Konuya cevap cer

Cevap: Lâsiyyemalar - Sayfa: 59

semereleriyle hâmile eşcar ve ağaçlar misillü pek çok hazineleri vardır. Binaenaleyh, bu ebedî sehavet, tükenmez servet ebedî bir ziyafetgâhı ister ve devam ile muhtaçların da devam-ı vücudunu iktiza eder. Zira, nihayet bir sehavet, harika bir kerem, daima halka ihsan ve in’am etmek iktiza eder. Bu ise, ihsan ve in’amlara minnettar ve muhtaç olanların devam-ı vücutlarını ister.

Ve keza, şu mu’cizeli ve hikmetli ef’âl-i kerîmânenin tezahüratından anlaşılıyor ki, Sâni-i Fâilin pek gizli kemâlâtı vardır. Ve daima o kemâlâtı, enzar-ı âleme arz ve teşhir etmek ister. Çünkü, daimî bir kemâl, daimî bir tezahürle takdir edicilerin devam-ı vücutlarını iktiza eder. Çünkü, adem-i mutlaka namzet olan insan, kemâlâta kıymet vermez ve istihsan ve takdire bedel istiskal ve tahkir eder.

Ve keza, bu güzel, müzeyyen, münevver masnûatın Sânii için mücerred mânevî bir cemâl vardır. Ve Onun, o mahfî hüsün ve cemâl için pek çok mehâsin ve letâifi vardır ki, kısa akıllarımızla idrak edemeyiz. Ezcümle, o cemâlin kesif ayinelerinden biri sath-ı arzdır. Bu sath-ı arz her asırda, her mevsimde, her vakitte daima tecellî etmekte olan o cilvelerin gölgelerini teşhir, tavsif, ilân ve izhar eder.

Ve keza, hakaik-i sabitedendir ki, yüksek bir cemâl sahibi, bizzat kendi gözüyle ve bilvasıta başkasının gözüyle, cemâlini ve cemâlinin inceliklerini görmek istiyor. Binaenaleyh, cemâl sermedî ve dâim olursa, behemehal onun inceliklerini gösteren ayinelerinin de ebedî ve dâimî olması zarurîdir. Çünkü, bâki

Sâni: herşeyi mükemmel ve san’atlı bir şekilde yaratan Allah	Sâni-i Fâil: her şeyi san'atla yaratan ve bütün fiillerin sahibi olan Allah
adem-i mutlak: sınırsız yokluk	arz etmek: sunmak
bedel: karşılık	behemehal: ister istemez
bilvasıta: vasıtayla	binaenaleyh: bundan dolayı
bâki: devamlı, kalıcı, sonsuz	cemâl: güzellik
cilve: görüntü, yansıma	devam-ı vücut: vücudun sürekliliği, varlığın devamı
dâim olmak: süreklilik sahibi olmak	dâimî: devamlı, sürekli
ebedî: sonsuz	ef'âl-i kerîmâne: cömertçe ve iyilik gayesi olan işler
enzâr-ı âlem: bütün varlık âleminin bakışları	ezcümle: meselâ, örneğin
eşcar: ağaçlar	hakaik-i sabite: değişmez gerçekler
hikmet: herşeyin bir gaye ve maksada yönelik olarak, anlamlı ve yerli yerinde yapılması	hüsün: güzellik
idrak etmek: anlamak, kavramak	ihsan: bağış, ikram, lütuf
ihsan etmek: bağış ve ikramda bulunmak	iktiza etmek: gerektirmek
in’am: nimet verme	in’am etmek: nimet vermek
istihsan etme: beğenme, güzel bulma	istiskal etmek: soğuk muameleyle hoşlanmadığını göstermek, küçümsemek
izhar etmek: ortaya çıkarmak, gösteriş	kemâl: fazilet, kusursuzluk, mükemmellik
kemâlât: faziletler, iyilikler, mükemmel özellikler	kerem: cömertlik, ikram, lütuf, bağış
kesif: yoğun, katı, saydam olmayan	keza: bunun gibi
letâif: ince ve hoş özellikler	mahfî: gizli
masnuat: san’at eseri varlıklar	mehâsin: güzellikler, iyilikler
minnettar: şükran duyma	misillü: benzeri, gibi, aynısı
mu’cize: Allah tarafından verilen ve bir benzerini yapma hususunda insanların aciz kaldığı olağanüstü hal ve özellik	mânevî: mânâya ait, maddî olmayan
mücerred: maddî özelliği bulunmayan; hâlis, saf	münevver: aydın, nurlu
müzeyyen: süslü	namzet olmak: aday olmak
nihayet: son derece	sath-ı arz: yeryüzü
sehavet: cömertlik	semere: meyve
sermedî: daimî, sürekli	servet: zenginlik
tahkir etmek: aşağılamak	tavsif etmek: vasıflandırmak, anlatmak, tanıtmak
tecellî etmek: görünmek, yansımak	tezahür: ortaya çıkma, görünme
tezahürat: görünümler	teşhir etmek: sergilemek
zarurî: zorunlu, şart	zira: çünkü
ziyafetgâh: ziyafet yeri, yurdu