Konuya cevap cer

Cevap: Lâsiyyemalar - Sayfa: 57

Evet, o Sultanın şu fâni menzillerde ve korkunç meydanlarda gösterdiği hikmet, inayet, adalet, rahmet ve şefkatin fevkinde bir derecenin tasavvuru imkân hâricidir. Elbette bu kadar yüksek ve geniş harika san’atlar, daimî mekânları, sabit meskenleri ve zevalsiz sakinleri isterler ki, o büyük hikmet ve adaletin hakikatlerine mazhar olsunlar. Ve illâ, şu görünen hikmet, inayet ve merhametin inkârı lâzım gelir. Ve aynı zamanda, bu kadar hikmetinden ve inayetinden zuhur eden fiiller sahibinin—hâşâ!—zâlim, gaddar, sefih olduğuna zehab edilir. Bu ise, inkılâb-ı hakâiki istilzam eder.

Ve keza, şu muvakkat menzillerin saltanat-ı daimeye makar olacak bir şekle gireceğine pek çok deliller, burhanlar vardır. Maahaza, bu âlemi icad edip öteki âlemi  icad etmemek ve bu kâinatı vücuda getirip öteki kâinatı getirmemek, bu  dünyayı yaratıp öteki dünyayı yaratmamak imkânı yoktur. Çünkü rububiyetin saltanatı mükâfat ve mücâzatı ister.

Ve keza, Sâni-i Âlemin herşeyi içine almış ve herşeyi istilâ ve istiab etmiş bir rahmet-i vâsiası vardır. Validelerin, hattâ bir cihette nebatatın evlâdına olan şefkatleri ve küçük, zayıf yavrularının suhulet-i rızıkları, o rahmet deryasından bir katredir. O bahr-i rahmetin azametiyle, şu fâni dünyada, bu kısa ömürde, şu kadar zahmet ve belâlarla karışık, zâil ve gayr-ı sabit olan şu nimetler ve ebedî bekayı isteyen insanlar arasında münasebet yoktur. Ve aynı zamanda, iade edilmemek üzere zeval, nimeti nikmete, şefkati zahmete, muhabbeti musibete ve lezzeti eleme ve rahmeti zıddına kalb eder…

Sâni-i Âlem: bütün varlık âlemini san’atlı bir şekilde yaratan Allah	adalet: her hak sahibine hakkının tam ve eksiksiz verilmesi ve zâlimden mazlumun hakkının alınması
azamet: büyüklük	bahr-i rahmet: İlâhî şefkat ve merhamet denizi
bekà: sonsuzluk	burhan: güçlü ve sarsılmaz delil
cihet: yön	daimî: devamlı
derya: deniz	ebedî: sonsuz
elem: acı, keder, sıkıntı	evlât: çocuk
fevkinde: üstünde	fiil: hareket, iş, etki
fâni: geçici	gaddar: acımasız, çok zulmeden
gayr-ı sabit: sabit olmayan	hakikat: bir şeyin içyüzü, gerçek yüzü
hikmet: bir şeyi belli bir amaç ve yarar doğrultusunda yerli yerinde yapma	hâriç: dış
hâşâ: asla, kesinlikle öyle değil	iade etmek: geri vermek
icad etmek: var etmek, yaratmak	illâ: ancak
inayet: bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzenlilik; İlâhî özen ve yardım	inkâr: etmek kabul etmemek, reddetmek
inkılâb-ı hakâik: gerçeklerin inkılâbı, zıtlarına dünüşmesi	istiab etmek: içine almak, kaplamak
istilzam etmek: gerektirmek	istilâ etmek: ele geçirmek
kalb etmek: dönüştürmek	katre: damla
keza: bunun gibi	lâzım gelmek: gerekli olmak
maahaza: bununla beraber, bununla birlikte	makar: oturulan, karar kılınan yer; merkez; pâyitaht
mazhar olmak: ulaşmak, elde etmek	menzil: durak, yer, mekân
merhamet: acıma, şefkat etme	mesken: oturulan ve kalınan yer
muhabbet: sevme	musibet: belâ, dert, felâket
muvakkat: geçici	mücâzat: cezalandırma
mükâfat: ödüllendirme	nebatat: bitkiler
nikmet: azap, ceza	rahmet: merhamet, bağış, acıma, esirgeme
rahmet-i vâsia: herşeyi kuşatan geniş rahmet	rububiyet: Rablık; kâinatın idaresi, terbiyesi, tedbiri gibi işlerde Cenâb-ı Hakkın isimlerinin tecellîsi
sabit: değişmeyen	sakin: ikâmet eden, yerleşmiş olan
saltanat: hâkimiyet, egemenlik	saltanat-ı daime: devamlı, kesintisiz bir egemenlik, hâkimiyet
sefih: yasak zevk ve eğlencelere aşırı düşkün olan	suhulet-i rızık: rızkın kolay elde edilmesi
tasavvur: düşünme, hayal	valide: anne
vücuda getirmek: var etmek, meydana getirmek	zehab etmek: bir fikre veya zanna kapılma
zeval: geçip gitme, sona erme	zuhur etmek: ortaya çıkmak, görünmek
zâil: yok olup gidici, geçip gidici	zâlim: zulmeden, acımasız
âlem: dünya	şefkat: merhamet