Kelime Analizi 39: Teşyi'

kenz-i mahfi

Sorumlu
TEŞYİ' (Arapça) (تشييع) Uğurlamak, gideni selametlemek, yolcu etmek, cesaretlendirmek. manalarına gelir.

Dilimizde genellikle "uğurlamak" manasında kullanılır.

"Teşyi'" kelimesi şey' (شيع) kelimesinden türetilmiştir. Şey' kelimesi "yayılmak, duyulmak, ağızlarda dolaşmak" manalarına geliyor.

Teşyi' kelimesi genellikle cenaze merasimleri için kullanılan bir kelime olup, ölüyü uğurlamak veya cenaze töreni manalarına gelir.

Şey' (شيع) kelimesi ve türevleri Kur'an-ı Kerim'de 12 defa zikredilmiştir. Bu kelimeden türetilen "Şia" kelimesi "fırka, hemfikir grup" manalarına geliyor.
"Şîatîhî" kelimesi "arkadaşlar, yardımcılar" manalarına geliyor. Bu kelime Kur'an-ı Kerim'de 3 defa zikredilmiştir.

Cenaze töreni Arapça'da "merasim-i teşyi-i cenaze" olarak tarif edilir.

Cenazeyi teşyi' etmek yani arkasından mezara kadar gitmek sünnet olup, nafile namazdan daha faziletlidir. Akraba olsun, komşu olsun veya iyi haliyle bilinmiş bir müslüman olsun cenazesine iştirak edip mezara kadar teşyi' etmek mühim sevaptır. İslamiyette bir insanın şahsına hürmet olduğu gibi, ölüsüne dahi hürmet etmek vardır. Teşyi' etmek ile bu hürmet yerine getirilmiş oluyor.

Cenaze teşyi' edilirken cenazenin arkasından gitmek daha faziletlidir. Şafiilerde teşyi' eden şefaatçi olarak kabul edildiği için cenazenin önünde gitmesi daha faziletli görülmüştür.

Ebû Davud (RA) rivayetinde: Hazret-i Muhammed (ASM)'e cenazede iken binmesi için kendisine bir bi nek getirildi, binmedi. Cenazeden dönerken yine kendisine bir binek getirildi, bindi. Sebebi sorulunca şöyle buyurdu: "Melekler yaya yürüyorlardı, onlar yürürlerken benim binmem doğru olmazdı. Onlar gittiler, ben de bindim."

Ebû Hureyre (RA) rivayetinde: Hazret-i Muhammed (ASM) buyurdu: "Cenazelerinizi acele götürünüz. Eğer iyi ise bir an önce yerine ulaştırmış olursunuz, kötü ise bir an önce sırtınızdan atıp rahatlarsınız." [Altı hadis imamı.]

Ebû Saîd (RA) rivayetinde: Resul-i Ekrem (ASM) buyurdu: "Cenaze hazırlanıp da taşımak üzere in sanlar onu omuzlarına aldıklarında eğer salih ise: "Çabuk beni bir an önce yerime ulaştırın" der Kötü ise: "Beni nereye götürüyorsunuz?" diye bağırır. Onun sesini insan ve cinlerden başka tüm varlıklar duyar. -yahut dedi ki: insandan başka tüm varlıklar duyar-(Zira) eğer insan duyacak olursa dayanamaz, bayılıp düşer." [Buhârî ve Nesâî.]

Risale-i Nur'da teşyi' kelimesi hem uğurlamak ve selametlemek manasında hem de cenaze töreni manasında kullanılmıştır.
Lemeat'ta "Ticaret muhabbeti, onlar bizi beslerler, hediyelerle süslerler, hem de teşyi' ederler" cümlesinde "uğurlamak" manasında kullanılmıştır.

Yine 26.Lem'a'nın 15.Ricasında: "O bir tek adamın ihanetine bedel, bu yüz adama bak! Hizmetinizi takdir ile şefkatkarane acıyarak alakadarane sizi istikbal ve teşyi ediyorlar." cümlesinde "gelen bir kimseyi karşılama" manasına gelen "istikbal" ile "uğurlama" manasına gelen "teşyi" kelimesi peş peşe kullanılmıştır. Yani hem karşılama hem de uğurlama manasına gelen iki kelimenin peş peşe kullanılması gerçekten harikadır.

Kastamonu Lahikası'nda Ahmet Nazif Çelebi'nin mektubunda: "Hacı Ziya ve diğer ulema arasında vapura teşyi edildiği sırada..." cümlesinde yine uğurlama ve selametleme manasında kullanılmıştır.

13.Lem'ada: "Ulvi bir matem ile en haşmetli bir teşyî ile, kabir kapısiyle girdiğin beka ameminde senin derecene nisbeten senin için bir hüsn-ü istikbal var olduğuna işaret ederler" cümlesinde "cenazeyi yolcu etmek, uğurlamak" manasında kullanılmıştır.

17.Lem'anın başında: "...bahusus berzah seferinde arkadaşlık etmiyen ve hususan seni kabir kapısına kadar teşyi' etmiyen..." cümlesinde teşyi' kelimesini manası cümlenin gelişinden rahatlıkla anlaşılmaktadır. Teşyi' kelimesinden önce "kabir kapısına kadar" ifadesi kullanılarak sonra gelen "teşyi'" kelimesinin manası gayet açık olarak verilmiştir.
Yine aynı şekilde 17.Lem'anın 12.Notasında "İşte kabrime girdim, kefenime sarıldım. Teşyi'ciler beni bırakıp gittiler." cümlelerinde "Teşyi'ciler" kelimesinin manası rahatlıkla anlaşılmaktadır. Teşyi' gibi az kullanılan bir kelimenin metin içinde bu kadar sarih bir surette manasının verilmesi ve hiç zorlanmadan manasının yaklaşık olarak anlaşılması gerçekten harikadır. Bu tarz bir tedris usulü ancak Risale-i Nur'dadır.

Risale-i Nur Külliyatı'nda çok geçmemekle birlikte "Şey'" kökünden türetilen "teşyi'" kelimesi toplam 10 defa zikredilmiştir. Bununla beraber "Şiilik taslamak" manasına gelen "Teşeyyu'" kelimesi 28.Mektupta 1 defa ve "Şeyhlik taslayan" manasına gelen "müteşeyyih" kelimesi Tarihçe-i Hayatı'nda 1 defa zikredilmiştir. Bunlar ilave edilince toplam 12 etmektedir. Kur'an-ı Kerim'de ise 12 defa Şey' kelimesi ve türevleri zikredilmiştir.
"Teşyi'" (تشييع) kelimesinin Ebced Değeri: 790'dır.
 
Üst