Konuya cevap cer

Cevap: Lâsiyyemalar - Sayfa: 49

Eğer bu zerreler, yaptıkları vazifelerde memur olup Cenâb-ı Hakkın emir ve iradesine tâbi oldukları kâfirâne inkâr edilirse, o zerre herhangi bir bünyeye girse, o bünyenin bütün cihazatını, keyfiyetiyle teşekkülünü bilmesi lâzımdır. Bu bilginin o zerrede bulunmasını ancak o kâfir itikad edebilir.

Maahaza, bir semere, bir şecerenin bir misal-i musağğarıdır. Ve o semeredeki çekirdek, o şecerenin defter-i a’mâlidir. O ağacın tarih-i hayatı o çekirdekte yazılıdır. Bu itibarla, bir semere şecerenin tamamına, belki o şecerenin nev’ine, belki küre-i arza nâzırdır. Öyleyse, bir semerenin san’atındaki azamet-i mâneviyesi, arzın cesameti nisbetindedir. O zerreyi, san’atça hâvi olduğu o azamet-i mâneviyeyle bina eden, arzı haml ve bina etmekten âciz olmayacaktır. Acaba o kâfir münkir, kalbinde böyle bir küfrü taşımakla, akıl ve zekâ iddiasında bulunması kadar bir ahmaklık var mıdır?

Arkadaş! Her birşey için iki suret ve şekil vardır:

Biri: Maddiyedir ki, âdeta bir gömlek gibi, herşeyin vücuduna göre kaderin takdiriyle biçilmiş şu görünen suretlerdir.

Diğeri: Mâkuledir ki, birşeyin yaşadığı bir ömürde mürur-u zamanla değiştirdiği muhtelif maddî suretlerin içtimâından tasavvur edilen bir suret-i vehmiyedir.

Bir ateşin sür’atle tedvirinden hasıl olan daire-i vehmiye gibi, herşeyin tarih-i hayatını bildiren ve kadere medar olan ve mukadderat-ı eşya denilen şu ikinci suret, mâkuledir. Suret-i maddiye itibarıyla herşeyin bir nihayeti, bir gayesi olduğu gibi, suret-i mâneviye itibarıyle de bir nihayeti ve gizli bazı hikmetler için

Cenâb-ı Hak: Hakkın ta kendisi olan sonsuz şeref ve yücelik sahibi Allah	ahmaklık: akılsızlık
arz: yer, dünya	azamet-i mâneviye: mânevî büyüklük
bina etmek: yapmak, inşa etmek	bünye: yapı; beden
cesamet: büyüklük	cihazat: cihazlar, donanımlar
daire-i vehmiye: vehmî daire; olmadığı halde var görülen daire	defter-i a'mâl: amellerin kaydedildiği defter
emir ve irade: Allah’ın yaratılışa dair emir ve dilemesi	haml: yüklenme, üstlenme
hasıl olmak: meydana gelmek, ortaya çıkmak	hikmet: fayda, gaye, ince sır
hâvi olmak: ihtiva etmek, içine almak	itibarıyla: bakımından, özelliğiyle
itikad etmek: inanmak	içtimâ: toplanma, bir araya gelme
kader: Allah’ın meydana gelecek hadiseleri olmadan önce bilmesi, takdir etmesi, plânlaması	keyfiyet: özellik, mahiyet, nitelik
kâfir: Allah’ı veya Onun kesin olarak bildirdiği şeylerden herhangi birini inkâr eden kimse	kâfirâne: kâfirce, inançsızca
küfür: inkâr ve inançsızlık	küre-i arz: yer küre, dünya
maahaza: bununla beraber, bununla birlikte	maddiye: maddî, maddeye ait
maddî suret: maddî şekil, dış görünüş	medar olan: dayanak noktası olan, kaynak olan
misal-i musağğar: küçültülmüş nümune, örnek	muhtelif: çeşitli, ayrı ayrı
mukadderat-ı eşya: yaratılmış her şeyin ileride hangi durumda olacağının Allah tarafından bilinmesi, takdir olunması	mâkule: akıl çerçevesinde, tasavvur edilen hayal edilen, tasavvur edilen
münkir: inkâr eden	mürur-u zaman: zamanın geçmesi
nev’i: çeşit, tür	nihayet: sonuç
nisbet: oran, ölçü	nâzır: bakar, yönelik
salâhiyet: gerekli şartlara sahip olma	san’atça: san’at itibariyle
semere: meyve	suret: biçim, şekil
suret-i maddiye: maddî suret; maddenin dış görünüşü, biçimi	suret-i mâneviye: mânevî suret; maddî olmayan şekil, biçim
suret-i vehmiye: vehmî suret; var olmadığı halde varsayılan suret, şekil	sür'at: hız
takdir: herhangi bir şeyin ne ve nasıl olacağını belirleme	tarih-i hayat: bir hayat boyu yaşanan hadiseler, özgeçmiş
tasavvur edilmek: zihinde canlandırarak düşünülmek, hayal edilmek	tedvir: döndürme, çevirme
teşekkül etmek: belirli özelliklerle meydana gelmek, şekillenmek	tâbi olmak: uymak
vücud: beden, yapı	zerre: atom, maddenin çok küçük parçası
âciz olmak: güçsüz, zayıf olmak	şecere: ağaç