Konuya cevap cer

Cevap: Hubab - Sayfa: 147

vahdetten neş’et etmiştir. Çünkü, kuvvet dağılmıyor. Bir kısmına çok, bir kısmına az sarf edilmekle, kudrette kuvvetin tecezzî ve inkısâmı olmuyor. Eğer vahdet olmasaydı, kudretin yaptığı sarfiyatta tefâvüt olsa idi, masnûatta da tefâvüt ve intizamsızlık olurdu. Demek, kudretin vahdetle beraber masnûata yaptığı tasarrufu şemsin tenviri gibidir ki, bir şems-i vahid, cüz ve küllü bilâ-tefâvüt herşeyi ziyalandırdığı gibi, tecellîsiyle de herşeyin yanında mevcuttur. Binaenaleyh, mümkinat dairesi efradından tavzif edilen miskin, câmid, meyyit ve ism-i Nura mazhar şemsde sırr-ı vahdet sayesinde bu kadar intizamlı tasarruf olursa, Şems-i Ezelî, Sultan-ı Ebedî, Kayyûm-u Sermedî, Vacibü’l-Vücud, Vahid-i Ehadin masnûata tasarrufu nasıl olacaktır? 

İ’lem eyyühe’l-aziz! Sâniin vahdetine en sadık şahitlerden birincisi, cüz’î ve küllî eşyalarda görünen vahdetlerdir. Çünkü, herhangi birşey zerreden âleme kadar vahdetle muttasıf ve alâkadardır. Öyle ise, Sânide de vahdet var. Öyle ise Sâni Ehaddir.

İkincisi: Herşeyde kabiliyetinin liyâkatine göre bir kemâl-i ittikan vardır. En âdi, küçük, nebâtî ve hayvanî birşeyde kör gözler bile gördükleri öyle bir antika eser-i san’at vardır ki, insanları hayrette bırakır.

Üçüncüsü: Herşeyin icad ve inşâsındaki suhulettir. Gözle görünen san’attaki suhulet ispata, delile muhtaç değildir.

Ehad: her bir varlık üzerinde birliğinin izleri görünen, bir olan Allah	Kayyûm-u Sermedî: varlığı sürekli olan ve herşeyi her an ayakta tutan Allah
Sultan-ı Ebedî: varlığı, hüküm ve saltanatı sonsuza kadar devam eden Sultan, Allah	Sâni: herşeyi mükemmel bir şekilde ve san’atla yaratan Allah
Vacibü’l-Vücud: varlığı zorunlu olan, var olmak için hiçbir sebebe ihtiyacı bulunmayan Allah	Vahid-i Ehad: birliği herşeyi kapladığı gibi herbir şeyde de ayrı ayrı tecellîleri görülen Allah
alâkadar: alâkalı, ilgili	antika: eski ve kıymetli san’at eseri
bilâ-tefâvüt: fark gözetmeksizin	binaenaleyh: bundan dolayı
câmid: cansız	cüz: parça, kısım, bölüm
cüz’î: ferdî; bir sınıf veya türe ait olan birey, ferd	delil: işaret, alâmet; kendisine, doğru bir bakış açısıyla bakıldığında istenilen hedefe ulaştıran şey
efrad: fertler	eser-i san’at: san’at eseri
eşya: şeyler; varlıklar	hayvanî: hayvanlara ait, hayvansal
icad: var etme, yaratma	inkısâm: kısımlara ayrılma, bölünme
intizamlı: düzenli	intizamsızlık: düzensizlik
inşâ: varlıkları var olan şeylerden, kâinattaki var olan unsurlardan yaratma	ism-i Nur: bütün varlığı aydınlatan, bütün nurlar kendi nurunun zayıf bir gölgesi olan ve her çeşit nuru yaratan Allah’ın ismi
i’lem eyyühe’l-aziz: “Bil ey aziz, saygıdeğer kardeşim!” mânâsında muhatabı uyarmak ve dikkatini çekmek için kullanılan bir deyim	kabiliyet: yetenek
kemâl-i ittikan: tam bir mükemmellik, kusursuzluk	kudret: güç, iktidar
küll: bütün, hep	küllî: tür, belli bir sınıfa ait bireylerin tamamı
liyâkat: iktidar, ehliyet, lâyık olmak	masnûat: san’atla yaratılmış varlıklar
mazhar: yansıma ve görünme yeri	mevcut: var
meyyit: ölü, cenaze	miskin: zavallı
muttasıf: vasıflanmış, bir özellikle nitelendirilmiş	mümkinat: varlığı ile yokluğu olabilirlik dairesinde eşit olan ve varlığı ancak Allah’ın var etmesine bağlı olan şeyler
nebâtî: bitkisel, bitki ile ilgili	neş’et etmek: doğmak, kaynaklanmak
sadık: doğru	sarf edilmek: harcanmak
sarfiyat: tecellîler, harcamalar	suhulet: kolaylık
sırr-ı vahdet: birlik sırrı	tasarruf: dilediği gibi kullanma ve yönetme
tavzif edilmek: görevlendirilmek	tecellî: akis, yansıma
tecezzî: bölünme, parçalanma	tefâvüt: farkılılık
tenvir: aydınlatma	vahdet: birlik
zerre: en küçük madde parçası, atom	ziyalandırmak: ışıklandırmak, aydınlatmak
âdi: basit, sıradan	âlem: dünya, evren
Şems-i Ezelî:  Ezelî Güneş; bu tabir, ezelden beri var olan, zamanla kayıtlı olmayan  ve bütün tecellîlerin kaynağı olan Allah’ın bir unvanı olarak kullanılır	şems: güneş
şems-i vahid: bir ve tek olan güneş