Konuya cevap cer

Cevap: Lâsiyyemalar - Sayfa: 68

ki, arz meydanında yapılan nebatî haşirler ve neşirler ve sair içtimâ ve iftiraklar maksud-u bizzat değildir. Çünkü, öteki âlemin meydan-ı kebîrinde yapılan o büyük ve mühim ihtifallerle kısa bir zamanda yapılan şu cüz’î, gayr-ı sabit bu semereler arasında münasebet yoktur. Ancak bu cüz’î semereler, birtakım misal ve nümunelerdir ki, bunların suret ve neticelerine o mecma-i kebirde muameleler tatbik ve icra edilsin. Demek bu fâni şeylerin suretleri, o âlemde bâki semereleri meyve verecektir.

Ve keza görüyoruz ki, Sâni-i Sermedî, Sultan-ı Ebedî, şu inhidama meyyal menzillerde ve zevale mahkûm meydanlarda öyle bir hikmet-i bâhirenin ve bir inayet-i zahirenin ve bir adalet-i âliyenin ve bir merhamet-i câmianın âsârını izhar ediyor ki, kalbi paslanmamış, gözü kör olmamış bir insan, aynelyakîn ile anlar ki, o hikmetten daha ekmel bir hikmet olamaz. Ve o âsârı görünen inayetten daha ecmel bir inayet kabil değil. Ve o emârâtı görünen adaletten daha ecell bir adalet yoktur. Ve o semeratı görünen merhametten daha eşmel bir merhamet tasavvur edilemez. Öyleyse, o Sultanın memleketinde daimî mekânlar, sâbit meskenler, daimî ve mukim sakinler bulunmazsa, şu görünen hikmet, inayet, merhamet ve adaletin, kalb ve fikir sahiplerince inkârları lâzım gelir. Ve aynı zamanda o ef’âl-i hakîme sahibinin—hâşa!—sefih, zâlim olmasını istilzam eder. Bu ise, hakikati zıddına kalb eden bir muhaldir.

Ey sözlerimi dinleyen arkadaş! Haşrin vücuduna ve vukuuna dair delillerin, şu zikredilen kısma, emârelere münhasır olduğunu zannetme. Kur’ân-ı Kerimin

Sultan: her şeyin hâkimi olan Allah	Sultan-ı Ebedî: varlığının sonu olmayan ve her şeyin hâkimi olan Allah
Sâni-i Sermedî: varlığı sürekli olan ve herşeyi san’atlı bir şekilde yaratan Allah	adalet: her hak sahibine hakkının tam ve eksiksiz verilmesi
adalet-i âliye: yüksek adalet; her hak sahibine hakkının tam ve eksiksiz verilmesi	arz: dünya
aynelyakîn: gözle gömek suretiyle kesin bilgi edinme	bâki: devamlı, kalıcı
cüz’î: küçük, sınırlı	ecell: daha görkemli ve haşmetli
ecmel: daha güzel	ef’âl-i hakîme: hikmetli fiiller; bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olan işler, faaliyetler
ekmel: daha mükemmel	emâre: belirti, işaret
emârât: emareler, belirtiler	eşmel: daha kapsamlı
fâni: geçici	gayr-ı sabit: sabit olmayan
hakikat: asıl, gerçek, doğru	haşir: öldükten sonra âhirette yeniden diriltilip Allah’ın huzurunda toplanma
hikmet: bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olma	hikmet-i bâhire: ap açık hikmet; bir gaye ve faydaya yönelik olarak, tam yerli yerinde olmanın ap açık oluşu
hâşa: asla	icra etmek: yerine getirmek
iftirak: ayrılma	ihtifal: merasim
inayet: bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan düzenlilik	inayet-i zahire: ap açık inayet; bütün yararların, hikmetlerin ve faydaların kaynağı olan ap açık düzenlilik
inhidam: yıkılma, harab olma	inkâr: reddetme
istilzam etme: gerekli kılma	izhar etmek: göstermek, açığa çıkarmak
içtimâ: toplanma	kabil: mümkün, olabilir
kalb eden: dönüştüren; değiştiren	keza: bunun gibi
maksud-u bizzat: asıl gaye, temel hedef	mecma-i kebir: büyük toplanma yeri; haşir meydanı
menzil: durak, yer, mekân	merhamet: şefkat, acıma, iyilik etme
merhamet-i câmia: kapsamlı merhamet; her şeyi kuşatan şefkat	mesken: ev, oturulan mekân
meydan-ı kebîr: en büyük meydan	meyyal: meyilli, eğilimli
misal: örnek	muamele: işlem
muhal: imkânsız	mukim: ikamet eden, oturan
münasebet: ilişki	münhasır olmak: sınırlı olmak, yalnız bir şeye özel olmak, ait olmak
nebatî haşir: bitkilerin öldükten sonra bahar mevsiminde yeniden diriltilmeleri	neşir: yayılma
nümune: örnek	sair: başka
sakin: ikâmet eden, yerleşmiş olan	sefih: yararı ve zararı ayırt etme yeteneğinden mahrum, beyinsiz
semerat: meyveler, neticeler	semere: meyve
suret: görüntü	tasavvur etmek: zihinde şekillendirmek, hayal etmek
tatbik etmek: uygulamak	vuku: gerçekleşme, meydana gelme
vücud: varlık	zeval: yok olma, yokluk
zikredilen: ifade edilen	âsâr: eserler