam, bu zamandaki hizmet-i Kur’aniyenin heyetini işaret edip, içinde bir hâdimini sarahat derecesinde gösteriyor. Şu Risale içindeki imzalar ile gösterildiği gibi, hizmet-i Kur’aniyedeki arkadaşlarıma iştirakim var. Bir kısmı benim imzam iledir. Bir kısmı onların tasvib ve istihraclarıyla ve tasdikleriyle olduğundan; bana ait haddimden fazla hisseyi, onların hatırları için kabul ettim. Yoksa o Risalenin başında söylediğim gibi, bunda öyle bir hisse-i şerefe hakkım yoktur.
On sene mukaddem o kaside-i gaybiyeyi görmüştüm; ve bana mânevî bir ihtar gibi, “Dikkat et!” diye kalbime geliyordu. O hatırayı iki cihetle dinlemiyordum:
Birincisi: Benim ehemmiyetli bir kısım ömrüm, şan ü şeref perdesi altında hubb-u câh zehiriyle zehirlenip öldüğü için, yeniden bu suretle nefs-i emmareye diğer bir şeref kapısı açmak istememekti.
İkinci Cihet: Bu muannid zamanda bedihî dâvâları ve zâhir hüccetleri kabul etmeyenlere karşı böyle işaret-i gaybiye nev’inden hodfüruşane bir tarzda izhar etmek hoşuma gitmiyordu. En nihayet esaretimin sekizinci senesinde ve en işkenceli ve en sıkıntılı bir zamanda gâyet kuvvetli bir teşvike muhtaç olduğumuzdan bana ihtar edildi ki: “Bunu, tahdis-i nimet ve bir şükr-ü mânevî nev’inden izhar et. Hem korkma, kanaat verecek derecede kuvvetlidir!”
O Risalenin başında dediğim gibi, bunu izharda en mühim maksadım; esrar-ı Kur’aniyeye ait olan Risalelerin makbuliyetine Gavs-ı Azam imza basması nev’inden olduğudur.
İkinci Maksadım: O kudsî üstadımın kerametini izhar etmekle, keramat-ı evliyayı inkâr eden mülhidleri iskât edip; hizmet-i Kur’aniyeye füturlar verecek çok esbaba maruz ve çok avaika hedef olan arkadaşlarımın kuvve-i maneviyesini takviye ve şevklerini tezyid ve füturlarını izale etmek idi.
Benim için bir nevi hodfüruşluk nevinden olduğu için ehemmiyetli zarardır. Fakat o zararımı, üstadımın ve arkadaşlarımın hatırı için kabul ettim.
Bu Keramet-i Gavsiye Risalesi tedricen istihrac edildiği için birkaç parça oldu ve tetimmelere inkısam etti. Gittikçe birbirini tenvir ve teyid ettikçe vuzuh peyda ediyor. İşaratın bazısında zaafiyet varsa da sair arkadaşlarının ittifakından aldığı kuvvet o zaafı izale eder. Hatta cây-ı hayrettir ki; o beş satırın âhirinde, her birinin mertebesini ve has bir sıfatını ima etmek suretinde onbeşten fazla hizmet-i Kur’aniyedeki mühim kardeşlerimi gösteriyor. Bu Risalede, Keramet-i Gavsiye münasebetiyle birkaç ehemmiyetli mes’eleler ve birkaç mühim hakikatlar beyan edilmiştir.
Bu Risaleyi herkese tavsiye etmiyorum ve izin vermiyorum. Belki safvet ve insaf ve ihlâs ve hususiyeti bulunan kardeşlerime müsaade ediyorum. Hem başında olan maksadlarımı düşünerek öyle baksın. Beni, bir kerametfüruşluk vaziyetinde tasavvur etmesin.
Yirmisekizinci Lem’anın Fihristesinden bir parça
BİRİNCİ NÜKTE: Hazret-i İmam-ı Ali Radıyallahü Anhü, Kaside-i Ercuze’sinde
اَحْرُفُ عُجْمٍ سُطِّرَتْ تَسْطِيرًا deyip, bu zamanda tamim edilen ecnebi harflerine bakıp, bu cümledeki harflerin cifrî ve ebcedî rakamlarının bu zamânâ parmak basmalarıyla vaki cereyan-ı küfriyaneye işaret ettiği gibi; hem Ercuze’sinde, hem Ercuze’yi teyid ve takviye eden Kaside-i Celcelutiye’sinde sarahata yakın
تُقَادُ سِرَاجُ النُّورِ سِرًّا بَيَانَةً * تُقَادُ سِرَاجُ السُّرْجِ سِرًّا تَنَوَّرَتْ
fıkrasıyla, o cereyanın karşısında vücudu ziyasıyla anlaşılan ve zulmetin pek şiddetli ve sisli, yakıcı dehşetine karşı sönmeyen ve gittikçe zulmeti yararak dünyayı ziyalandırmaya çalışan Risale-i Nur’a ve müellifine hususî iltifatını
اَقِدْ كَوْكَبِى بِاْلاِسْمِ نُورًا وَبَهْجَةً مَدَى الدَّهْرِ وَاْلاَيَّامِ يَا نُورُ جَلْجَلَتْ
deyip, âhirzamânâ kadar Risale-i Nur’un bedi’ bir surette ışık vermesini ve yanmasını dua ve niyaz eden ve Kur’an-ı Mu’ciz-ül Beyan’ın en mühim bir şakirdi ve ulûmunun birinci naşiri olan Hazret-i İmam-ı Ali Radıyallahü Anhü, bidayet-i İslâmda Kur’anın aleyhine açılan çok kapılara karşı mübarek ism-i azamı şefi’ tutup kahramânâne ve merdane hakaik-i şeriatı ve esas-ı İslâmiyeti muhafazaya çalıştığı gibi, âhirzamanda bütün bütün Kur’ana muhâlefet eden zındıka cereyanına karşı, aynı ism-i azamı şefi’ ve melce’ ve tahassüngâh ittihaz edip cerhedilmez Kur’anın i’cazından gelen ve hâtem-i mu’cizeyi gösteren Risale-i Nur’un sönmez nuruyla ve susmaz lisanıyla şecaatkârane mukabele ve mukavemet edip, yerin yüzünü yakıp çok çiçekleri kurutan zındıka nârını, ism-i azamın kibriyalı, azametli nuruyla ve İsm-i Rahmân ve Rahîm’in şefkatli ve re’fetli tecellisinden nebean eden âb-ı hayat ile söndüren; ve yanan yerlerde kuruyan nehir ve bağ çiçeklerine mukabil, dağlarda ve kırlarda sema yağmuru ve Rahmetiyle hararete mütehammil ve şiddet-i bürudete dayanıklı çiçekleri yetiştiren Risale-i Nur’u görmesi ve şefkatkârane ve tesellidarane ve kerametkârane bakması, Hazret-i İmam-ı Ali Radıyallahü Anh’ın makam-ı velayetinin iktiza ettiğini hakkalyakîn gösterir.
Hem Kaside-i Celcelutiye’nin bir kerameti olan
فَيَا حَامِلَ اْلاِسْمِ الَّذِى جَلَّ قَدْرُهُ
dan başlayan üç dört satırda kuvvetli emare ve delilden:
Birinci Emare: فَيَا حَامِلَ اْلاِسْمِ الَّذِى جَلَّ قَدْرُهُ cifir ve ebcedî hesabıyla bin üçyüz elli üç senesi ki, Risale-i Nur şakirdlerinin en sıkıntılı bir zamanına ve o zamanda “Sekine” tabîr edilen İsm-i Azamı, yetmiş bir âyet ile yüz yetmiş bir defa daimî vird eden Risale-i Nur Müellifinin isimlerine tevâfuk sırrıyla parmak basması, o zamanda İsm-i Azamı hâmil Risale-i Nur Müellifinin hususiyetini ve selâmetle kurtulacaklarını tebşir etmekle işaret ettiğini; Lillahilhamd, selâmet ile kurtulmaları, keramet-i Aleviyeyi tasdik ettiğini…
İkinci Emare: فَقَاتِلْ وَلاَ تَخْشَ وَحَارِبْ وَلاَ تَخَفْ fıkrasıyla, eski Harb-i Umumîye iştirak ile yara, bereye ve nihayetsiz korkulara maruz kalıp, nihayet Rusya’ya esir giden; hem dehşetli bir harb-i âhirzamanda mühim bir vazife ile mükellef edilip, yılandan daha zehirli akreplerin bulunduğu bir memlekete düşen; ve gece gündüz yılanlarla harbeden Risale-i Nur müellifine فَقَاتِلْ وَلاَ تَخْشَ وَحَارِبْ وَلاَ تَخَفْ ile iltifatını ve mânevî sıyanet ve muhafaza ve imdadını haber veriyor.
Üçüncü Emare: Üç güz mevsiminde medâr-ı teselli üç keramettir.
Birincisi: Gavs-ı Azam Radıyallahü Anhü,
يَا مُرِيدِى كُنْ قَادِرِىَّ الْوَقْتِ لِلَّهِ مُخْلِصًا تَعِيشُ سَعِيدًا
tabîriyle onbeş emare-i kaviye ile;
İkinci güzde, aynı mevsimde, Hazret-i Ali Radıyallahü Anh,
وَيَا مُدْرِكًا لِذلِكَ الزَّمَانِ tabîriyle kuvvetli delillerle;
Üçüncü güzde, فَيَا حَامِلَ اْلاِسْمِ الَّذِى ilâ âhir diye yine Hazret-i Ali Radıyallahü Anh kerametkârane Risale-i Nur müellifine bakıp; Sekiz, Onsekiz, Yirmisekizinci Lem’alar olan Risalelerin kuvvetli ve i’cazlı te’lifleriyle havfe düşen ve teselliye muhtaç olan Risale-i Nur şakirdlerinin altı yedi defa لاَ تَخْشَ kelimeleriyle korkularını izale edip teşci’ etmeleri, Kur’an hizmetkârlarına bir ikram-ı İlahî olduğunu gösterir. Hem وَاقْبِلْ وَلاَ تَهْرَبْ fıkrasının yine evvelki fıkralar gibi muhatabı Said-ün Nursî olduğundan, “Yâ Said-ün Nursî! Karşıla, kaçma!” deyip teşci’ ediyor.
NETİCE: Dokuz “hem hem”lerin gösterdiği dokuz hakikatın, Risale-i Nur’da ve müellifinde bilfiil icrası ve bilmüşahede görünmesi.. hatta düşmanlarının tasdikiyle de sabittir ki: Hazret-i Ali Radıyallahü Anh’ın Kaside-i Ercuze ve Celcelutiye’sindeki şiddetli alâkadarlığını murad ettiği bir Vâris-i Nebi ve Mukavvi-i Din ve Hâmil-i İsm-i Azam olan Risale-i Nur ve müellifi olduğu.. (Çünki bütün dünya meydandadır ve bütün nidaları işitiyoruz; ekseriya hareketleri görüyoruz ki) hak ve hakikatte yanılmayan ve Kur’anın hukukunu emrolunduğu gibi tevilsiz muhafazaya çalışan “Risale-i Nur”dur diye şek ve şübhesiz olarak Hazret-i Ali Radıyallahü Anh’ın muhatabı o olduğunu kat’î isbat eder.
Hâfız Ali (Rahmetullahi Aleyh)
