Kelime Analizi 174: Kırmızı - Kızıl

kenz-i mahfi

Sorumlu
KIRMIZI (Arapça)

Kelime kökeni olarak Arapça ve Farsça'da ortak kullanılan ve "kırmız" adı verilen bir böcekten gelmektedir. Böceğin diğer adı "koşnil"dir. Sanskritçe "kırmi" kelimesi "kurtçuk, larva, böcek" demektir. Farsça'da "kirm" kelimesi "kurt, kurtçuk" demektir.

Türkçe'de "kırmızı" manasına gelen ve kökeni Eski Türkçe olan "kızıl" ve "al" kelimeleri de kullanılmaktadır. Türk Lehçelerinde genellikle kızıl kelimesi kullanılmaktadır. Kızıl kelimesi Türklerde çok kullanılan bir kelimedir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti Kızıl şehridir ve "kırmızı" manasına gelmektedir.

Kızıl kelimesi mecazi manada aşırı derecede olan bilhassa kavgalar için kullanıldığı gibi, Komünizm için de kullanılmaktadır. Ayrıca tıp ilminde bir akciğer hastalığı için de kullanılmaktadır. Parlak kırmızı renge kızıl denilmektedir. Altın için de kızıl kelimesi kullanılabilmektedir.

Kırmızı için Arapça'da "ahmer" kelimesi kullanılmaktadır. "ahmer" kelimesi "kırmızıya boyamak manasına gelen "hamere" kelimesinden türetilmiştir. Bu kelime türevleriyle birlikte Kur'an-ı Kerim'de 6 defa zikredilmiştir. Sadece 1 yerde kırmızı renk manasında zikredilmiştir. Diğer 5 yerde bu kökten türetilen ve "Eşek" manasına gelen "hımar" kelimesi için kullanılmıştır.

Kur'an-ı Kerim'de Fatır Suresi'nin 27.ayetinde mealen: "Görmedin mi Allah gökten bir su indirdi. Biz onunla renkleri başka başka meyveler çıkardık. Dağlarda da yollar, beyazlı kırmızılı çeşitli renklerde ve kapkara topraklar var." denilmiştir.

"Koşnil" kelimesi Fransızca olup, "kırmız böceğinin güzel lâl boya çıkarılan bir türü, kabuklu bit" manasına gelmektedir. Fransızca'da "cochenille" denilmektedir.

Koşnil, bitkiler üzerine yerleşen ve hızla çoğalan bir asalak türüdür. Kırmızı rengi veren bir böcek türüdür. 16. yüzyılda Amerika kıtasından Avrupa'ya getirilerek tekstil ve sanayide kırmızı renk boya için kullanılmıştır. Meksika, Bolivya, Şili gibi ülkelerde daha çok ve yaygın olarak bulunmaktadır.

Kırmızı rengin elde edilebilmesi için bu böceğin yani koşnilin yumurtlama zamanı beklenmektedir. Dişi böceklerin kabukları kurutularak bir süzgeçten geçirilir ve su ile reaksiyonu sonucu gerçek rengi vermektedir. Bu kırmızı renkli maddeye "karmin" denilmiştir. Karmin denilen madde kozmetik, gıda, sanayi, tekstil gibi alanlarda sıklıkla kullanılmaktadır. Kanserojen ve toksit etkisinin olmadığı bilinmektedir.

Risale-i Nur'da "kırmızı" kelimesi toplam 40 defa zikredilmiştir. "Kızıl" kelimesi ise toplam 23 defa geçmektedir. Sadece bir yerde "Kızıl İcaz" adlı eserden bahsedilmiştir. Diğer bütün yerlerde "kızıl" kelimesiyle Komünizm tehlikesi kastedilmiş yani mecazi kullanılmıştır.
 
Son düzenleme:
Üst